Öfke kontrolü bozukluğu | Öfke kontrolü nasıl sağlanır?

tarihinde Damla , Wengood yazarı tarafından güncellendi

Bazı durumlarda görüyoruz ki toplum ruh sağlığı tehdit altında iken günümüzde konuşmamız gereken en önemli olumsuz duygulardan biri öfke duygusu 😡. Çünkü öfke hem kişinin kendine zarar verebilir, hem de başkasına zarar verebilir. Maalesef kontrol etmede en çok zorlandığımız öfke duygusu ne şekilde ifade edileceğini bilmediğimizde bizi ve başkalarını zor durumlara sürükleyebiliyor. Öfkenizi kontrol etmekte zorlandığınızı düşünüyorsanız doğru yerdesiniz! Online terapi niteliğinde bir makale kaleme aldık!

Öfke kontrolü bozukluğu | Öfke kontrolü nasıl sağlanır?
Özet

Öfke problemi 🤬| Öfke durumunun anatomisi

Öfke duygusu temel duygu türleri arasında yer alan oldukça insani, doğal ve sağlıklı bir duygudur. Aslında kişi doyurulmamış istekleri, istemediği sonuçlar ve karşılanmamış beklentilerine karşılık duygusal olarak bir tepki geliştirir ve biz buna öfke deriz. Sağlıklı tarafı şu ki; aslında birey kendi benliğine yönelik bir tehdit hissettiğinde bu durumu yaşar. 

Öfkenin ne zaman sağlıklı ne zaman sağlıksız olduğunu tam anlamıyla tespit etmek zor, hatta bence doğru değil. Çünkü öfke ve şiddeti; tetikleyiciler, sebepler ve ortaya çıkan tepkilere göre değerlendirilebilir. 

Öfke anında fizyolojik ve psikolojik olarak değişime uğruyoruz. Kalp atışlarımız hızlanıyor, tansiyon yükseliyor, adrenalin ve noradrenalin hormonları harekete geçiyor ve kan basıncımız artıyor. 🧠Beynimiz o an bize; "savaş ya da kaç" emri veriyor. Bu kararı dürtüsel olarak veriyorsak öfke bizi kontrol ediyor. O an dürtülerimizden çok mantığımızı devreye sokabiliyor, duygularımızı ayrıştırıp nasıl regüle edeceğimizi biliyorsak öfkemizi kontrol edebilmiş oluyoruz. 

Duyguları yönetmek çocukluk döneminde öğrenilmesi gereken en önemli gelişimsel unsurlardan bir tanesi. Çünkü duygu ve düşünceler, davranışlarımızı etkiler. Davranışlarımız ise dış dünya ile bağlantımızı oluşturur. Öyleyse öfke kontrolü, kısaca öfkeyi doğru ifade etme becerisi olarak tanımlanabilir. Öfke kontrol bozukluğu ise öfke duygusunu nasıl ifade edeceğini bilememekten kaynaklı bir davranış bozukluğu diyebiliriz

Öfke kontrol bozukluğu sebebleri? 

Öfkesini kontrol etmekte zorlanan insanlar genellikle geçmişte yaşanan olumsuz deneyimler ve psikolojik travmalar nedeniyle tetikleniyor olabilirler. Öfkeyi kontrol edememenin temelleri genelde çocukluk döneminde atılıyor. Çocuklukta gerçekleşen ruhsal yaralanmalar sonucu çocuk duygularını nasıl yöneteceğini bilemiyor fakat yetişkinlikte o gün hissettiği olumsuz duygular içerisinde boşluk ve huzursuzluk olarak kalıyor. 

Örneğin, okul çağında zorbalık ile karşı karşıya kalan veya olumsuz beden algısı ile büyüyen çocuklar, erişkinlik döneminde de öfke problemleri yaşayabilir. Ayrıca çocuğun ebeveynlerle kurduğu olumsuz ilişkiler, ilgi eksikliği, önemsenmeme, aşağılanma gibi deneyimler bize yetişkinlikte öfke kontrol bozukluğu olarak dönebilir. 

Son olarak aslında diğer karmaşık olumsuz duygular da öfke sebebidir. Olumsuz duygular ile baş etmek zorlaşınca tıpkı bir çocuk gibi tepkimizi öfke duygusu üzerinden yaşarız. 

Örneğin; kaygı, üzüntü, yalnızlık hissikıskançlık, haksızlık, hayal kırıklığı, utanma, anlaşılamama, vb. 

Öfke kontrol bozukluğu belirtileri nelerdir?

Herkesin ortak duygusu olan öfkenin sağlıksız hale gelmesi için en belirgin işaretler: pişmanlık ve suçluluk duygusu. Yani öfke anından sonra genelde pişman oluyor hatta kendinizi suçluyorsanız, muhtemelen öfke kontrol bozukluğundan muzdaripsiniz. 

Kendinize şu soruları sorun: Öfke anında...

  • Kendime zarar veriyor muyum? Örneğin; İş yerinde öfke patlaması yaşayıp kariyerinde huzursuzluğa sebep olmak
  • Başkalarına zarar veriyor muyum? Örneğin; sonradan pişman olacağın şeyleri sevdiklerine söylemek
  • Eşyalara zarar veriyor muyum? Örneğin; telefon kırmak, duvara vurmak, yastık fırtlatmak
  • Duygularımı ifade edebiliyor muyum? Örneğin; o an kendimi dinleyip asıl derdimi farkına varmak ve kendimi ifade etmek

Öfke kontrolü testi

Aşağıdaki senaryolara vereceğin tepkileri değerlendirerek öfke kontrol bozukluğun olup olmadığını anlamak mümkün...

1. Trafikte giderken biraz önce seni sollayan araç bu sefer sağa kırıp aniden önüne geçti. Ne yaparsın?
A) Kornaya asılır, takip ederim. Bu rezillik karşısında asla susmam!
B) Beni ve kendisini tehlikeye soktuğu için korktuğumdan canım sıkılır. Selektör yapar, uyarırım.
C) Sonuçta trafikteyim. Manyaklarla uğraşamam, salarım gider.
2. İnternetten şipariş verdiğin ürün sonunda geldi. Kutuyu heyecanla açtın. Yanlış renk çıktı. Ne yaparsın?
A) En sinir olduğum şey, işlerini düzgün yapsınlar. Hemen müşteri temsilcisine ulaşır olay çıkartırım.
B) Üzülürüm, paketi kenara fırlatırım. Değişim için ne yapmalıyım düşünürüm.
C) Olur böyle şeyler. Hemen bir mail atar, değişim talebi oluştururum.
3. Sabah işe yetişmeye çalışırken otobüs durağında bekliyorsun. Biri elinde kahve ile geçerken ayağı takıldı ve kahveyi üstüne döktü. Ne yaparsın?
A) Önüne baksana kardeşim der, kavga ederim. Bir zahmet gideceği yerde içsin kahvesini!
B) İş yerine bu şekilde nasıl gideceğim diye düşünüp kaygılanırım, biraz sitem eder, yardım isterim.
C) Herkesin acelesi var, zaten kalabalık. Olan da olmuş sonuçta. Ne yapabileceğimi düşünürüm hemen.
4. İş yerinde bir aksilik çıktı. Akşam oldu ve işlerini yetiştiremedin. Ne yaparsın?
A) Başımdan aşağıya kaynar sular iner! Gıcık olurum. Kimse sorumlusu bulmaya çalışırım. Bıktım artık, yeter!
B) Soğukkanlı olmaya çalışırım. Durumu nasıl idare edeceğimi düşünürüm.
C) Acil olanları halleder, yarın bir çaresine bakarız derim. Dünyanın sonu değil sonuçta.
5. Arkadaşınla sözleştiğiniz haftasonu tatili son dakika iptal oldu. Ne yaparsın?
A) Bana tatil yapmak haram zaten, niye hep ben yaa!
B) Hevesim kursağımda kaldığı için üzülürüm, ertelemenin yollarını  ararım.
C) Arkadaşıma hemen ortak bir çözüm bulmak için telefon açarım. Daha önümüzde bir sürü haftasonu var canımız sağolsun derim.

🪧Verdiğiniz cevaplarda A seçeneği çoğunluktaysa; öfke kontrolü bozukluğu söz konusu.  

🪧Verdiğiniz cevaplarda B seçeneği çoğunluktaysa; öfke duygusu sende belirgin fakat nasıl kontrol edeceğini biliyorsun.

🪧Verdiğiniz cevaplarda C seçeneği çoğunluktaysa; öfke ile baş etmek senin için çocuk oyuncağı.

Öfke kontrolü nasıl yapılır?

👉Öfkenizi kontrol etmeyi bilmemek hem kendimiz ile hem de çevremiz ile olan ilişkilerimizi olumsuz şekilde etkiler. Herhangi bir sebep tepenizin tasını attırmaya yetiyorsa, bu durumu kontrol altına almak, kendi sağlığınız için olduğu kadar, aynı zamanda sosyal yaşamınız, aile ilişkileriniz, romantik veya profesyonel ilişkileriniz için de önem arz edecektir. 

Öfke kontrol sorunu nasıl çözülür diye merak ediyorsanız vakit kaybetmeden 5 ipucu sıralamaya başlayalım. 

1. İşaretleri farkına varın

Öfke öyle bir duygudur ki, bizi ele geçirdiğinde, tüm vücudumuz bunu hisseder. Çenenin kenetlenmesi, vücud ısısında artış, terleme, nefes alışverişinde hızlanma, omuzlarda gerginlik, göğüste kalp çarpıntısı gibi. Doğru zamanda bu duyguya müdahale edebilmek için onu tanımayı öğrenmelisiniz. Örneklendirdiğimiz bu sinyalleri kendinizde farketmeye çalışın. O zaman kendinize öfkenin geldiğini hatırlatabilir ve duygunuz üzerinde farkındalık yaratabilirsiniz.

2. Bir iki dakika uzaklaşın

Eğer imkanınız var ise yapılacak ilk şeylerden biri, bedensel sinyaller ortaya çıktığında sizi öfkelendiren durumdan biraz uzaklaşmak olmalıdır. Başka bir şey ile ilgilenmek, sakinleşmek için yürümek, nefes almak, koşmak hatta uzaklaşıp biraz bağırmak vb. gibi. Bu sayede öfkemizi yatıştırabilir, sakinleşip daha kontrollü bir şekilde durumu yönetmeye çalışabiliriz.

3. Kağıda dökün veya ağlamayı deneyin

Düşünmek ve içimizdeki öfkeyi daha da hissedip körüklemek yerine, neden bizi kızdıran her şeyi yazmayalım? Düşünüp durup olayları kafamızda tekrar kurgulamak yerine, kağıda dökmek. Yazmak, kısıtlama olmaksızın kendinizi bırakabileceğiniz yegane eylemdir. Bunun yanı sıra ağlamak da insanın duygularını deyim yerindeyse topraklama özelliğine sahiptir ve kendinizi daha iyi hissetmeniz ve huzuru geri kazanmanız için iyi bir yoldur.

4. Öfkenizin kaynağını bulmaya çalışın

Öfkeli davranışın kaynağını bulmak için bazen bir psikologla görüşmek gerekebilir. Bir danışman eşliğinde öfkenizin tetikleyicilerini tespit edin ve bunların neden sistematik olarak sizi incittiğini veya kızdırdığını anlamaya çalışın.

5. Ruhunuzu dinginleştirin

Stres gibi öfke de kendinizi daha sakin hissetmenize yardımcı olacak bir takım egzersiz ve aktivite ile yönetilebilir. Spor, yoga, gevşeme terapisi, nefes terapisi ve meditasyon gibi etkinlikler vücudunuz üzerindeki hakimiyetinizi arttırma egzersizleridir. Bu egzersizler öfke yönetimi için oldukça faydalıdır.


Önemli not:

Öfkenin sağlık üzerinde ciddi etkileri vardır; depresyon, yüksek tansiyon ve kardiyovasküler hastalıklar, insomnia, stres vb. gibi bir çok sıkıntıya yol açabilmektedir. Öfkenizi daha iyi anlamak ve onu nasıl kontrol edebileceğinizi öğrenmek işte bu yüzden de oldukça önemlidir.  


Yazar notu: öfkenizi yatıştırın!

Öfke, yapıcı bir şekilde yönetildiği sürece yararlı bir duygudur. İyi ifade edildiğinde, öfke karşınızdakinin sizi duymasını, ilgisini size odaklayıp duygularınız hakkında bilgi sahibi olmasını sağlayabilir. Ancak yapıcı olması için bu öfkenin tonunun saygı çerçevesini aşmaması ve kesinlikle saldırganlıktan uzak olması gerekir.

Farkındalık meditasyonu, öfkenizi hafifletmeyi öğrenmek için harika bir araçtır. Nörobiyolog Catherine Belzung şöyle açıklıyor:

"Bu meditasyon, sakin kalmak için doğal bütünlüğümüzde bulunan yeteneğimizi, bilişsel yeniden değerlendirmenin temel taşı olan frontal ve neokorteks alanların hacmini artırarak geliştiriyor. Prefrontal korteks, amigdalayı kontrol eder, haklı olmadığı zaman öfkeyi önemli ölçüde azaltabilen projeksiyonlarla onu yavaşlatır. Böylece kızgınlığın ve stresin zararlı etkilerinden kaçınmamızı sağlar."

🤗"KENDİNİ DİNLE, KABUL ET VE MUTLU OL! HEMEN ŞİMDİ, BAŞLA..."
#BornToBeMe

Kaleme alan Damla , Wengood yazarı

Kahkahası ile meşhur, hayatı olabildiğince tiye alan birisi... Sloganı: aslında çok basit... Ne istiyor: Herşeyin çok ciddiye alınmadığı ve hayat sevincinin esas alındığı bir dünya...

En yeni makaleler

Hayal kırıklığı yaşamaktan korkmak (benim hikayemden notlar)

Hayal kırıklığına uğramaktan korkuyorum. Başarısız olmaktan korktuğum için hiçbir şey yapmıyorum. Ya da içim rahat bir şekilde hiçbir şey yaşayamıyor, andan ve hayattan keyif almak konusunda kendimi sabote etmekten vazgeçemiyorum. İnsanların bana bakış şeklini saplantı haline getiriyor ve kendim olmakta zorlanıyorum... Peki hayatın bir rekabet olduğunu kim söyledi? Her şekilde mükemmel olmak zorunda mısın? Bir adım geri atarak, özgüven kazanarak ve zihnimi tekrar düzenleyerek hayal kırıklığına uğramaktan korkma eğilimine bir son vermek mümkün. Benim hikayem şöyle…

Narsist düzelir mi? Bir narsist değişebilir mi?

Narsist bir insanla tanışıp onu sevmiş bulunduysanız, muhtemelen yukarıdaki soru aklınızdan geçiyordur. Narsist kişilik bozukluğu tanısı olan insanlar empatiden yoksundur, kendisini başkalarından üstün görür. Bu durum, narsistlerle yakın ilişki kuran diğer insanları ruh sağlığı ve duygusal olarak yıpratabilir. Gerçek şu ki, narsistik kişilik bozukluğu olan bir insanda, toksik özellikler o kadar derinlere işlemiştir ki, değişme ve daha iyi insanlar olma ihtimalleri yoktur. Bir narsistin değişemeyecek olduğunu kabul etmek, ve kişinin kendine bunu itiraf etmesi, kendi psikolojik sağlığı için oldukça önemlidir.

⚠️ Narsist insanı tanımak için bu işaretlere dikkat edin!

Patronunuz, eşiniz, veya sevdiğimiz bir yakınımız... Gün gelir hepimiz narsist bir sapkınla karşılaşabilir ve yıkıcı bir sarmalın içine çekilebiliriz. Peki kimdir bu narsistler? Onları nasıl tanıyabiliriz? İşte çevrenizdeki narsist biri varsa tespit etmek için 10 işaret!

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) hakkında bilmeniz gerekenler

Ben OKB olan insanlar arasında değilim, ancak bu oldukça yaygın bir hastalık. Türkiye’de büyük toplum kesimlerinde yapılan araştırmalarda OKB'nin her 100 kişiden 2-3'ünde görüldüğü saptanmış. Obsesif kompülsif bozukluk sahibi değilim fakat, sevdiğim bir yakınım ile bu sınavı beraber verince, bir yazı kaleme almak istedim. Endişeleri nedeniyle, bir takım şeylerin uzun süre takıntılı bir şekilde kafasını meşgul ettiğine şahit oldum. OKB'yi tanımlayan şey işte budur, bu hislere neden olan anksiyete ve atakları. Peki OKB nasıl tedavi edilir? Obsesif Kompulsif Bozukluğa neler sebep olur? Hadi açıklayalım!

Kendini sınırlamana neden olan inanç kalıpları | 🚫 TOP15

"Ben zaten şöyleyim", "Ben zaten böyleyim", "Ben yapamam...", “Benden olmaz…” Kendi kendini sabote etmene neden olan sınırlayıcı düşünceler, gerçek potansiyelini küçümsemene neden olur. Kendine farketmeden koyduğun bu sınırlar, öz motivasyonunu ve kendini gerçekleştirme girişimlerini engeller. Kısacası, kendin olmanı engeller. Herkesin deneyimi kendine, ama sınırlayıcı düşünce kalıpları az çok aynı. En yaygın 15 sınırlayıcı düşünce ve inançları kendinizden uzak tutmak için önce farkına varın.

Varoluşsal sancılar : Rahat atlatmak için yardım almaktan çekinme

Hayatın bir noktasında anlamı ve amacı aramaya başlamak. Varoluşsal bir sancı yaşamak için illa “30 yaş sendromu”nun gelmesini beklemeniz gerekmiyor maalesef, ergenlik desem, lise sıraları desem... Gözünüzde canlandı mı? Varoluşsal sancılar sırasında her şeyi sorgulamak mümkün: romantik ilişkileri, iş hayatını ve hatta yaşadığınız evi, neredeyim? ne yapıyorum? Kendini sorgulamak ve hayatla ilgili tüm bu soruları sormak sizi, kararlar almaya ve her şeyi değiştirmeye yöneltebilir. Peki neden bu sancıları yaşıyoruz? Ve varoluşsal sancıların nasıl üstesinden gelebiliriz?... bunları konuşalım!

🥊 Psikolojik savunma mekanizmaları nelerdir?

Herhangi stresli bir durumdan kaçınmak için kendi kendinizi farkında olmadan "kandırıyor" olabilirsiniz. İnsanlar gündelik hayatlarını yaşarken, psikolojik dengelerini koruyabilmek amacı ile çeşitli psikolojik savunma mekanizmaları kullanırlar. Bu savunma mekanizmaları hali hazırda kişinin kötü duygu ve düşüncelerden kaçınmasını, daha az psikolojik gerilimler yaşamasını sağlıyor olsa da, sorunların asıl kaynağı da olabiliyor. Savunma mekanizmaları egonun üzerindeki baskı ile başa çıkabilmek için oluşturulmuş düşünce, tutum ve davranışlardır... En yaygın örnekleri ise; inkar veya yadsıma, erteleme, bastırma, yön değiştirme, yansıtma, mizahlaştırma, somatizasyon vb.

Yas tutan birine baş sağlığı mesajları | 🖤 Taziye mesajları

Yaşam öyle yaratılmıştır ki sonunda hep bir son/başlangıç vardır. Doğadaki tomurcuklar gibi döngümüz, devir daim mi, bilmiyorum ama ne yazık ki ölüm bizi sevdiklerimizden ayırabiliyor. Geride kalanlara ne diyeceğini bilmek zor. Yakını vefat eden birine nasıl baş sağlığı dilenir? Kelimeler bazen kifayetsiz hissettirse de güçlüdür. Bir acıyı dindirmiyorsa da en azından biraz olsun yatıştırabilir. Sıradan bir “başın sağolsun” yerine çok daha içten, doğal ve samimi taziye mesajları örnekleri baş sağlığı dileklerinizi iletmek için size yardımcı olabilir.

Toksik romantik ilişkilere dair 10 kırmızı çizgi 🚩

Toksik bir ilişki aslında sinyallerini tanışma veya flirt aşamasında veriyor. Bu yüzden toksik bir ilişkiye başlamamak için tehlikeli sinyallerin bir listesini yapalım dedik. İçinde bulunduğun ilişkinin toksik olduğunu gösteren 10 kırmızı çizgi! 🚩

İlişkimde mutsuzum, ne yapmalıyım?

Cicim aylarının büyüsü ortadan kalktı, karnındaki kelebekler yok oldu ve heyacan azaldı. Bir ilişki içinde olmak, bizi yükselten bir hayat arkadaşına sahip olmak anlamına gelir. Sen nasıl hissediyorsun? Mutsuz, umutsuz, depresif, yorgun? Veya anlaşılmadığını düşünüyorsun? Hayat arkadaşınızın sizi güldürmekten çok ağlattığını anladığınız anda, ilişkiyi sorgulamak meşrudur... Ama gemileri yakmadan ve çekip gitmeden önce, bilin ki çözümler de mümkün! İlişkimde mutlu değilim, ne yapmalıyım diye soruyorsan doğru yerdesin.

🎧 Spotify

İşe gidip gelirken, yürüyüşe çıkarken, yemek yaparken veya uyumadan önce size eşlik etsin. Wengood Podcast serisi: RDV Coaching'i kaçırma! 

🎥 Youtube

Aslı ile Yoga seansları!

Mentor Özlem Şen ile RDVCoaching serisi Youtube'da da devam ediyor olacak! 

Kanala 💜abone ol , 🔔 bildirim zilini aç ve tabii, 👍videoları beğenmeyi ve ✍🏻 bize yorumlardan ulaşarak hangi konularda içerik istediğini söylemeyi unutma!

Ayrıca: En sevilen içerikler, günlük mutluluk, destek ve motivasyon dozları için; 

Instagram📸

📍Pinterest