Psikolojik şiddetin tanımı | Korunmak/kurtulmak için önce tanımla!

Psikolojik şiddet nedir?

Psikolojik şiddet veya diğer adı ile duygusal istismar; bir kişiye yönelik, fiziksel şiddet içermeyen, söz veya eylemler ile duygusal istismar, aşağılama, kişinin zihinsel ve ruhsal dengesini bozarak üzerinde hakimiyet kurmaya dayalı şiddet biçimi anlamına gelir. 

Aile içi şiddetin bir parçasıdır, fakat sadece aile içerisinde yaşanmaz. Profesyonel ortamda (toksik yönetici), ilişkide (toksik sevgili) veya toksik bir arkadaşlık yoluyla maruz kalınabilir.

👉 Fiziksel şiddetten farklı olarak psikolojik şiddet görünmezdir. Görünmezliği dolayısıyla zararsız gibi görünen, ancak tekrarlandığında giderek şiddetini artıran ve mağdur kişide stres, depresyon ve anksiyete gibi birçok psikolojik probleme neden olabilen bir istismar biçimidir.

Zarar verme isteği

Bazen gerek travma kaynaklı bilinçsiz davranışlar nedeniyle, gerek olumsuz düşünce veya olumsuz duygular nedeniyle sevdiğimiz birini incitebiliriz. Ağzımızdan çıkan kelimeler veya verdiğimiz tepkiler karşımızdakinin canını yakabilir. Bu, bizim de duygusal şiddet uyguladığımız anlamına mı geliyor? Toksik bir insan olup olmadığınızı anlamak için iki şeyi ayırt etmeniz gerekir: zarar verme eyleminin bilinçli veya bilinçsizce olduğu gerçeği ve bu davranışın tekrar edip etmediği.

⚠️ Bir kişi bilinçli olarak duygusal istismarda bulunduğunda, amaç tespit edilmesi öğrenilebilecek bazı toksik davranışlarla, kurbanı manipüle etmek ve ona hükmetmektir.

Psikolojik şiddet (duygusal istismar) nasıl anlaşılır?

Psikolojik şiddetin türleri şu şekilde listelenir:

• Ghosting (Yok olmak) 
• Breadcrumbing (Yemleme; umut verici davranışlara rağmen, ilişkide veya iletişimde ilerleme kaydedememe)
• Gaslighting (Akıl bulandırma)
• Cushioning (Tamponlamak; ilişkinin bitmesi ihtimaline karşı alternatif partnerlerin ortaya çıkması durumu)
• Aşırı Kıskançlık
• Mobbing
• Zombieing (Aniden ortaya çıkmak; iletişimi kesen taraf aniden yine ilişkilenmek ister)
• Stashing (Saklamak; ilişkiyi saklamaya yönelik davranışlarda bulunmak)

👉 Bu psikolojik şiddet türlerinin ortak paylaştıkları bazı davranış kalıpları mevcuttur. Gözdağı  verme, tehditler, sinsi imalar, öfke patlamaları, kontrol etme isteği, acımasız eleştiri, karalama vb. şeyler… 

Amaç, sürekli çelişkili ifadeler, yalanlar, imalar veya söylenmemiş şeyler bırakarak mağdurun zihnine şüphe tohumları ekmektir. Mağdur her zaman diğerinin gözünde suçludur. Şiddeti uygulayan taraf yaptıklarının sorumluluğunu almak istemez ve kurbanın davranışının bir sonucu olarak bunları yaptığını söyler durur. İşleri tersine çevirmenin ve psikolojik şiddetin izlerini örtmenin başka bir yoludur bu. 

Özellikle çiftlerde psikolojik şiddetin nasıl tespit edileceğini öğrenmek hayati önem taşır. Çünkü psikolojik şiddet en yaygın şekilde romantik ilişkiler içerisinde karşımıza çıkıyor. “Duygusal olarak istismar edildiğim bir ilişkide miyim?” sorusuna aşağıdaki maddeleri gözden geçirerek karar vermemiz mümkün. 

En sık karşılaşılan davranış kalıpları şu şekilde ortaya çıkmaktadır; 

• Sözlü ifadelerle değersizleştirme ve aşağılama : “Hiçbir şey yapmıyorsun, zaten nasıl yapacağını bilmiyorsun, neden senden bir şey isteyeyim!”
• Gözden düşürme : “Saçma sapan konuşuyorsun, zavallı mısın?!”
• Hakaretler veya rencide etme: “Böyle dışarı çıkmayacaksın, değil mi? Neye benzediğini gördün mü?”
• Tehdit veya şantaj : "Eğer bundan bahsedersen çocukları bir daha göremezsin!"
• Manipülasyon : “Ah hayır, bunu bana söylediğini hatırlamıyorum!”
• Suçlamalar ve sitemler : "Sürekli tartışıyorsak bu senin suçun!” “Durumu düzeltmek için hiçbir şey yapmıyorsun!"
• Sahte şakalar / komik olmayan şakalar: “Kovuldun, önümüzdeki Pazartesi ofisini boşaltıyorsun! Ah hayır şaka yapıyorum!”
• Kayıtsızlık : duygularınızı veya düşüncelerinizi ifade etmenize rağmen, hiçbir şey olmamış gibi davranılması, etkisiz eleman gibi hissettirilmeniz…

Burada bir parantez açıp narsistler ile ilgili bir kaç değerli makaleyi buraya bırakıyorum. Nitekim psikolojik şiddet sıklıkla narsist kişilik bozukluğuna sahip kişilerden gelebilir.

• Narsist sapkını tanımak için 10 ipucu
  
• Bir narsist ile ilişki yaşamak seni nasıl etkiler?
  
• Narsistlerin oynadığı en tehlikeli 8 akıl oyunu
  
• Narsist sevgiliden ayrılmak

Psikolojik şiddet mağdurları kimlerdir?

Psikolojik şiddet gören kişi bir seri manipülatif eylemle karşı karşıya kaldığından, her şiddete uğradığında kendinden daha fazla şüphe eder, duygusal ve psikolojik anlamda dayanıklılığını yitirir. Bu durum mağdurların bu zehirli oyunu fark etmelerine yardımcı olmamaktadır 😟. O zaman psikolojik şiddet mağduru olup olmadığınızı nasıl anlarsınız? Aldanmanıza engel olacak ve çok bariz olan bir takım kırmızı bayraklar vardır.

Kıskanç bir eşin, güven vermeyen bir patronun, baskı yapan bir babanın kurbanı olan kadınlar ve çocuklar psikolojik şiddetin mağdurları olabilir. Yani kurbanlar, ne yaş, ne statü, ne eğitim ne de cinsiyet bakımından ayrışır.

Psikolojik şiddetin belirtileri

Mağdur olduğunuzda, saldırganın haklı olduğu izlenimine kapılıyorsunuz. Sonunda kendini suçlu, aşağılık ve yetersiz hissediyorsun. İstismar edilen kişi zamanla çeşitli belirtileri kendinde gözlemleyebiliyor:

• Uyku sorunları,
• kronik yorgunluk,
• Duyarsızlaşma, yabancılaşma
• Kaygı bozukluğu,
• Konsantrasyon bozuklukları,
• Depresyon,
• Yeme Bozuklukları (duygusal yeme, bulumia nervoza vb.),
• Madde bağımlılığı (tütün, alkol, uyuşturucu) vs.

Mağdur, psikolojik şiddet içeren eylemlere veya sözlere maruz kalarak birçok duygusal şok ve önemli travmalar ile karşı karşıya kalacaktır. Ek olarak, psikolojik istismarın ters etkisi, duygusal anestezi yaratacak olmasıdır. Mağdur bu nedenle sıklıkla paradoksal davranışlara sahiptir ve çoğu zaman saldırgandan ayrılmayı veya saldırganla savaşmayı zor bulacaktır. Katiline aşık olma diye de geçen stockholm sendromu tam da bu durum ile karakterize olur.

Psikolojik şiddet mağduru olduğunuzda ne yapmalısınız?

Duygusal istismarın kurbanı olduğunuzu belirlemek, özellikle özgüveniniz düşük olduğunda karmaşıktır. Genellikle duygusal manipülasyon bağlamında olduğumuz için her şeyi en aza indiririz. Bu yüzden, daha sonra “tahakküm bağını kırabilmek” için, ilk andan itibaren şiddeti tanımlamak gerekir!

👉 Herhangi bir şüpheniz varsa, kendinize şu soruları sormalısınız : Aşağılanıyor muyum ? İnsanlar kendimi değersiz hissettiğim şeyler söylüyor mu? Bu sık sık olur mu? Kendimi özgürce ifade edebiliyor muyum?

Konuş, harekete geç ve kendini yeniden inşa et

Psikolojik şiddet ve mağduriyet hakkında konuşmak için mutlaka biri ile temas kurmalısınız. Gerek dernekler, gerek resmi kurumlar, gerekse ruh sağlığı uzmanları bu konuda size destek olmak için hazırlar. Çevremizde duygusal şiddetin kurbanı olan birini görürsek, onun farkındalık yolunda ilerlemesine yardım etmeliyiz.

Son adım, tüm bu şiddete neden olan kişiden uzaklaşarak kendinizi yeniden inşa etmektir. Duygusal istismar mağduru olduysanız, psikoterapi ile iyileşme adımlarını atmanız çok önemlidir. Özgüveni yeniden kazanmak ve travma sonrası stres bozukluğu gibi rahatsızlıkları aşmak için yalnızca adım atmanız yeterli, gerisi sadece biraz zaman.

Kaynak

Psikologofisi