Temel duygular nelerdir? Duygu çeşitleri

tarihinde Yudum , Wengood yazarı tarafından güncellendi

İnsan doğası; duygu, davranış ve düşünce! Peki duygu ne demek? Temel duygular hangileri? Çocuklara kendi duygularını tanıması için onlar öğretilir, yetişkinlere ise onları nasıl kontrol etmek gerektiği öğretilir, öyle değil mi? Ancak neden bunun gerekli olduğunu hiç düşündünüz mü? Duygular davranışları nasıl etkiliyor? Tüm dünyada aynı yüz ifadesi ile kendini belli eden ve her insanda var olan 6 temel duygu var. Bunlara primer duygu da denir. Gelin duygu durumu, hayal kırıklıkları, mutluluk üzüntü vb. kavramların derinine beraber inelim, duyguları tanımak ve onları kontrol etmek için onlarla yüzleşelim.

Temel duygular nelerdir? Duygu çeşitleri

Duygular ve duygu çeşitleri

Psikolojide; insanın tepkilerini belirleyen kavramın duygu olduğu kabul edilir. Düşünceler ise bu duygulara bağlı olarak ortaya çıkan ve onlardan anlamlı bir öykü çıkaran sistemlerdir. Kısacası, insan davranışının ana yapısı duygusal sistemdir. Bu sistem, sinir sistemi içerisinde orta beyinde yer alan ve doğuşta var olan ana sistemdir ve bireyin hayatta kalabilmesi için yapılandırılmıştır.

Belirli nesne, olay, yazılar veya bir bilgi sizde çok çeşitli duyguları uyandırabilir. Dış dünya ile iletişiminizdir duygular. Herhangi bir yazı okurken uyandırdığı duyguyu, karşınızdaki insan, yüz ifadeniz veya davranışsal tepkilerinizden anlar. Primer düzeyde bir iletişim ağı da diyebiliriz duygu sistemleri için.  

Temel duygular nelerdir?

Duygularımız 3 temel bileşen sayesinde meydana gelir; fizyolojik (mesela beynimizde bir kimyasal tepki), davranışsal (örneğin yüz ifadesi) ve bilişsel (bir şeyler olduğunu biliyoruz, duygularımızın farkındayız) tepkiler. 

Hepimiz günlük olarak, primer duygular veya temel duygular ile ikincil veya daha karmaşık duyguları deneyimleriz. Duygu kuramları arasında en kapsamlısı, Plutchik duygu çemberi ile ifade edilir.

Duygu çeşitleri listesi yapmak istesek hepsini burada ifade etmek güç olurdu. İşte bu yüzden, duygusal evrenin karmaşıklığıyla baş etmek için, psikologlar duyguları kategorize etmeye çalışmıştır. Bunun sonucunda, 6 temel duygu veya birincil duygunun altını çizmişlerdir. Türk dili bu duyguları şöyle sıralar:

  • Korku 😱
  • Neşe 😂
  • Tiksinme 🤢
  • Üzüntü 😞
  • Öfke 😠
  • Şaşkınlık 😮

Bunların arasına bazen utanç duygusu da eklenir.  

Primer duygular bebekte zaten mevcuttur,  hatta primatlarda da bulunur ve hepsinden önemlisi evrenseldirler. Yani, dünyanın neresinde olursak olalım ya da bir kişinin kültürü veya kökeni ne olursa olsun, herhangi bir yüzdeki bu 6 duyguyu tanır ve tanımlayabiliriz.

İkincil veya karmaşık duygular nelerdir?

En başta bahsettiğimiz gibi, sadece bu 6 temel duyguya sahip değiliz, her birinin çok sayıda farklı karmaşık versiyonları var. Tattığımız birçok farklı his de var. Örneğin: gurur, utanç, suçluluk, arzu vb gibi duygular. Aslında bunlar da en az primer duygular kadar güçlüdür.

Bu duyguları 6 temel duygudan ayıran şey karmaşık yapılarıdır. İkincil duygular yani karmaşık duygular, tıpkı renkler gibi 6 temel duygunun karışımından ortaya çıkmaktadır. Örneğin, duygu araştırmalarında öncü olan Amerikalı psikolog Paul Ekman, utanç duygusunun, korku ve öfkenin bir karışımı olduğunu belirtir.

Son olarak, bu ikincil duygular, yani daha karmaşık olanları, insanlar yaşlandıkça ortaya çıkıp deneyimlenmeye başlar. Örneğin, 15 ila 24 aylık bir çocukta kıskançlık ve utanç gibi duygular yeni yeni ortaya çıkar, suçluluk ve gurur ise daha çok 3 yaş civarında hissedilir.

Duygu türleri neden çoğunlukla olumsuz duygulardan oluşur?

Temel duyguları analiz ettiğimizde, hoş olmayan duyguların yoğunlukta olduğunu fark ederiz. Bu durumu, psikolojide duyguları işleyen çalışmalar kanıtlar niteliktedir. Hoş hislerden çok, hoş olmayan hislere daha sık kapılırız, ama neden? Aslında basit : İhtiyaçlarımızı karşılamak ve hayatta kalmak için.

Duygu sistemi, bir çok fizyolojik sistem gibi, bireyin hayatta kalabilmesi için yapılandırılmıştır. İnsan, tehlike anında düşünebilecek, idrak edebilecek kadar vakit bulamayabilir. Duygular ise, düşünme sistemi aktifleşmeden önce bile hayatta kalmamız için bize rehberlik edebilir. Örneğin anksiyete veya stres gibi olumsuz duygular aslında bizi korumak isteyen mekanizmalardır. 

İnsanların hızlı bir şekilde hedeflerine ulaşması gerekir. Daha hızlı ve daha doğru bir şekilde tatmin olma ihtiyacımıza veya bütünlük hissimize doğru yönlendirilmek için hoş olmayan bir duyguya ihtiyacımız vardır. Olumsuz duyguları yönetmeyi öğrenmek bu doğal mekanizmayı kendi yararımıza kullanmanın bir yolu. 

Bu durum aslında, her zaman bizim yararımıza bir şeydir, çünkü bizi harekete geçirir. Duygular, bizi harekete geçiren ve bizi çevremize en uygun tepkiyi vermeye yönlendiren kılavuzlardır. Onları kucaklayın.  

❤️‍🔥 Bu içeriği okuyanlar bunları da mutlaka okuyor❤️‍🔥 

🔗 Durduk yere ağlamak: Sürekli ağlama isteği neden olur?

🔗 Toksik insan ne demek? Toksik insan özellikleri neler?

🔗 12 adımda hayata yeniden başlamak

🔗 İki yüzlü insanlara söylenebilecek etkileyici söz | TOP 20

Yazar ekibi : Her duygu, gelip geçicidir.

Bütün duygular bir mesaj taşır. Olumlu ya da olumsuz, bir duygunun sadece geçici olduğunu unutmayın. Onu geri itmek, görmezden gelmek ya da bastırmak yerine, onu kabul etmek ve ne söyleyeceğini duymak daha iyidir. Duygularınızı yönetmekte zorlanıyor ve onlarla nasıl başa çıkacağınızı bilemiyor iseniz, bir psikolog desteği almaktan çekinmeyin.

🤗"KENDİNİ DİNLE, KABUL ET VE MUTLU OL! HEMEN ŞİMDİ, BAŞLA..."
#BornToBeMe

Kaynak

  • Fisher, A.B, Adams, L.A.(1994). Interpersonel Communication: Pragmatic ofHuman Relationships. New York- McGraw-Hill, Inc.
  • Frijda, N.H. (1994). Emotion require cognitions, even if simple one, Derl, Ekman,P,Davidson, J.R, The Nature of Emotion: Fundamental Questions, New YorkOxford University Press, ss.197-203.

Kaleme alan Yudum , Wengood yazarı

🤩Hayatımı fiziksel ve zihinsel harekete adadım. 🖋️Yazmayı, 💭düşünmeyi, 📖okumayı ve 🔎araştırmayı çok seviyorum. 😺💕🧘‍♀️Kedim ve yoga matım vazgeçilmezim.

En yeni makaleler

Kaygı döngüsünden çıkmak | ☔ RAIN yöntemi

Kaygı genellikle dört aşamada ortaya çıkar. Çoğu zaman kaygıyla yaşayan insanlar kaygı döngüsü olarak bilinen durumu yaşarlar. Kaygının 4 aşamasının belirtilerini bilmek, kaygı döngüsünün nasıl çalıştığını anlamak belirtilerinizi yönlendirmenize yardımcı olabilir. Bu içerik Kaygı Döngüsünü Kırmak isimli kitap incelemesinden yola çıkarak bu döngüyü nasıl kırabileceğinizi anlatıyor.

Aşırı hassas kişiliği avantaja çevirmek!

"Ama neden hala ağlıyorsun?". Bu cümleyi sürekli duyuyorum, ve kendimi suçlu hissetmeme neden oluyor! Çünkü bu kadar hassas olmanın normal olmadığını düşünmemi sağlıyor. Aşırı duyarlı olduğumuzda, gözyaşları işlev görme şeklimizin bir parçasıdır. Çünkü güçlü yaşadığımız duyguları boşaltmamıza yardımcı olurlar. Bu, içinde bulunduğunuz duruma göre utanç verici olabilir ama aksine bunu bir zayıflık olarak görmemelisiniz! Kendinizi olduğunuz gibi tanıyıp kabul edip duygusallığınızı doğru şekilde kanalize edersek, aşırı duyarlılık bir güç haline bile gelebilir. Aşırı duyarlılığınızı güce nasıl dönüştüreceğinizi bu yazının devamında konuşuyor olacağım.

Onaylanma ihtiyacı nedir? neden olur?

Küçüklüğümden beri, yaptığım şeyleri aslında başkaları için yaptığımı hissediyordum, öyle ki, seçimlerim ve davranışlarım uzun zamandır başkalarının onayıyla belirleniyordu sanki. Fakat yaşım ilerledikçe kendimi bu düşüncelerden korumayı ve insanların eylemlerim hakkında ne düşünebileceklerini zihnimden atabilmeyi öğrendim. Peki neden sürekli olarak başkaları tarafından onaylanmayı ararız ve bu durum toksik hale geldiğinde bu onaylanma ihtiyacından nasıl kurtulabiliriz? Şimdi bunu nasıl yapacağın konusunda sana yardımcı olmaya çalışacağım !

Türkiye'de "Babalık İzni" Kullanmak

Evet, anne adaylarına tanınan doğum izni babalar için de geçerli. Ebeveynlerin arasında hiç bir fark yok iken, babalık izni hala daha hamile kadınların izin süresinden daha az ve bir çok değişken ile farklılık gösteriyor. Doğumda babalık izni, babaların bebeği tanımasına ve hatta bebek ile bağlılık oluşturmasına olanak tanır. Peki babalık izni kaç gün? Babalık izni ne zaman kullanılır? Babalık izni dilekçesi nereden bulunur? Ve tabii erkeklerde doğum izni en verimli şekilde nasıl kullanılır? Babalık izni hakkında her detayı aşağıda derledik.

Ofiste çıldırdığım gün ve sonrası | İş yerinde öfke patlaması

Ve sonra bir gün, bardağı taşıran son damla! Hissettiğimiz, ama geldiğini tam olarak göremediğimiz o gün. Kariyerini sorgulatan yönetim biçimlerinin hayal kırıklığı. Ve bam! İş yerimizde çıldırıyoruz. Uygunsuz sözler, kontrol edilemeyen tepkiler, gözyaşı, öfke patlaması… Fırtına geçtikten sonra ertesi gün ofise nasıl gidilir? İş yerinde öfke patlaması yaşadıktan sonra ne yapmalı?

Pozitif bir insan olmak istiyorum!

Bardağın dolu tarafını görmek veya boş tarafını görmek! Yaygın ama uygulaması nadir görülen bir söylem! İyimserlik seviyemizi belirlemesi açısından bu algılama biçimi, önemli. Ben, bu bardağı boş görenlerdenim! Hatta, moralim bozuk olduğunda ben bu bardaktaki dolu suyu da içip bitiriyorum. Kısacası, yeterince metafor kullandıysam, olumlu düşünmeyi beceremiyorum, her zaman en kötüsünü hayal ediyorum ve her şeyi siyah görüyorum! 😨

Hiçbir hayalim yok, ne yapacağım?

Bir kadın dergisinde karşılaştığım soru karşısında farkettim ki; Hayatta hiç bir amacım, hayalim yok! Dergideki soru karşısında, bir anda müthiş bir düşünceler sinsilesine kapıldım! Biraz şaşırdım ve soruya saatlerce baktıktan sonra sayfaya hala tek bir kelime bile yazamamıştım… Nasıl yani, benim yaşamda bir hedefim yok mu? Hayallerim sorulduğunda, aklıma gelecek hiçbir şey olmaz mı? Birkaç seyahat planı ve kısa vadeli öğrenme hedefleri dışında zihnim bomboştu ve aklıma hiçbir şey gelmiyordu. Bu durum beni kaygı ve depresif duygulara sürükledi. Peki hayatta bir amacın olması şart mı? Yoksa ne olacak?

Boşanma sebepleri | En yaygın 10 neden

İlişkilerin sınavı 3. yıldır derler. Peki ya evliliğin? TUİK’in son verilerine göre, evlilik süresine göre boşanmalar incelendiğinde, 2021 yılında gerçekleşen boşanmaların %33,6'sı evliliğin ilk 5 yılı, %20,9'u ise evliliğin 6-10 yılı içinde gerçekleşti. İlgisizlik, sadakatsizlik, parasal konular ve daha nicesi evliliklerin sonlanması için neden oluşturabiliyor. Boşanmanın en yaygın 10 nedenini sıraladık!

Hiç arkadaşım yok! Neden?

Günlerimi tek bir kelime bile etmeden kendi köşemde yalnız geçiriyor değilim, bir şeyler içmek için dışarı çıkmak istersem arayabileceğim iki veya üç kişi var tabii. Ama dost diyebileceğim arkadaşım yok! Benim tercihim miydi bu? Ya da insanlar mı benden kaçtı? Etrafımdaki sağlam arkadaş gruplarını gördükçe kendime sormaktan vazgeçemiyorum: neden hiç arkadaşım yok?!

Procrastination (erteleme hastalığı) nasıl yenilir?

“Daha vakit var…”, “Önce şunu halledeyim, sonra yaparım.”, “Yarın yaparım…” Bilin bakalım ne oldu? Asla yapmadım veya yumurta kapıya dayanınca harekete geçebildim. Kimler bugünün işini yarına erteliyor? 🙌 Modern yaşamın akıl almaz temposu içerisinde, bir şeyleri yapmaya enerjimizin kalmaması normal diyebilirsiniz. Fakat erteleme davranışı sanılanın aksine masum değil ve arkasında bir sürü psikolojik sebep barındırıyor. Yetersizlik hissi, motivasyon eksikliği, stres… İşte erteleme davranışından kurtulmak için 5 ipucumuz! 💪

🎧 Spotify

İşe gidip gelirken, yürüyüşe çıkarken, yemek yaparken veya uyumadan önce size eşlik etsin. Wengood Podcast serisi: RDV Coaching'i kaçırma! 

#3 | Algı yönetimi nedir? Uydumculuk psikolojisi ve soru sorma becerisi #algı #ikna #sorgulama

Ekim 2022 · RDV Coaching | Wengood

29:12

🎥 Youtube

Aslı ile Yoga seansları!

🎥 Youtube

Mentor Özlem Şen ile RDVCoaching serisi 

Kanala 💜abone ol , 🔔 bildirim zilini aç ve tabii, 👍videoları beğenmeyi ve ✍🏻 bize yorumlardan ulaşarak hangi konularda içerik istediğini söylemeyi unutma!

Ayrıca: En sevilen içerikler, günlük mutluluk, destek ve motivasyon dozları için; 

Instagram📸

📍Pinterest