Duygusal tıkanıklık | Akışı bozan zihinsel bloklar

Hiç önemli bir durum hakkında tepki veremeyeceğiniz kadar gergin hissettiniz mi? Kelimeler ağzından çıkamıyor mu? Felç olmuş gibi mi hissediyorsunuz? Veya, hayatınızın bazı yönlerinin üstesinden gelemeyeceğinizi hissettiniz mi? Kapana kısılmış mı hissediyorsunuz yoksa çıkış yolu yok mu? Belki duygusal bir blokajınız olabilir. Duygusal blokajın ne olduğunu, semptomlarını, işlevlerini, tedavilerini ve daha fazlasını anlatacağımız keyifli bir psikolojik okumaya hazır mısınız? 

Duygusal tıkanıklık nedir?

Çözümlenmemiş duygular bedenlerimizde sıkışıp kalır. Bu durumda, duygusal tıkanıklık veya duygusal blokaj adını verdiğimiz zihinsel bloklar ortaya çıkar. ☹️ Kötü bir deneyim yaşadığımızda, durumla ilişkili olumsuz duygular bilinçaltımızda kristalleşecek ve hissedilen yoğunluğa bağlı olarak daha uzun veya daha kısa süre bizde iz bırakacak hale gelir.

Bize yoğun gelen olayların içinde, olaya dahil duyguların işlenmesinde sorun yaşıyorsak, kabul etmek ve o duyguları beden ve zihin ile ifade etmeye çalışmak da zorlaşıyor. Başkalarının görmesine imkan vermeyecek şekilde saklamak en iyi çözüm gibi görünürken zamanla kendimizden de saklar duruma gelebiliyoruz. Duygularımızı her geçen gün üstünü örtmeye çalıştıkça zihin, beden ve kalpte tıkanıklıklar oluşuyor. 

Kısacası zamanla duygusal, zihinsel, sosyal ve bedensel bütünlüğümüze bağlı iyi hissetme halimiz zarar görmeye başlıyor. Ve zihnimiz olumsuz deneyimlerle ilişkinlendirdiği şeyleri zihnimizde bir blok şeklinde saklıyor. Bu blok bundan sonraki tüm yaşantımızda karşımıza çıkıyor. 

Düzgün düşünememek, ne söyleyeceğini bilememek veya kafası karışmış olmak duygusal tıkanıklık belirtileri olarak sayılabilir. Herkes hayatının herhangi bir döneminde duygusal bir blokajdan geçmiştir ve çoğu zaman bunu yönetmek zordur. Bu duygusal tıkanıklık hayatımızın tüm alanlarını etkilemek zorunda değil ama iş, arkadaşlık, aile veya aşk gibi belirli bir alandaki bilişsel becerileri, duyguları ve davranışları etkiliyor olabilir.

Duygular ve duygusal tıkanıklıklar…

Duygular bizim bir parçamızdır ve fizyolojik sistemimizin hem iç hem de dış durumlara veya olaylara verdiği bir tepkidir. (mimiklerinizi düşünün…) Tüm insanlar duyguları az ya da çok yoğunlukta ve daha uyumlu ya da daha az uyumlu bir şekilde deneyimler. Duygular öğrenmemizi, motivasyonumuzu, davranışlarımızı ve başkalarıyla olan iletişimimizi etkiler.

Doğduğumuzda zaten doğuştan gelen duygular olarak adlandırılan geniş bir deneyim ve duygusal ifade yelpazesine sahibiz. Doğuştan gelen duygulara dayanarak ve yaşam deneyimimiz boyunca, suçluluk, içerleme, güven, kıskançlık gibi duygular da dahil olmak üzere duygusal yelpazemizi her zaman genişletiyoruz. Bu nedenle duygusal gelişim, hayatın bize sunduğu farklı durumlarla başa çıkmayı öğrenmek için erken yaşlardan itibaren çok önemli. Çünkü tüm duyguların bir işlevi vardır.

Örneğin; üzüntü, durumu özümsemek ve gelecekte değişiklikler oluşturmak için enerjiyi geri kazanmak için kişinin kendini geri çekmesi halidir. Öfke ise, bizi incitebilecek durum veya kişi hakkında kararlar vermek, bu durumu değiştirmek için enerjiyi harekete geçirmektir. Örneğin, eğer partnerimiz duygularımızı incitmişse, öfkeleniriz ve bu da partnerimizin davranışlarını yeniden düzenlemesine yardımcı olur, böylece bizi böyle hissettirmez ya da bu, artık o kadar olumsuz hissetmemek için uzaklaşmamıza neden olur.

Duygusal tıkanıklık neden olur? 

Bizim için çok acı verici olabilecek olumsuz bir durum veya olayın etkisini hafifletmek için belirli durumlarda duygusal bir blokaj etkinleştirilir. Gerçekte, zihnimizi o durumda hissedebileceklerimizden koruyan bir savunma mekanizması bu. Mekanizma bu duygunun bir kısmını bloke ederek, diğer alanlarda belli bir normallikle yaşamaya devam etmemize izin verir ve duruma yeniden uyum sağlamak için olan biteni yavaş yavaş kabul etmemizi sağlar.

Duygusal tıkanıklık, olumsuz durumu yavaş yavaş işlemek için zaman ayırmamıza izin verir. Bir yandan, duygusal blokaj olumlu bir mekanizmadır çünkü bizi beynimiz tarafından "tehlikeli" olarak kabul edilen bir şeyden korur. Duygusal blokaj sırasında kişi gerçeğe uyum sağlar ve durumu nasıl yöneteceğine dair kaynakları uygulamaya başlar. Bu mekanizma, kişinin gelecekte benzer durumları yönetmeyi öğrenmesine yardımcı olur. Özellikle öngörülemeyen ani durumlarda duygusal bir blokaj devreye girer ve beyin tüm bunların yarattığı stresten kendini korumak için duygusal acıya karşı bir yastık görevi görür.

Duygusal tıkanıklık belirtileri

Duygusal bir tıkanıklık yaşıyor olabileceğimize dair işaretler şunlardır:

• İnsanlardan veya sosyal durumlardan kaçınmak. Örneğin, nasıl davranacağınızdan veya ne söyleyeceğinizden korktuğunuz için durumlardan kaçınmak. Bu genellikle başlangıçta duygusal tıkanıklığa neden olan benzer durumlarla bağlantılıdır.
• Farklı olaylardan önceki gün anksiyete veya stres düzeylerinde artış.
• Uzun süre devam eden ve hayatımızın farklı alanlarını etkileyen motivasyon eksikliği.
• Olumsuz duyguları eskisinden daha yoğun hissetmek. Örneğin, kıskançlık, eleştirilme korkusu, vb.
• Sürekli endişeli hissetmek
• Karar vermede zorluk.

🔗 Anksiyete bozukluğum olabilir mi? Anksiyete belirtileri

🔗 Psikolojim bozuk mu? Nasıl anlarım? Ne yapmalıyım?

Duygusal tıkanıklık nedenleri

Bu duygusal blokajı tetikleyen durumlar genellikle, çocukluk dönemi travmaları veya olumsuz yaşam deneyimleridir. Kişinin baş etmeye alışık olmadığı veya başa çıkma becerisinin olmadığı stresli durumlar. 

Örneğin:

• Psikolojik travma veya duygusal şok: kaza, tecavüz, saldırı veya, sadakatsizlik.
• Sevilen birinin ani ölümü.
• Ani ayrılıklar
• İşten çıkarılma veya iş statüsünde değişiklik.
• Ciddi veya kronik bir hastalığın teşhisi.
• Beklenmedik bir şehir değişikliği.

Sadece olumsuz olaylar tarafından duygusal olarak engellenmiyoruz, aynı zamanda olumlu olaylar da bizi engelliyor. Beklemediğimiz bazı güzel haberler karşısında, bu fikre alışmak ve haberleri özümsemek için de biraz zamana ihtiyacımız var. Örneğin bir hamilelik haberi, işte terfi, sürpriz bir ziyaret vb.

Duygusal tıkanıklık bir problem mi?

Duygusal tıkanıklık, zamanla kalıcı hale geldiğinde bir sorun haline gelir ve daha önce etkilemediği diğer alanlarda bizi etkilemeye başlar. Hedeflerimizi ve yaşam hayallerimizi engellemeye başladığında sorun olur.

Durumu işlemek için gereken duygusal çalışmayı fiilen ortaya koymadan zaman içinde duygusal tıkanıklığı uzatarak, kişi acıyı ifade edemeden hissetmeye başlayacaktır. Bilişsel çarpıtmalar ile duygunun yönetilmesi yerine başkalaşarak bloğun etrafından dolaşarak yatışmaya çalışır ve yolumuzu kaybedebiliriz. Örneğin; kişi öfke, üzüntü veya suçluluk gibi diğer duyguları orantısız bir şekilde deneyimleyecektir. Böylece tıkanıklık, günlük hayatımızın bir parçası olmaya başlar ve durum zihnimizde kendini tekrar etmeye başlayarak konsantrasyonumuzu, bilişsel becerilerimizi, duygularımızı ve sosyal becerilerimizi etkiler.

Duygusal tıkanıklık ve olası olumsuz etkileri

Aşırı düzeyde, duygusal tıkanıklık o kadar yoğunlaşabilir ki, fiziksel sağlığımızı etkilemeye başlayabilir ve hastalıklar geliştirmeye başlayabiliriz. Örneğin, mide ülseri, gastrit, cilt rahatsızlıkları, kas tutulmaları vb.

Davranış düzeyinde olumsuz sonuçları:

• Duygusal durumu kötüleştirecek madde bağımlılıkları (alkol, madde kullanımı vb.).
• Öfke veya içerleme gibi aşırı seviyelerde olumsuz duyguların artan deneyimi.
• Benlik saygımız üzerinde yıkıcı sonuçlar.
• Sosyal becerilerimizin kısıtlanması (sosyal bağların kaybı, aile ve arkadaşlardan ayrılma vb.)

Sağlık üzerindeki olumsuz sonuçlar:

• Psikosomatik hastalıklar: fiziksel ağrılar, boyun-bel tutuklukları veya sindirim bozuklukları.
• Daha aşırı bir düzeyde, mide ülserleri, cilt problemleri, astım vb.
• Özellikle otoimmün hastalıklara neden olan bağışıklık sisteminin bozulması

Duygusal tıkanıklıklar nasıl tedavi edilir?

İster korku, ister duygusal bir blokaj, ister özgüven eksikliği olsun, yapılacak şey şudur: duygusal blokajın kaynağını anlamak. Bunu yapmak için geçmişimize bakmalı ve travmatik olan olayı tanımlamalıyız. Ancak bu işi tek başına yapmak kolay değil, özellikle ağır bir travma olduğunda beynimiz kendini korumak için “unutuyor”. Uzun vadede duygusal bir blokajdan kurtulmanın en iyi yolu psikoloğa gitmek. Sonrasında duygularınızı serbest bırakarak kendi başınıza pratik yapmanız da mümkün 🤗!

Psikoterapi (BDT, EMDR, EFT vb.)

Duygusal bir tıkanıklığın üstesinden gelmek için bir terapiste görünmeniz önerilir. Terapist, duygusal blokajı kaldırmak için duygusal ifademizi düzenlemeye çalışacaktır.

Tedavi genellikle ilk başta hem bilişsel hem de duygusal seviyeye odaklanan bir Bilişsel Davranış Terapisi olacaktır, çünkü bu seviyeleri geliştirmek sonuç olarak davranışsal seviyeyi de geliştirecektir. İyileşme sürecini hızlandırmak için bazen davranışsal çalışma da gereklidir.

Terapötik süreçteki ilk adım, bu duygusal blokajın varlığının farkına varmak ve onu başlatmış olabilecek neden veya nedenleri ve onu zaman içinde sürdürmeyi ve uzatmayı başarmış diğer olayları araştırmak olacaktır. Terapist, duygusal tıkanıklık üzerinde çalışmak için, acı verici olsa bile, hastanın onu sürdürmesine yardımcı olabilecek bilişsel çarpıtmalar üzerinde çalışmaya çalışacaktır.

Bu bilişsel çarpıtmaların ayarlanması, daha etkili ve daha az acı verici düşünce zincirleri oluşturmaya yardımcı olur. Bu vakalarda bulunan çarpıtmaların çoğu, "Güçlü olmalıyım ve güçlü insanlar korkmaz" gibi kişinin kendi duygusal deneyimiyle ilgilidir. Bu durumda, güçlü olma inancının “korkmamak” olmadığını kabul etmeye, gerçeğe uyarlamak “korkmama rağmen karar veririm ve sonuçları göze alırım” olduğuna odaklanırız.

Duygularını serbest bırakmak

Duygusal düzeyde, odak noktası duyguları düzenlemeyi ve serbest bırakmayı öğrenmek olacaktır. Kişi hem olumlu hem de olumsuz duyguları yeniden hissetmeyi öğrenecektir. Duygusal öz düzenleme, duygusal ifade ve duygusal durumları değerlendirme de terapistin ileriki durumlar için değerlendirmemize yardımcı olacağı yönlerdir zaten.

Terapist ayrıca daha fazla duygusal zeka ve onu bütünleştiren alanlar geliştirmemize yardımcı olacaktır. İlerlemek için yapabileceğimiz en iyi şey, duygusal zekamızı geliştirmektir. Bu şekilde duygularımıza zaman ayırırken kendimizi anlamayı öğreniriz. Amaç? Tüm duygularımızı tanımlayarak karşılamak. Öfke, korku, kırgınlık... Arkasında ne olduğunu anlamak için her şeyi tarıyoruz. Bu, büyük ölçüde kendini dinlemeyi gerektirir, ancak aynı zamanda olumsuz algılarımıza takılıp kalmaktan kaçınmamızı da sağlar 🤕.  

💬 Bir diğer önemli husus ise, başka bir duygusal tıkanıklık olması durumunda insanlara yaslanmak ve yardım isteyebilmek için empati geliştirme kapasitesidir. Benim için, korkumun veya başka bir bilişsel çarpıtmanın arkasında ne olduğunu arkadaşlarımla yaptığım tartışmalar aracılığıyla sorguladım. Sonunda, beni gerçekten düşündürdü ve arkasında ne olduğunu anlamayı öğrendim. Hala yapacak işlerim olduğunu biliyorum ama sanırım hepimizin var. Kendimiz üzerinde çalışmaktan asla vazgeçmemeliyiz çünkü yavaş yavaş kötü deneyimlerimizi arkamızda bırakarak yeşereceğiz!

🤩Bu makaleler de ilgini çekebilir! 

🔗 Daha dingin bir hayat için duygularımızı nasıl yönetiriz?

🔗 Depresyon: belirtileri, nedenleri ve tedavisi #depresyon

🔗 "Kimse beni sevmiyor" | İnsan neden böyle hisseder?

🔗 Mutluluktan kaçıyor olabilir misin? | Kendini sabote etmek (Self Sabotaj)

Kaynak

Cognifit