🥊 Psikolojik savunma mekanizmaları nelerdir?

tarihinde Yudum , Wengood yazarı tarafından güncellendi

Herhangi stresli bir durumdan kaçınmak için kendi kendinizi farkında olmadan "kandırıyor" olabilirsiniz. İnsanlar gündelik hayatlarını yaşarken, psikolojik dengelerini koruyabilmek amacı ile çeşitli psikolojik savunma mekanizmaları kullanırlar. Bu savunma mekanizmaları hali hazırda kişinin kötü duygu ve düşüncelerden kaçınmasını, daha az psikolojik gerilimler yaşamasını sağlıyor olsa da, sorunların asıl kaynağı da olabiliyor. Savunma mekanizmaları egonun üzerindeki baskı ile başa çıkabilmek için oluşturulmuş düşünce, tutum ve davranışlardır... En yaygın örnekleri ise; inkar veya yadsıma, erteleme, bastırma, yön değiştirme, yansıtma, mizahlaştırma, somatizasyon vb.

🥊 Psikolojik savunma mekanizmaları nelerdir?
Özet

🧠 Psikolojide savunma mekanizması ne işe yarar? 

Savunma mekanizmaları, psikolojik bir kavramdır. Bizi (ego) korumaya odaklı ve rahat etmemize yardımcı olan zihinsel mekanizmalar bunlar. İnsanın temel kaygısı "kötü duygudan kaçıp hazza ulaşmak" olduğundan, kişi olumsuz duyguları yönetmek yerine onlardan kaçarak yaşar. Bu kaçış çoğu zaman düşünce boyutunda geliştirdiğimiz savunma mekanizmaları ile gerçekleşmektedir. Bu mekanizmalar, psikolojik sağlığın zarar görmesinin ve hayatın zorluklarının önlenmesinde, insanların duygusal sıkıntılarını azaltmasında ve duygusal istikrarını yani iyi hissetme halini koruyarak hayatını kolaylaştırmalarında önemli roller oynarlar. 

🥊 
Savunma mekanizmaları egonun üzerindeki baskı ile başa çıkabilmek için oluşturulmuş düşünce, tutum ve davranışlardır. Ego sorunlarla baş edemediğinde savunma mekanizmalarına başvurur.

Savunma mekanizmalarının, insanların kötü deneyimleri, duygusal travmaları, korkuları ve kaygıları üstesinden gelmelerine yardımcı olmasının yanı sıra, insanların kendi kendine ve çevresindekiler ile arasındaki ilişkilere karşı olan tepkilerini de etkileyen zihinsel mekanizmalar olduğunun altını çizmek istiyorum.

Bu mekanizmalar, kişinin davranışlarının ve duygularının kontrolünü sağlamaya yardımcı olur. Günlük hayatta, insanların savunma mekanizmalarının çalışmasını fark etmeleri bu yüzden önemlidir. Bir kişi, çevresindeki insanlarla veya kendisi ile ilgili olumsuz bir durumla karşılaştığında veya kendini kötü hissettiğinde, savunma mekanizmalarını harekete geçirebilir. 

👉 Örneğin, Ödünleme (Telafi). Okuldaki "çirkin veya şişman" kızın derslerinde çok başarılı olması durumu, başarı ile çirkin olma durumunu telafi eder yada sürekli kulüplerde başkan olur yada en aykırı çocuk olabilir. 

⚠️
Birey, savunma mekanizmalarını bilinçsiz olarak kullanır. Savunma mekanizmaları sürekli kullanılırsa anormal bir nitelik kazanır. Birey savunma mekanizmalarıyla duyduğu kaygıyı azaltmaya ve tehdit altındaki benliğini korumaya çalışır. Ancak, bu mekanizma bireye geçici bir fayda sağlar, ve kesin çözüm getirmez.

🚩 Savunma mekanizmalarının bazıları olumsuz sonuçlar verir! 

Savunma mekanizmalarının bazıları olumlu, bazıları ise olumsuz sonuçlar verir! Günlük yaşamda, savunma mekanizmaları insanların kötü hissetme riskini azaltmak için kullanılır. Fakat bu mekanizmalar, insanların kötü duygularının kaynağını değiştiremez veya bunları çözemez. Savunma mekanizmalarından bazılarının arkasına sığınan ve onları sürekli kullanan bireylerde önce nevrozlar, sonra da psikozlar görülebilir. 

👉 Örneğin, inkar veya yadsıma savunma mekanizması, gerçeğin kabul edilmesinden kaçınmak veya şartların değişmesini istemek için kullanılır. Fakat bu mekanizma, gerçekleri kabul etmek veya çözmeyi geciktirebilir. 

Kısacası bir savunma mekanizmasının yan etkisi, insanın kötü duygularının gerçek kaynağını anlamasını ve çözmesini engelleyebilir. Bunun yerine, kişi davranışlarını, düşüncelerini ve tutumlarını değiştirmeye çalışarak bu kötü duyguları bastırmaya çalışır. Bu mekanizmalar, insanların kötü duygularının kaynağını anlamalarına yardımcı olmak yerine, gerçek sorunu çözmeyi geciktirmekle kalmaz, çözümü daha da zorlaştırabilir. 

Ayrıca, bu mekanizmalar, insanların doğal duygularının kontrolünü kaybetme riskini arttırır, çünkü bu durumlarda kişi duygularını bastırır veya örtmeye çalışır. Bu mekanizmalar, insanın gerçeklikten kaçınmasına, kendine olan saygının ve itaatin düşmesine, sosyal ilişkilerin olumsuz etkilenmesine ve hatta depresyon, anksiyete ve davranış bozukluklarına kadar çeşitli olumsuz sonuçları olabilir.

🫣 Savunma mekanizmaları nelerdir?

Savunma mekanizmalarımızı tanımak, olumsuz bir duygu hissettiğimizde bazı davranışlarımızı tanımayı öğrenmek için gereklidir. Psikolojide en yaygın olarak kullanılan savunma mekanizmalarının başlıcaları şunlardır: 

🟪 Kaçınma

Kaçınma mekanizması şöyle çalışır: "Bu stresli durumdan mümkün olduğunca kaçıyorum 😅". Yaygın olan davranış genellikle erteleme davranışıdır. Bununla birlikte, sorunun kendinden kaybolmadığı açıktır, çünkü bundan kaçındığımız için sorunun kendisiyle ilgilenmeyiz. Ayrıca, bir çığ gibi büyüme riskini de taşır.

👉Birikmiş e posta örneğinden devam edelim. Aslında ne kadar iyi hissedersem o kadar üstüne gidebilirim. Çünkü postalarımı kontrol etmedikçe onun sorumluluğu üzerimde bir yük olarak beni stres altında bırakmaya devam edecek 😨…

🔗 Procrastination | Erteleme hastalığı için 5 çözüm

🟪 Yadsıma - İnkar

İnkar mekanizması genelde yas durumlarında gözlemlenir. Bu mekanizma şu şekilde özetlenmiştir: "Bunun başıma gelmiş olması imkansız". 🙅‍♀️Sevdiğimiz birini kaybettiğimizde, ya da zorlandığımız çoğu konuda bunu yapabiliriz. İşte bir noktada kaçınmanın ötesine geçiyor, ve tamamen inkar etme eğilimde oluruz.

👉Örneğin,bir işi teslim etmek için sınırlı bir süremiz var. Kendimizi işin iyi gittiğine, bir şekilde hallolacağına ikna edip işle ilgilenmeyi tamamen reddedebiliriz. Bu tipik olarak inkar mekanizmasıdır 😅!

🟪 Mantığa bürüme - bahaneler üretme ( Rationalization )

Bu mekanizmanın temel sloganı "Bu benim suçum değil çünkü ..."dür . Başımıza gelen sorun için bir dizi mantıklı sebep aramaya eğilimli olabiliriz. Suçluluk duygusu ve ondan kaçınmak için bire birdir. Sorumluluğu üzerimize almamak için dış etkenleri suçlamaya yöneliriz 😬 ama bu nedenle hatalarımıza açık yüreklilikle bakma şansını kaybetmiş oluruz. Psikoloji alanında bir araştırmacı olan Saul McLeod, hatalarımızı kabul etmemek için mantıklı sebepler aramamızın kendi yalanlarımıza inanmaya kadar varabileceğini iddia eder.

👉 Örneğin bir randevuya geç kaldık ve bu tamamen bizim hatamız. Gerekçelendirmek için hemen bir bahane buluruz ve otobüsümüzün geciktiğini söyleyebiliriz. İşte aslında tam burada tutarsız davranmış oluruz çünkü aslında bir önceki otobüsü de bekleyebilirdik.

🟪 Yer değiştirme

Çok rastlanan bir savunma mekanizması olan erteleme, olumsuz duygularımızı ertelemek için gizli bir hedef yaratmayı kapsar ve buna bağlı stresimizi de ertelemeye yöneltir bizi. 😞Tabiki öfkemizi ve endişemizi kontrol altına almak çok kolay değildir, fakat bunu nasıl yapacağımızı öğrenirsek her şey daha kolay olabilir ve kurduğumuz ilişkilerin toksik olma riskini ortadan kaldırmış oluruz.

👉 Örneğin yıllardır, öfkemi başkalarına yansıtarak kendimi aslında bir olay yaşadığım an değil onu erteleyerek başka anlarda patlamaya ittim. bu genelde  ailem ya da eşim olur. İş yerinde bir müşteri canımı mı sıktı? Tüm duygularımı içimde tutarak erteler, eve geldiğimde sevdiğim insanlara patlarım.

🟪 Bastırma ( Repression )

Hepimizin hayatında aklımıza geldikçe bizi rahatsız eden olaylar, insanlar, durumlar olmuştur 😥… Zihnimiz hafızaya karşı bir gard alır ve bastırarak bizi rahatsız eden hatıralardan uzak durmamıza neden olur.

👉Örneğin,çocukluğumuzda utandığımız bir hatıra aklımıza geldiğinde bastırma mekanizması çalışabilir.  😳 Bahsedilen deneyim o kadar travmatik olmuştur ki, o hatıranın bizde yarattığı hislerden kasıtlı olarak kaçınmaya çalışırız.

🟪 Karşıt Tepki Geliştirme

Anna Freud bu durumu “tersine inanma” olarak ifade etmektedir. Bu mekanizmayı anlayabilmek zordur, çünkü duygusal açıdan çok karmaşık olabilir.  Birinin davranışına karşı aslında vermek istediğimiz tepkinin tam tersini vermek gibi açıklayabiliriz. Daha iyi anlamak için bir örnekle bakalım :

Diyelim ki kız kardeşimizi kıskanıyoruz, ama bu duygunun güzel bir duygu olmadığının da farkındayız.Bu hissi elimizden geldiğince bastırır ve davranışlarımızı kontrol etmeye çalışırız. Ona kıskançlığımızı hissettirmek yerine, fazla ilgi gösterir ve gereğinden fazla yakınlık kurmaya çalışırız.

Aslında yaptığımız hareket olumlu görünse bile, bu duygu her zaman kıskançlık olarak zihnimizde işaretlenir. 😓 …

🟪 Gerileme ( Regression )

Büyük bir endişe ya da duygusal çatışma ile karşılaştığımızda zihnimizin verdiği tepkidir. Daha iyi hissetmek için çok önceki davranışlarımıza dönmeye çalışırız. Bir çocukken, ihtiyaçlarımız kolayca yerine getirilebiliyordu, o zaman o zamana dönelim gibi bir yaklaşım içerir.

👉Diyelim ki iş yerinde çok sorunlu bir durum var. Bu sorun bizi o kadar rahatsız ediyor ki onu çözmek yerine hasta oluyoruz. Böylece evde yatağımızda kalabilir ve bize ilgi gösterecek insanların sevgisine kolayca ulaşıp kendimizi şımartabiliriz😔…

🟪 Yansıtma ( Projection ) 

Yansıtma aslında basit çalışan bir mekanizmadır. Biri hakkında hissettiğimiz şeyleri, o kişiye yansıtmak yerine başka bir ilişkimize yansıtırız.  Öte yandan, yansıtma mekanizmasını sık sık kullanmamız kendimize olan güvenimizin kırıklığına işaret eder.

👉Örneğin ciddi bir hastalık için tedavi altındayız. Agresif veya eleştirel olarak etrafımızdaki tıbbi ekip hakkında bir korku geliştirebiliriz ve bu endişe hissini çevremizdeki başka insanlara yansıtırız ve onlara sinirlenebiliriz.


Bu birey savunma mekanizmalarını bağışıklık sisteminin ana elemanları olarak düşünebiliriz 🤯. Fakat psikolojik savunma mekanizmalarının bunlarla sınırlı olduğu kabul edilemez.

Örneğin; Farklı düşünceleri veya hayatımızın bölümlerini ayırmaktan oluşan “🟪 BÖLÜNME” veya olumsuz davranışları olumlu noktalarla doldurarak “🟪 ÖDÜNLEME (TELAFİ ETME)”. “🟪 MİZAHLAŞTIRMA ( HUMOUR) veya ŞAKAYA VURMA”, aynı zamanda stresli veya utanç verici bir durumu etkisiz hale getirmesi adına önemki bir savunma mekanizmas ifade etmektedir. “🟪 KENDİNE YÖNELTME”, “🟪 ÖZDEŞİM KURMA”, kişilerin olumsuz durumlardan korunmak için başvurduğu diğer mekanizmaları.

👉Herhangi bir psikolojik destek ile bu mekanizmaları bir profesyonel yardımı ile farkına varmaya da çalışabilirsiniz. BDT (Bilişsel Davranışçı Terapi) ve daha bir çok terapi yöntemi ile basitçe kendinize gittikçe daha hakim hissetmeye başlayabilirsiniz. 


Bu makaleler de ilgini çekebilir; 

🔗 Psikolojim bozuk mu? Nasıl anlarım? Ne yapmalıyım?

🔗 Kendinden şüphe etmene neden olan 16 gaslighting cümlesi

🔗 Maslow'un ihtiyaçlar piramidi 

Yazar notu: savunma mekanizmalarını bireylerin kendi hikayeleri belirliyor

Hepimizin savunma mekanizmaları vardır ve bu gayet sağlıklı bir dürtü!

Ancak dikkatli olmalıyız çünkü, bu dürtüler bazen iş hayatımıza, ailemizle olan ilişkimize veya romantik ilişkilerimize zarar verebilir.. Sağlıklı iletişim kurmamızı engelleyebilir.

👉 İlişkilerinizde gerginliklere neden olan bir davranış tekrarı fark ettiyseniz ve bundan kurtulmak istiyorsanız, savunma mekanizmalarınızı anlamak ve daha sağlıklı ilişkiler kurmak için psikolog desteğine başvurabilirsiniz.

🤗"KENDİNİ DİNLE, KABUL ET VE MUTLU OL! HEMEN ŞİMDİ, BAŞLA..."
#BornToBeMe

Kaynak

Psikoloji Sözlüğü, 2018, Savunma Mekanizmaları

McWilliams N., (2013). Psikanalitik Tanı, Klinik Süreç İçinde Kişilik Yapısını Anlamak, Psychoanalytic Diagnosis, (Kalem E, Çev.), (Üçüncü Baskı), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.

Kaleme alan Yudum , Wengood yazarı

🤩Hayatımı fiziksel ve zihinsel harekete adadım. 🖋️Yazmayı, 💭düşünmeyi, 📖okumayı ve 🔎araştırmayı çok seviyorum. 😺💕🧘‍♀️Kedim ve yoga matım vazgeçilmezim.

En yeni makaleler

Kadın mastürbasyonu: kendi kendini tatmin etme

Bir araştırmaya göre, 18-22 yaş arası kadınların %92’si düzenli olarak kendi kendini tatmin etmek adına mastürbasyon yapıyor. Mastürbasyon, cinsel uyarılma için kendi cinsel organlarınıza dokunma eylemidir ve tamamen normaldir. Hatta kendi kendine dokunmak vücudunuz hakkında bilgi edinmenin sağlıklı bir yolu olabilir. Cinsel olarak aktif olsanız da olmasanız da mastürbasyon yapmanız (cinsel zevk için kendinize dokunmanız) normaldir. Kadın mastürbasyonu hakkında bilinmesi gereken her şey!

Babaanne torun ilişkisi nasıl olmalı? | Karışan kayınvalide!

Büyükanne ve büyükbabaların üzerimizdeki olumlu etkisini reddetmek yanlış olur, ancak çocuğunuzu yetiştirme konusunda aşırı bir biçimde bakım veren rolünü üstlenme huyu kabul edin hiçbir anne ve babanın tercih etmeyeceği bir şey. Onun yaşında, onu değiştirmek zor. Peki ilişkilerinizi sağlıklı şekilde yönetmek için neler yapabilirsiniz?

Psk. Esra Orçunlu: "Korku çağında çocuk yetiştirmek"

Tüm korku ve kaygıları gelişim dönemleri ile açıklamak hem olanaksız hem de yetersizdir. Korkunun aslında her yerde olduğunu söylemek çok da abartılı olmaz. Bu kadar korkunun yaşandığı bir ortamda en korkusuz sayılabilecek çocuk bile zaman içinde korkular ve kaygılar geliştirmeye başlar. Korku çağında anne babalar çocuk gelişimine dair neler bilmeli? Psikolog ve Aile danışmanı Esra Orçunlu'nun kaleminden.

Duygusal tıkanıklık | Akışı bozan zihinsel bloklar

Bir durum veya deneyim nedeniyle felç olmuş hissetmeye duygusal blokaj denir. Duygusal tıkanıklıklar, kendimize belirli bir zamanda koyduğumuz bir engeldir ve bu durum psikolojik gerçekliğin kurbanı olmamızı sağlayıp sağlıklı düşünmemizi engelleyebiliyor. Oysa deneyimlerimizi ve ilişkili duyguları işlemek, refah ve sağlığın anahtarı. Birçoğumuz olumsuz bir deneyim nedeniyle hayatımızda onlarla muhattap olmak zorundayız. Hayatı dolu dolu yaşamamıza ve gerçekten mutlu olmamıza engel olan duygusal blokajlar, kendi zihnimizde inşa ettiğimiz beton duvarlar gibi. Peki onlardan nasıl kurtulacağız? İyi haber şu ki bu duvarların üzerinden atlayabilmek mümkün!

İhanet nedir? Kazık yediğinizde tavrınız ne olmalı?

İster arkadaştan gelsin ister sevgiliden, ihanet son derece acı vericidir. Özellikle de yakın insanlardan geliyorsa... Kazık yemek, hayal kırıklığı, öfke, haksızlığa uğramışlık gibi çok yoğun ve olumsuz duyguları tetikler, dolayısıyla sağlıklı düşünmek zorlaşır. Kendinizi ve özgüveninizi yeniden nasıl inşa edebilirsiniz? İhanete uğradıktan sonra bu zorlukların üstesinden gelmek için 5 ipucumuz.

Ebeveynlerde tükenmişlik sendromu | Anne baba olmak

Tükenmişlik, yaşamın herhangi bir alanında birikmiş stresin psikolojik ve fiziksel yansımalarıdır. Ebeveyn olarak çocukların gelişimi bizim için her şeyden önemli. Bu yüzden bazen kendimize aşırı yüklendiğimizi görmeyiz. İyi bir ebeveyn olmak ve mutlu çocuklara sahip olmak amacı ile ebeveynin kendi ihtiyaçlarını ihmal ettiğini fark etmemesi sıklıkla yaşanan bir durum. Kronik stres ve sürekli fiziksel ve duygusal yorgunluk hali anne babaları tükenmişliğe karşı uyarmalı. Ebeveyn tükenmişlik sendromuna göz attıktan sonra risk faktörleri ve neler yapılması gerektiğine dair kısa bir özet geçeceğim.

Ayna teorisi nedir? Psikolojide ayna etkisi

Jacques Lacan’ın ayna teorisine göre, kimliğimizi karşımızdaki kişinin üzerinden yansıtarak inşa ederiz. Dolayısıyla, karşımızdaki insanın sevip sevmediğimiz özellikleri kendi kişiliğimize ait sevdiğimiz ya da sevmediğimiz özelliklerinin yansımaları anlamına gelir. Ayna etkisi, ayna nöronlar sayesinde empati kurmanın bir yolu iken aynı zamanda savunma mekanizması olarak da işlev görebilmekte. Lacan' a göre ayna etkisini anlamak ve bu kavramı bilinçli şekilde kullanmak, günlük ilişkilerimizi önemli bir ölçüde etkileyebilir.

"Seni neden işe alalım?" sorusuna cevap | Örnekli anlatım

İşe talip olan başka adayların da yarışta sizi sıcak şekilde takip ettiğini düşünecek olursak, diğer adayların önüne geçmek ve işi kapmak adına iş görüşmesine iyi bir şekilde hazırlanmak bir gereklilik. Mülakatta "neden seni işe alalım?" sorusu şüphesiz cevap verirken zorlayan bir soru. 🧐 Zor bir mülakat sorusu gibi görünse de, üzerinde düşünülmüş şekilde hazırlanıldığında oldukça etkileyici cevaplar hazırlamak mümkün. Hatta bu soruyu cevaplamak için bir formül bile var.

Yılbaşını yalnız geçirmek| Yılbaşında tek başına ne yapılır?

Yılbaşını yalnız geçirmek, belki sevdiklerimizle birlikte kutlayabilecekken hüzünlü, ama asla eziklik değil! 31 Aralık gecesi, yeni yılın ilk günü erken saatlerde öpecek veya sarılacak birileri yok mu? Dışarıdan geleceğini hayal ettiğin kahkaha ve kadeh sesleri veya şanslı bir kesimin çılgın partilerden paylaşılan instagram hikayeleri ile kanepede yüz yüze gelmeye hazır hissetmiyor musun? İçini biraz soğutmak için harika bir içerik hazırladım!

Regl ağrılarına doğal çözüm | Adet sancısına iyi gelen 5 pozisyon

Kadınların ömrü boyunca yaklaşık 450 kez adet olduğu biliniyor. Her 10 kadından 6'sının ise adet dönemlerinde ağrı ve sancı hissediyor. Regl döneminde kadınların günlük yaşamlarını olumsuz etkileyebilen bu ağrılar aslında menstrual döngünün doğal bir parçası olduğundan ilaç kullanmak tercih edilen bir çözüm değildir. Regl ağrısına iyi gelen doğal yöntemler aramak bu yüzden oldukça yaygın bir davranış. Sıcak su torbalarına sarılıp dişinizi sıkmak yerine regl ağrısını hafifletecek yatış pozisyonları denemeye var mısınız? Yoga eğitmeni Aslı ile yaptığımız sohbet sonrasında size ilaç gibi bir içerik hazırladım.

🎧 Spotify

İşe gidip gelirken, yürüyüşe çıkarken, yemek yaparken veya uyumadan önce size eşlik etsin. Wengood Podcast serisi: RDV Coaching'i kaçırma! 

#3 | Algı yönetimi nedir? Uydumculuk psikolojisi ve soru sorma becerisi #algı #ikna #sorgulama

Ekim 2022 · RDV Coaching | Wengood

29:12

🎥 Youtube

Aslı ile Yoga seansları!

🎥 Youtube

Mentor Özlem Şen ile RDVCoaching serisi 

Kanala 💜abone ol , 🔔 bildirim zilini aç ve tabii, 👍videoları beğenmeyi ve ✍🏻 bize yorumlardan ulaşarak hangi konularda içerik istediğini söylemeyi unutma!

Ayrıca: En sevilen içerikler, günlük mutluluk, destek ve motivasyon dozları için; 

Instagram📸

📍Pinterest