Duygu ve duygu çeşitleri | Temel duygular nelerdir?

tarihinde Yudum , Wengood yazarı tarafından güncellendi

İnsan doğası; duygu, davranış ve düşünce! Peki duygu ne demek? Temel duygular hangileri? Çocuklara kendi duygularını tanıması için onlar öğretilir, yetişkinlere ise onları nasıl kontrol etmek gerektiği öğretilir, öyle değil mi? Ancak neden bunun gerekli olduğunu hiç düşündünüz mü? Duygular davranışları nasıl etkiliyor? Tüm dünyada aynı yüz ifadesi ile kendini belli eden ve her insanda var olan 6 temel duygu var. Bunlara primer duygu da denir. Gelin duygu durumu, hayal kırıklıkları, mutluluk üzüntü vb. kavramların derinine beraber inelim, duyguları tanımak ve onları kontrol etmek için onlarla yüzleşelim.

Duygu ve duygu çeşitleri | Temel duygular nelerdir?

Duygu ne demek? Duygu çeşitleri nelerdir?

Psikolojide; insanın tepkilerini belirleyen kavramın duygu olduğu kabul edilir. Düşünceler ise bu duygulara bağlı olarak ortaya çıkan ve onlardan anlamlı bir öykü çıkaran sistemlerdir. Kısacası, insan davranışının ana yapısı duygusal sistemdir. Bu sistem, sinir sistemi içerisinde orta beyinde yer alan ve doğuşta var olan ana sistemdir ve bireyin hayatta kalabilmesi için yapılandırılmıştır.

Belirli nesne, olay, yazılar veya bir bilgi sizde çok çeşitli duyguları uyandırabilir. Dış dünya ile iletişiminizdir duygular. Herhangi bir yazı okurken uyandırdığı duyguyu, karşınızdaki insan, yüz ifadeniz veya davranışsal tepkilerinizden anlar. Primer düzeyde bir iletişim ağı da diyebiliriz duygu sistemleri için.  

Temel duygular veya evrensel duygular

Duygularımız 3 temel bileşen sayesinde meydana gelir; fizyolojik (mesela beynimizde bir kimyasal tepki), davranışsal (örneğin yüz ifadesi) ve bilişsel (bir şeyler olduğunu biliyoruz, duygularımızın farkındayız) tepkiler. Hepimiz günlük olarak, primer duygular veya temel duygular ile ikincil veya daha karmaşık duyguları deneyimleriz. Duygu kuramları arasında en kapsamlısı, Plutchik duygu çemberi ile ifade edilir.

Duygu çeşitleri listesi yapmak istesek hepsini burada ifade etmek güç olurdu. İşte bu yüzden, duygusal evrenin karmaşıklığıyla baş etmek için, psikologlar duyguları kategorize etmeye çalışmıştır.

Bunun sonucunda, 6 temel duygu veya birincil duygunun altını çizmişlerdir. Türk dili bu duyguları şöyle sıralar:

  • Korku 😱
  • Neşe 😂
  • Tiksinme 🤢
  • Üzüntü 😞
  • Öfke 😠
  • Şaşkınlık 😮

Bunların arasına bazen utanç duygusu da eklenir.  

Primer duygular bebekte zaten mevcuttur,  hatta primatlarda da bulunur ve hepsinden önemlisi evrenseldirler. Yani, dünyanın neresinde olursak olalım ya da bir kişinin kültürü veya kökeni ne olursa olsun, herhangi bir yüzdeki bu 6 duyguyu tanır ve tanımlayabiliriz.

↪️ Bu makale de ilginizi çekebilir: Duygusal detoks, 3 adımda duygularınızı yönetmeyi öğrenin

İkincil duygular veya karmaşık duygular

En başta bahsettiğimiz gibi, sadece bu 6 temel duyguya sahip değiliz, her birinin çok sayıda farklı karmaşık versiyonları var. Tattığımız birçok farklı his de var. Örneğin: gurur, utanç, suçluluk, arzu vb gibi duygular. Aslında bunlar da en az primer duygular kadar güçlüdür.

Bu duyguları 6 temel duygudan ayıran şey karmaşık yapılarıdır. İkincil duygular yani karmaşık duygular, tıpkı renkler gibi 6 temel duygunun karışımından ortaya çıkmaktadır. Örneğin, duygu araştırmalarında öncü olan Amerikalı psikolog Paul Ekman, utanç duygusunun, korku ve öfkenin bir karışımı olduğunu belirtir.

↪️ Bu makale de ilginizi çekebilir: Öfke kontrolü

Son olarak, bu ikincil duygular, yani daha karmaşık olanları, insanlar yaşlandıkça ortaya çıkıp deneyimlenmeye başlar. Örneğin, 15 ila 24 aylık bir çocukta kıskançlık ve utanç gibi duygular yeni yeni ortaya çıkar, suçluluk ve gurur ise daha çok 3 yaş civarında hissedilir.

Duygu türleri neden çoğunlukla olumsuz duygulardan oluşur?

Temel duyguları analiz ettiğimizde, hoş olmayan duyguların yoğunlukta olduğunu fark ederiz. Bu durumu, psikolojide duyguları işleyen çalışmalar kanıtlar niteliktedir. Hoş hislerden çok, hoş olmayan hislere daha sık kapılırız, ama neden? Aslında basit : İhtiyaçlarımızı karşılamak ve hayatta kalmak için.

Duygu sistemi, bir çok fizyolojik sistem gibi, bireyin hayatta kalabilmesi için yapılandırılmıştır. İnsan, tehlike anında düşünebilecek, idrak edebilecek kadar vakit bulamayabilir. Duygular ise, düşünme sistemi aktifleşmeden önce bile hayatta kalmamız için bize rehberlik edebilir.

İnsanların hızlı bir şekilde hedeflerine ulaşması gerekir. Daha hızlı ve daha doğru bir şekilde tatmin olma ihtiyacımıza veya bütünlük hissimize doğru yönlendirilmek için hoş olmayan bir duyguya ihtiyacımız vardır.

Bu durum aslında, her zaman bizim yararımıza bir şeydir, çünkü bizi harekete geçirir. Duygular, bizi harekete geçiren ve bizi çevremize en uygun tepkiyi vermeye yönlendiren kılavuzlardır. Onları kucaklayın.  

Bu makale hoşunuza gitti ise aşağıdaki makaleler de hoşunuza gidebilir! 

Yazar ekibi : Her duygu, gelip geçicidir.

Bütün duygular bir mesaj taşır. Olumlu ya da olumsuz, bir duygunun sadece geçici olduğunu unutmayın. Onu geri itmek, görmezden gelmek ya da bastırmak yerine, onu kabul etmek ve ne söyleyeceğini duymak daha iyidir. Duygularınızı yönetmekte zorlanıyor ve onlarla nasıl başa çıkacağınızı bilemiyor iseniz, bir psikolog desteği almaktan çekinmeyin.

Kaynak

Dergipark

Kaleme alan Yudum , Wengood yazarı

🤩Hayatımı fiziksel ve zihinsel harekete adadım. 🖋️Yazmayı, 💭düşünmeyi, 📖okumayı ve 🔎araştırmayı çok seviyorum. 😺💕🧘‍♀️Kedim ve yoga matım vazgeçilmezim.

En yeni makaleler

Narsist düzelir mi? Bir narsist değişebilir mi?

Narsist bir insanla tanışıp onu sevmiş bulunduysanız, muhtemelen yukarıdaki soru aklınızdan geçiyordur. Narsist kişilik bozukluğu tanısı olan insanlar empatiden yoksundur, kendisini başkalarından üstün görür. Bu durum, narsistlerle yakın ilişki kuran diğer insanları ruh sağlığı ve duygusal olarak yıpratabilir. Gerçek şu ki, narsistik kişilik bozukluğu olan bir insanda, toksik özellikler o kadar derinlere işlemiştir ki, değişme ve daha iyi insanlar olma ihtimalleri yoktur. Bir narsistin değişemeyecek olduğunu kabul etmek, ve kişinin kendine bunu itiraf etmesi, kendi psikolojik sağlığı için oldukça önemlidir.

⚠️ Narsist insanı tanımak için bu işaretlere dikkat edin!

Patronunuz, eşiniz, veya sevdiğimiz bir yakınımız... Gün gelir hepimiz narsist bir sapkınla karşılaşabilir ve yıkıcı bir sarmalın içine çekilebiliriz. Peki kimdir bu narsistler? Onları nasıl tanıyabiliriz? İşte çevrenizdeki narsist biri varsa tespit etmek için 10 işaret!

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) hakkında bilmeniz gerekenler

Ben OKB olan insanlar arasında değilim, ancak bu oldukça yaygın bir hastalık. Türkiye’de büyük toplum kesimlerinde yapılan araştırmalarda OKB'nin her 100 kişiden 2-3'ünde görüldüğü saptanmış. Obsesif kompülsif bozukluk sahibi değilim fakat, sevdiğim bir yakınım ile bu sınavı beraber verince, bir yazı kaleme almak istedim. Endişeleri nedeniyle, bir takım şeylerin uzun süre takıntılı bir şekilde kafasını meşgul ettiğine şahit oldum. OKB'yi tanımlayan şey işte budur, bu hislere neden olan anksiyete ve atakları. Peki OKB nasıl tedavi edilir? Obsesif Kompulsif Bozukluğa neler sebep olur? Hadi açıklayalım!

Kendini sınırlamana neden olan inanç kalıpları | 🚫 TOP15

"Ben zaten şöyleyim", "Ben zaten böyleyim", "Ben yapamam...", “Benden olmaz…” Kendi kendini sabote etmene neden olan sınırlayıcı düşünceler, gerçek potansiyelini küçümsemene neden olur. Kendine farketmeden koyduğun bu sınırlar, öz motivasyonunu ve kendini gerçekleştirme girişimlerini engeller. Kısacası, kendin olmanı engeller. Herkesin deneyimi kendine, ama sınırlayıcı düşünce kalıpları az çok aynı. En yaygın 15 sınırlayıcı düşünce ve inançları kendinizden uzak tutmak için önce farkına varın.

Varoluşsal sancılar : Rahat atlatmak için yardım almaktan çekinme

Hayatın bir noktasında anlamı ve amacı aramaya başlamak. Varoluşsal bir sancı yaşamak için illa “30 yaş sendromu”nun gelmesini beklemeniz gerekmiyor maalesef, ergenlik desem, lise sıraları desem... Gözünüzde canlandı mı? Varoluşsal sancılar sırasında her şeyi sorgulamak mümkün: romantik ilişkileri, iş hayatını ve hatta yaşadığınız evi, neredeyim? ne yapıyorum? Kendini sorgulamak ve hayatla ilgili tüm bu soruları sormak sizi, kararlar almaya ve her şeyi değiştirmeye yöneltebilir. Peki neden bu sancıları yaşıyoruz? Ve varoluşsal sancıların nasıl üstesinden gelebiliriz?... bunları konuşalım!

🥊 Psikolojik savunma mekanizmaları nelerdir?

Herhangi stresli bir durumdan kaçınmak için kendi kendinizi farkında olmadan "kandırıyor" olabilirsiniz. İnsanlar gündelik hayatlarını yaşarken, psikolojik dengelerini koruyabilmek amacı ile çeşitli psikolojik savunma mekanizmaları kullanırlar. Bu savunma mekanizmaları hali hazırda kişinin kötü duygu ve düşüncelerden kaçınmasını, daha az psikolojik gerilimler yaşamasını sağlıyor olsa da, sorunların asıl kaynağı da olabiliyor. Savunma mekanizmaları egonun üzerindeki baskı ile başa çıkabilmek için oluşturulmuş düşünce, tutum ve davranışlardır... En yaygın örnekleri ise; inkar veya yadsıma, erteleme, bastırma, yön değiştirme, yansıtma, mizahlaştırma, somatizasyon vb.

Yas tutan birine baş sağlığı mesajları | 🖤 Taziye mesajları

Yaşam öyle yaratılmıştır ki sonunda hep bir son/başlangıç vardır. Doğadaki tomurcuklar gibi döngümüz, devir daim mi, bilmiyorum ama ne yazık ki ölüm bizi sevdiklerimizden ayırabiliyor. Geride kalanlara ne diyeceğini bilmek zor. Yakını vefat eden birine nasıl baş sağlığı dilenir? Kelimeler bazen kifayetsiz hissettirse de güçlüdür. Bir acıyı dindirmiyorsa da en azından biraz olsun yatıştırabilir. Sıradan bir “başın sağolsun” yerine çok daha içten, doğal ve samimi taziye mesajları örnekleri baş sağlığı dileklerinizi iletmek için size yardımcı olabilir.

Toksik romantik ilişkilere dair 10 kırmızı çizgi 🚩

Toksik bir ilişki aslında sinyallerini tanışma veya flirt aşamasında veriyor. Bu yüzden toksik bir ilişkiye başlamamak için tehlikeli sinyallerin bir listesini yapalım dedik. İçinde bulunduğun ilişkinin toksik olduğunu gösteren 10 kırmızı çizgi! 🚩

İlişkimde mutsuzum, ne yapmalıyım?

Cicim aylarının büyüsü ortadan kalktı, karnındaki kelebekler yok oldu ve heyacan azaldı. Bir ilişki içinde olmak, bizi yükselten bir hayat arkadaşına sahip olmak anlamına gelir. Sen nasıl hissediyorsun? Mutsuz, umutsuz, depresif, yorgun? Veya anlaşılmadığını düşünüyorsun? Hayat arkadaşınızın sizi güldürmekten çok ağlattığını anladığınız anda, ilişkiyi sorgulamak meşrudur... Ama gemileri yakmadan ve çekip gitmeden önce, bilin ki çözümler de mümkün! İlişkimde mutlu değilim, ne yapmalıyım diye soruyorsan doğru yerdesin.

#Seksizm nedir? Seksist kime denir? 🤷‍♀️ #farkındalık

Cinsiyetçilik, insanları yalnızca belirli bir cinsiyete veya cinsiyete ait olmaları temelinde algılamak ve yargılamak anlamına gelir. Aynı temelde "bireyin ayrıştırılmasını" kapsar. Seksizm günlük hayatımızda her gün karşılaşabileceğimiz bir olgu. Özellikle kadınları hedef alan ayrımcılığı içeriyor olsa da, kavram "cinsiyet, cinsel kimlik, cinsel yönelim ve cinsiyet ifade biçimleri" üzerinden ortaya çıkan bir ayrımcılık biçimini vurgulamaktadır. Kısaca, seksizm, aslında cinsiyetçilik ve kadın haklarının önemini vurgulayan feminist bir yaklaşım, ancak son yıllarda insan hakları temelinde bir eşitlik fikrini savunur. Peki nedir bu seksizm veya seksist dedikleri? Hemen açıklayalım!

🎧 Spotify

İşe gidip gelirken, yürüyüşe çıkarken, yemek yaparken veya uyumadan önce size eşlik etsin. Wengood Podcast serisi: RDV Coaching'i kaçırma! 

🎥 Youtube

Aslı ile Yoga seansları!

Mentor Özlem Şen ile RDVCoaching serisi Youtube'da da devam ediyor olacak! 

Kanala 💜abone ol , 🔔 bildirim zilini aç ve tabii, 👍videoları beğenmeyi ve ✍🏻 bize yorumlardan ulaşarak hangi konularda içerik istediğini söylemeyi unutma!

Ayrıca: En sevilen içerikler, günlük mutluluk, destek ve motivasyon dozları için; 

Instagram📸

📍Pinterest