Olumsuz otomatik düşünce veya bilişsel çarpıtma

tarihinde Yudum , Wengood yazarı tarafından güncellendi

Bazı düşünceler zihnimizde çarpık kodlandığında, sosyal ilişkiler, ruh sağlığı ve iyi hissetme hali olumsuz etkilenebiliyor. Yani bir türlü mutlu veya tatmin hissedemiyorsanız, psikolojide "olumsuz otomatik düşünceler" olarak da geçen bilişsel çarpıtma kavramını keşfetmeniz gerektiğine inanıyorum. Bilişsel çarpıtmalar; gerçeğin size doğru olmayan şekilde yansımasıdır. Ve bu yanlış yansıma sonucu kendinizi, içinde iyi hissetmediğiniz davranışlar veya tepkiler sergilerken bulabilirsiniz. İşlevsel kararlar verebilmek, düşünce hataları, otomatik düşünceler, bilişsel çarpıtmalar veya bilişsel önyargılar nedir anlamak ve onları farkedebilmekle mümkün. Keyifli bir içerik sizi bekliyor!

Olumsuz otomatik düşünce veya bilişsel çarpıtma

Bilişsel çarpıtmalar nedir ? 

Psikiyatrist Aaron Beck ilk kez 1967'de bilişsel önyargı olarak da bilinen "bilişsel çarpıtma" veya "olumsuz otomatik düşünceler" kavramını ortaya koydu. Beck’e göre bilişsel çarpıtma; insanın belirli bir bilgiyi "işleme yöntemi" ile ilişkili bir terim. Geçmiş deneyimler yüzünden şimdiki gerçeği yorumlarken mantık yürütme sistemi bir nevi çarpık işler ve bir dizi olumsuz duygu ve olumsuz düşünce birbirini kovalar. Sonuç: zamanla daha da keskinleşen ve düşünce kalıbı haline gelen, önyargılar.

Otomatik düşünceler nasıl oluşur? 

➜ Kendimize değer vermemenin bir sonucu olan « ben yetersizim, ben haketmiyorum » örneklerini ele alalım 😣. 

Bir kere benim için çok önemli bir sınavda başarısız olduğum için çok stresliydim. Beynim durumu yanlış yorumladı ve bir genelleme yaptı. Bir kez başarısız olursam, her zaman başarısız olacağım... Bu yüzden kendi kendime, her seferinde, yetersiz olduğumu ve asla başarılı olamayacağımı söyledim. Bu bilişsel önyargı, öz saygımın kaybolmasına ve sürekli beklenti halinde olmanın yarattığı bir kaygıya neden oluyordu aslında.

Olumsuz otomatik düşünce örnekleri

👉 Genelleme

Başarısız geçen bir sınav deneyimim hakkında kendime dair bir yorumda bulundum. Taraflı bir şekilde yorumlanan tekil bir olgudan genel bir sonuç çıkardım ve bu önyargı ile şu sonuca vardım : eğer bir kere herhangi bir konuda başarısız olduysam, bu her zaman böyle olmak zorundadır.

👉 Olumsuzu bekleme

Burada yine endişe duyuyorum, çünkü mesele en kötüsünü bekleme meselesi. Örneğin üzerinde uzun zamandır çalıştığımız projemizin daha ise başlamadan başarısız olacağına inanıyoruz. Açıkçası bu önyargılı düşünce bizi ister istemez başarısızlığa götürecektir çünkü hatalı tahminlere dayalı kararlar alma olasılığımız bu şartlar altında çok yuksek… Endişeli veya depresif kişilerde olumsuz beklenti çok fazladır 🤕.

Neden pozitif düşünemiyorum? | Hayatı pozitif yaşamak

👉 Kişiselleştirme

Bu tür bir çarpıtma, her zaman talihsizliğin hedefinde olduğumuz hissine kapilmamiza neden olur. Bu çarpıtma daha çok bağımlı veya histerik eğilimli kişilikleri etkiler. Her şeyi kendimizle ilişkilendiririz ve bu yüzden bu tıp çarpıtmalar hislerimizin narsisist bir tezahürüdür. Yani hasbelkader diğer insanların yaptığı her şeyin bir şekilde bizimle bağlantılı olduğunu düşünürüz.

👉Aşırı Büyütme / Küçültme

Bu bilişsel önyargı sonucu iki tür davranış ortaya çıkar : hatalarımızı ya en üst düzeye abartarak çıkarırız ya da başarılarımızı küçümser ve önemsizleştiririz. Başarılarımızın önemsiz olduğuna ve aslında herkesin başarabileceğine inanırız ve tam tersine, en ufak bir hata yaptığımızda, aciz olduğumuza hemen ikna oluruz ( bu bana birini hatırlatıyor dediğinizi duyar gibiyim 🙄…). Bu bilişsel çarpıtma ile kendimize yeterince inanmadığımız için sadece olumsuzu elimizde tutarız.

Kendini suçlama eğilimi hakkında da biraz okuma yapmak ister misin?

👉 Niyet okuma

Niyet okuma, her zaman kolayca tespit edilebilir bir davranış biçimi olmayabilir🤔. Her olaydan bir anlam çıkarmaya çalışmak desek daha açık olabilir. Bu çarpıtma biçimi, deliller veya gerçekler olmadan belirsizliklere dayalı bir sonuç çıkarmamıza neden olur. Aynı zamanda kendi hatalı düşüncelerimizi başkalarına atfetmemize de yol acar. Yani niyet okumak da olumsuz duyguları artıran ve endişelere yol açan bir düşünce biçimidir.

Örnek isteyenler için; mesela arkadaşınız kalabalık bir toplantıda sizinle fazla ilgilenmedi. Hemen sizden soğuduğunu, sohbet sırasında aptalca bir şey söylemiş olabileceğinizi düşünmeye başlarsınız.

👉 Ya hep ya da hiç tarzı düşünme

Uçlarda gezen iki zıt düşüncemiz olduğunda, her şey siyahtır veya her şey beyazdır yani gri yoktur. Olan şey, ya çok olumludur ya da çok olumsuzdur! Bu önyargıya genelde mükemmeliyetçi insanlar yönelir : Mükemmel olmayan her şey mutlaka başarısızlıktır 😅!

Başarısızlık hissi hakkında biraz okuma yapmak ister misiniz? 

👉 Suçlama

Birilerini suçladığımızda duygularımızdan başkalarını sorumlu tutuyoruz. Aynı zamanda tam tersi de olabilir yani davranışlarımızla mutlaka bir bağlantı olmadığında, etrafımızdakiler tarafından hissedilen duygulardan kendimizi yok yere sorumlu hissedebiliriz.

👉 Etiketlemek

Bazen insanları farkında olmadan etiketleriz… Bu, tekrar eden bilişsel çarpıtmalardan biridir! Biri ya da bir şey hakkında deneysel bir yargıya sahibizdir ve hemen bir örnekten yola çıkarak onu etiketleme eğiliminde bulunabiliriz. Bu davranisimiz genellikle bilişsel çarpıtmaya müsait agresif tarafımızı bastırmak için geliştirilir.

Önyargı nasıl bir şey? Önyargıyı yıkmak nasıl mümkün?

👉 Yanlış zorunluluklar

"Eve dönmem lazım çünkü yapmam gereken işler var..." Bazen, gerçekten acil bir işimiz olmadığında bile kendimize bunu söyleriz. Bu tıp bir çarpıtma kendiniz ya da cevrenizdekiler için aslında çok da önemli olmayan şeyleri zorunluluk haline getirmemize yol acar. Bu zorunluluklardan ileri gelen suçluluk, hüsran, öfke ve hatta kızgınlık duyguları bizde çeşitli kişilik bozuklukları yaratabilir.

👉 Duygusal kararlar

Bu duygusal gitgellerimizi gerçeklik olarak kabul ettiğimiz durumlardır. Örneğin, “cok aptalim” demek yerine “kendimi kötü hissediyorum” demek o an başarısız hissettigimize dair bir duygudur fakat gerçekten yetersiz biri olduğumu ifade etmez.

Bilişsel çarpıtmalar ve neden oldukları duygusal sorunlar...  

Bu yazıda bahsettiklerimiz beynimiz tarafından bilginin işlenmesinde bir hata olduğunu gösterir ve bunun elbette sonuçları da vardır 🧠. Aaron Beck, bu sınırlayıcı düşünceler, depresyon veya kişilik bozuklukları gibi ruh sağlığı problemleri ile sonuçlanabilir demiştir. Veya aşağıdaki işlevsiz kalıpları üstümüze gömlek gibi giyilerek bizi gerçek biz olmaktan alıkoyabilirler. 

  • Kendini değersiz hissetme
  • Suçluluk duygusu
  • Sürekli mağduriyet hissi / kurban rolü
  • Motivasyon eksikliği
  • Kızgınlık veya öfke

Bilişsel çarpıtmalar nasıl tedavi edilir?

Bilişsel önyargılara sahip olmamızın kişisel gelişimimiz için pek de faydalı olmadığını görmüş olduk. Peki bu olumsuz otomatik düşünceleri nasıl düzeltebiliriz ? Bu noktada farkındalık ilk adımdır çünkü sorunun kendisinin ne olduğunu görene kadar aslında hayatımızı ne kadar mahvettiğini anlamıyoruz. Önyargılı bir düşünce kalıbına sahip olduğumuzu fark etmek tabiki mümkündür, ancak genellikle bizi asil farkettiren huzursuzluk ve üzüntü duygusudur. Aynı zamanda, her zaman başkaları tarafından mağdur edilmiş hissetmek, kendine güven duymamak ve genel bir kırgınlığa sahip olmak da bu duygular arasındadır.

Bu “semptomlarımızı” analiz ettikten sonra, onları düzeltmek için düşünce kalıplarımızı belirlemeye çalışabiliriz. Bu önemli bir adımdır çünkü yorumlarımızı ve duygularımızı sorgulamayı öğrenmemize yarar. İlkelerimizi ve düşüncemizi, olaylara "yarısı boş" yerine « bardağının yarısı dolu" modunda yeni bir perspektiften bakmak için değiştiririz. Bu bahsettiğimiz toksik bir pozitiflik değil, ancak daha iyi hissetmek için yeni bir bakış acısına sahip olmaktır.

En etkili tedavi: Bilişsel-davranışçı terapi

Bu işi tek başına yapmak, özellikle de özgüven sorunu olduğunda çoğunlukla imkansızdır. Bilişsel davranışçı terapi yani BDT'ye başlamak, otomatik düşünceleri zihnimizden atmanın en iyi yoludur. Bir uzman yardımı başka bir yansıma modeli oluşturarak yeni davranışlara doğru bize eşlik edecektir. Bu çalışma, Beck şeması adı verilen bir araç kullanılarak yapılabilir :

İşlevsel olmayan düşünce kaydı formu

Durum
👇
Bütün gün yataktan çıkmadım. İçimden bir şey yapmak gelmedi.
Duygu
👇
depresif
bıkkın 
suçlu
yalnız
değersiz
Otomatik olumsuz düşünce
👇
Yataktan çıkamayacak kadar işe yaramaz, tembel ve umutsuz biriyim.
Rasyonel Tepki
👇
Şu an istemesem de kalkmak beni iyi hissettirebilirdi, eylemsizlik depresifliği beslemiş olabilir. 
Bugünü böyle geçirdim diye işe yaramaz ve sorunlu bir insan olmuyorum. 
Yarın veya öbür gün yine dışarıda kahve yudumlamak için motivasyon bulacağımdır.
Sonuç
👇
Kalkıyorum, önce bir duş alıyorum. Sonra kahve yapıyorum.

Böylece yavaş yavaş zihnimizin bize oynadığı oyunlardan kurtulacağız ve gerçek bir mutluluk duygusuna doğru ilerlemek için bilişsel önyargılarımızdan uzaklaşacağız 🤗

Stres yönetimi veya duygu yönetimi için kullanılabilecek pratik tekniklerden biri olan 4D tekniği, bilişsel çarpıtmaların değiştirilebilmesi için de kullanılabilir. Merak edenler için; 4D tekniği (Durum-Düşünce-Duygu-Davranış)

Yazar sözü: Otomatik düşünceler nasıl değiştirilir

Gördüğünüz üzere bilişsel çarpıtmalar kişisel gelişimimizin önünde bir engeldir. Bizi sabit kalıplara ve düşünme biçimlerine hapsederler. Bundan kurtulmak için, beynimizi "yeniden programlamak" için iyi bir psikologla birkaç sizin için çok faydalı olabilir. Eğer böyle bir ihtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız, bir psikologdan randevu almayı ertelemeyin !

Ücretsiz psikolojik destek almanın yolları

🤗"KENDİNİ DİNLE, KABUL ET VE MUTLU OL! HEMEN ŞİMDİ, BAŞLA..."
#BornToBeMe

Kaynak 

Uzm. Psk. Kadriye Slocum İnce

Kaleme alan Yudum , Wengood yazarı

🤩Hayatımı fiziksel ve zihinsel harekete adadım. 🖋️Yazmayı, 💭düşünmeyi, 📖okumayı ve 🔎araştırmayı çok seviyorum. 😺💕🧘‍♀️Kedim ve yoga matım vazgeçilmezim.

En yeni makaleler

Kadın mastürbasyonu: kendi kendini tatmin etme

Bir araştırmaya göre, 18-22 yaş arası kadınların %92’si düzenli olarak kendi kendini tatmin etmek adına mastürbasyon yapıyor. Mastürbasyon, cinsel uyarılma için kendi cinsel organlarınıza dokunma eylemidir ve tamamen normaldir. Hatta kendi kendine dokunmak vücudunuz hakkında bilgi edinmenin sağlıklı bir yolu olabilir. Cinsel olarak aktif olsanız da olmasanız da mastürbasyon yapmanız (cinsel zevk için kendinize dokunmanız) normaldir. Kadın mastürbasyonu hakkında bilinmesi gereken her şey!

Babaanne torun ilişkisi nasıl olmalı? | Karışan kayınvalide!

Büyükanne ve büyükbabaların üzerimizdeki olumlu etkisini reddetmek yanlış olur, ancak çocuğunuzu yetiştirme konusunda aşırı bir biçimde bakım veren rolünü üstlenme huyu kabul edin hiçbir anne ve babanın tercih etmeyeceği bir şey. Onun yaşında, onu değiştirmek zor. Peki ilişkilerinizi sağlıklı şekilde yönetmek için neler yapabilirsiniz?

Psk. Esra Orçunlu: "Korku çağında çocuk yetiştirmek"

Tüm korku ve kaygıları gelişim dönemleri ile açıklamak hem olanaksız hem de yetersizdir. Korkunun aslında her yerde olduğunu söylemek çok da abartılı olmaz. Bu kadar korkunun yaşandığı bir ortamda en korkusuz sayılabilecek çocuk bile zaman içinde korkular ve kaygılar geliştirmeye başlar. Korku çağında anne babalar çocuk gelişimine dair neler bilmeli? Psikolog ve Aile danışmanı Esra Orçunlu'nun kaleminden.

Duygusal tıkanıklık | Akışı bozan zihinsel bloklar

Bir durum veya deneyim nedeniyle felç olmuş hissetmeye duygusal blokaj denir. Duygusal tıkanıklıklar, kendimize belirli bir zamanda koyduğumuz bir engeldir ve bu durum psikolojik gerçekliğin kurbanı olmamızı sağlayıp sağlıklı düşünmemizi engelleyebiliyor. Oysa deneyimlerimizi ve ilişkili duyguları işlemek, refah ve sağlığın anahtarı. Birçoğumuz olumsuz bir deneyim nedeniyle hayatımızda onlarla muhattap olmak zorundayız. Hayatı dolu dolu yaşamamıza ve gerçekten mutlu olmamıza engel olan duygusal blokajlar, kendi zihnimizde inşa ettiğimiz beton duvarlar gibi. Peki onlardan nasıl kurtulacağız? İyi haber şu ki bu duvarların üzerinden atlayabilmek mümkün!

İhanet nedir? Kazık yediğinizde tavrınız ne olmalı?

İster arkadaştan gelsin ister sevgiliden, ihanet son derece acı vericidir. Özellikle de yakın insanlardan geliyorsa... Kazık yemek, hayal kırıklığı, öfke, haksızlığa uğramışlık gibi çok yoğun ve olumsuz duyguları tetikler, dolayısıyla sağlıklı düşünmek zorlaşır. Kendinizi ve özgüveninizi yeniden nasıl inşa edebilirsiniz? İhanete uğradıktan sonra bu zorlukların üstesinden gelmek için 5 ipucumuz.

Ebeveynlerde tükenmişlik sendromu | Anne baba olmak

Tükenmişlik, yaşamın herhangi bir alanında birikmiş stresin psikolojik ve fiziksel yansımalarıdır. Ebeveyn olarak çocukların gelişimi bizim için her şeyden önemli. Bu yüzden bazen kendimize aşırı yüklendiğimizi görmeyiz. İyi bir ebeveyn olmak ve mutlu çocuklara sahip olmak amacı ile ebeveynin kendi ihtiyaçlarını ihmal ettiğini fark etmemesi sıklıkla yaşanan bir durum. Kronik stres ve sürekli fiziksel ve duygusal yorgunluk hali anne babaları tükenmişliğe karşı uyarmalı. Ebeveyn tükenmişlik sendromuna göz attıktan sonra risk faktörleri ve neler yapılması gerektiğine dair kısa bir özet geçeceğim.

Ayna teorisi nedir? Psikolojide ayna etkisi

Jacques Lacan’ın ayna teorisine göre, kimliğimizi karşımızdaki kişinin üzerinden yansıtarak inşa ederiz. Dolayısıyla, karşımızdaki insanın sevip sevmediğimiz özellikleri kendi kişiliğimize ait sevdiğimiz ya da sevmediğimiz özelliklerinin yansımaları anlamına gelir. Ayna etkisi, ayna nöronlar sayesinde empati kurmanın bir yolu iken aynı zamanda savunma mekanizması olarak da işlev görebilmekte. Lacan' a göre ayna etkisini anlamak ve bu kavramı bilinçli şekilde kullanmak, günlük ilişkilerimizi önemli bir ölçüde etkileyebilir.

"Seni neden işe alalım?" sorusuna cevap | Örnekli anlatım

İşe talip olan başka adayların da yarışta sizi sıcak şekilde takip ettiğini düşünecek olursak, diğer adayların önüne geçmek ve işi kapmak adına iş görüşmesine iyi bir şekilde hazırlanmak bir gereklilik. Mülakatta "neden seni işe alalım?" sorusu şüphesiz cevap verirken zorlayan bir soru. 🧐 Zor bir mülakat sorusu gibi görünse de, üzerinde düşünülmüş şekilde hazırlanıldığında oldukça etkileyici cevaplar hazırlamak mümkün. Hatta bu soruyu cevaplamak için bir formül bile var.

Yılbaşını yalnız geçirmek| Yılbaşında tek başına ne yapılır?

Yılbaşını yalnız geçirmek, belki sevdiklerimizle birlikte kutlayabilecekken hüzünlü, ama asla eziklik değil! 31 Aralık gecesi, yeni yılın ilk günü erken saatlerde öpecek veya sarılacak birileri yok mu? Dışarıdan geleceğini hayal ettiğin kahkaha ve kadeh sesleri veya şanslı bir kesimin çılgın partilerden paylaşılan instagram hikayeleri ile kanepede yüz yüze gelmeye hazır hissetmiyor musun? İçini biraz soğutmak için harika bir içerik hazırladım!

Regl ağrılarına doğal çözüm | Adet sancısına iyi gelen 5 pozisyon

Kadınların ömrü boyunca yaklaşık 450 kez adet olduğu biliniyor. Her 10 kadından 6'sının ise adet dönemlerinde ağrı ve sancı hissediyor. Regl döneminde kadınların günlük yaşamlarını olumsuz etkileyebilen bu ağrılar aslında menstrual döngünün doğal bir parçası olduğundan ilaç kullanmak tercih edilen bir çözüm değildir. Regl ağrısına iyi gelen doğal yöntemler aramak bu yüzden oldukça yaygın bir davranış. Sıcak su torbalarına sarılıp dişinizi sıkmak yerine regl ağrısını hafifletecek yatış pozisyonları denemeye var mısınız? Yoga eğitmeni Aslı ile yaptığımız sohbet sonrasında size ilaç gibi bir içerik hazırladım.

🎧 Spotify

İşe gidip gelirken, yürüyüşe çıkarken, yemek yaparken veya uyumadan önce size eşlik etsin. Wengood Podcast serisi: RDV Coaching'i kaçırma! 

#3 | Algı yönetimi nedir? Uydumculuk psikolojisi ve soru sorma becerisi #algı #ikna #sorgulama

Ekim 2022 · RDV Coaching | Wengood

29:12

🎥 Youtube

Aslı ile Yoga seansları!

🎥 Youtube

Mentor Özlem Şen ile RDVCoaching serisi 

Kanala 💜abone ol , 🔔 bildirim zilini aç ve tabii, 👍videoları beğenmeyi ve ✍🏻 bize yorumlardan ulaşarak hangi konularda içerik istediğini söylemeyi unutma!

Ayrıca: En sevilen içerikler, günlük mutluluk, destek ve motivasyon dozları için; 

Instagram📸

📍Pinterest