Toksik insan ne demek? Toksik insan özellikleri neler?

Toksik insan ne demek? 

Muhtemelen "toksik insan" olarak tanımlanan birilerinden bahsedildiğini duymuşsunuzdur. Ama bu gerçekte ne anlama geliyor? Zehirli bir kişi, çevresindekileri olumsuz etkileyebilecek belirli davranışlar sergileyen kişidir. Etrafındakilere zarar verici ve yıpratıcı bir şekilde davranabilir. Toksik insanların davranışları, sözleri ve enerjileri, farkında olsunlar ya da olmasınlar, diğerlerini olumsuz etkileyebilir. 

👉 Örneğin, psikolojik manipülasyon, narsisizm, kişisel sınırlara saygısızlık, sürekli eleştiri ve kendini üstün gösterme eğilimi gibi davranışlar sergileyebilir.

Hayatınızın bir noktasında, bu tür özelliklere sahip biriyle karşılaşabilirsiniz. Belki de bir iş arkadaşı, sevgili, kardeş ya da hatta bir ebeveyn olabilir. Bu kişiyle ilişkiniz ne kadar yakınsa, onların davranışlarının ve eylemlerinin ne kadar sağlıksız olduğunu fark etmek o kadar zor olabilir.

Bu makalede, toksik davranışların belirtilerini ve bu zorlu ilişkilerle nasıl başa çıkabileceğinizi birlikte keşfedeceğiz.

☣️ Toksik insan özellikleri 

Toksik insanlar, çeşitli özelliklerle karşımıza çıkabilir ve davranışları hem bizim iyi hissetmemizi hem de ilişkilerimizi olumsuz yönde etkileyebilir. İnsanların karmaşık varlıklar olduğunu ve toksik davranışların farklı biçimlerde ve şiddette sergilenebileceğini unutmamak önemli. Ancak, sıklıkla karşılaşılan özellikler şöyle: 

• yargılayıcı
• ihtiyaç sahibi, beklenti içinde
• kaba
• dürüst olmayan
• inkârcı
• narsist
• kontrol edici
• hesaplayıcı
• sözlü veya fiziksel olarak şiddete meyilli
• duygusal olarak tutarsız

Toksik insan davranışları nelerdir? 

Bu davranışları tanımak, hayatınızdaki toksik insanları belirlemenize yardımcı olabilir. Unutmayın, toksik insanlar, işlevselliği bozan bazı savunma mekanizmalarının karmaşık bir kombosudur. Bir insanın stres ve üzüntüyü işleme kabiliyetinin yetersizliği, zaman zaman başkalarına karşı toksik davranışlara dönüşebilir.

1) Manipülasyon: 

Toksik insanların bir kısmı manipülatörler, kendi çıkarları doğrultusunda başkalarını etkileme ve kontrol etme konusunda çekince hissetmeyen kişilerden oluşur. Dürüst olmamanın, toksik davranışlara sahip birçok kişinin temel özelliği olduğunu söyleyebiliriz. Kendi çıkarları için sizinle yalan konuşabilir veya bir duruma aşırı tepki göstererek durumu manipüle etmek isteyebilirler.  Duygusal manipülasyon, karşısındakini suçlu hissettirme veya gasligthing gibi yöntemler kullanarak sizi kendinizden şüphe etmeye itebilir ve sonunda onların iradelerine boyun eğmeye başlayabilirsiniz.

🏁 Kendinden şüphe etmene neden olan 16 gaslighting cümlesi

2) Sürekli eleştirme: 

Toksik insanların bir kısmı da sürekli olarak başkalarını eleştiren ve küçümseyen kişilerdir. Hatalarınıza, eksikliklerinize veya zayıf yanlarınıza odaklanarak özgüveninizi ve benlik saygınızı aşındırabilirler. Bunları yapma sebebi genellikle başkalarını aşağı çekmek veya kendilerini daha iyi hissetmek, daha fazla dikkat çekmek gibi niyetlerden kaynaklanır. Görünüşünüzü, hareketlerinizi ve kararlarınızı eleştirebilirler, bu durum sizi ne kadar incittiğinin umurlarında olmayabilir. Kendi davranışlarını üzerinde nadiren düşünür, ama başkalarını eleştirmek için fırsat kollamakta acele ederler. 

🏁 Özellikle toksik yöneticiler bu konuda insanın psikolojisini olumsuz etkileyebilir. Bu tür davranışlarla karşılaştığınızda, kendinizi düşük hissetmek yerine, bu tür zehirli etkileşimlerin farkında olmak önemlidir. 

3) Drama yaratma, abartma: 

Drama eğilimli insanlar, ilişkilerinde çatışma ve drama yaratmayı veya tansiyonu tırmandırmayı severler. Durumları abartabilir, kendilerini kurbanmış gibi sunabilir veya her şeyi kendileriyle ilgili hale getirerek dikkat çekmeye çalışabilirler. 

Toksik bir belirti olarak bunu fark etmek genellikle zaman alır çünkü içgüdüsel olarak problemlerini ifade eden birine empati yapma eğilimindesinizdir. Ancak, sürekli ve yersiz bir mağdur zihniyeti, sizden acıma bekleme ve ilgi çekmeye çalışan toksik kişilerde yaygındır. Gerçek bir sorun yoksa, sadece sempati ve destek çekmek için bir sorun üretebilirler. Burada en belirgin detay, tüm dramanın arkasından şefkatiniz takdir edilmez ve karşılıksız kalır; bu kişi problemlerinizi küçümser veya tamamen görmezden gelir.

🏁 Karpman drama üçgeni | İlişkilerde kısır döngüden kaçınmak

4) Enerji emici olma: 

Enerji vampirleri, sürekli şikayetleri, negatiflikleri ve çözülmemiş kişisel sorunları yoluyla duygusal ve zihinsel enerjinizi tüketirler. Onların yanında olmak, duygusal olarak tükenmiş ve enerjisi boşalmış hissettirebilir. Burada onları toksik yapan şey görmek istedikleri ilgiyi ve dikkati bu şekilde sizi yorarak sizden alıyor olmalarıdır. 

🦇 Duygusal vampirler | Enerji emici insan tipleri 

5) Kıskançlık yapma ve Rakip hissetme: 

Toksik insanlar yoğun bir kıskançlık duygusu ve başkalarını geçme ihtiyacı tarafından yönlendirilirler. Dürtüsel olarak sürekli çevresindekilerle kendilerini kıyaslar ve başkalarının başarısını baltalamak için pasif-agresif davranışlarda bulunabilirler. Kısacası minik sabotajcılara dönüşebilirler. 

Örneğin, toksik özelliklere sahip bir insan bazen yanlış bir şey söylediğinde veya yaptığında bunu kabul etmeyi reddedebilir. Kendi davranışlarının sorumluluğunu almayabilir veya özür dileme gereği duymayabilir. Bir şekilde suçu size atmanın bir yolunu bulabilir veya saldırgan davranışlarını savunmaya çalışabilirler.

🚨Genellikle toksik ve istirmarcı ilişkilerde bu davranış çok belirgindir. İstismarcı kişi karşısındaki kurbanı, onu tahrik ettiği veya istismarı haklı çıkaracak bir şey yaptığı suçlaması ile bastırmaya çalışacaktır.

6) Başkalarının sınırlarını ihlal etme: 

Kişisel sınırları, fiziksel ve duygusal olarak görmezden gelen bu toksik insanlar sürekli olarak alanınıza müdahale edebilir veya duygularınızı ve ihtiyaçlarınızı önemsemeyebilirler. Toksik insanlar sınırların ne olduğunu bilmeyi geçtik, sınırlara saygı duymazlar. Sağlıklı ve makul bir sınır koyduğunuzda, üzerinden tüm ağırlıklarıyla geçerler. Sınırınız ihlal edildiğinde üzülürseniz, bunu sizin "fazla hassas" veya "aşırı ketum" olmanızdan kaynaklandığını bile iddia edebilirler. 

🙅‍♀️ Birine mesafe koymak bazen en sağlıklı ve işlevsel olandır! 

İnsan neden toksik olur ? 

Bir insanda toksik özellik ve toksik davranışlara sebep olan şeyler neler? İnsan neden ve nasıl toksik birisine dönüşür? İnsanların neden toksik davranışlarda bulunduğunu anlamak karmaşık bir mesele, çünkü nedenler kişiden kişiye değişiklik gösterebiliyor. 

Psikolojik sorunlar 

Kişilik, bireyler arasındaki farklılıkları açıklamak için kullanılan bir kavram ve bireyin sürekli ve tutarlı davranışlarına dayanarak tanımlanıyor. Bu farklılıkları yaratabilecek birçok pozitif ve negatif (karanlık) kişilik özellikleri bulunmakta. Bu bağlamda, toksik insanların kişilik özellikleri negatif anlamda ağır basıyor diyebiliriz. İnsanın kişilik özelliklerinin negatif taraflarının ortaya çıktığı durumlarda anksiyete, depresyon, bipolar, borderline vb. kişilik bozuklukları gibi altta yatan psikolojik sorunlardan bahsedilebilir. Kişi kendi duygusal mücadeleleriyle başa çıkmak için toksik davranışlarda bulunur. 

Örneğin, empati eksikliği veya güç ve kontrol isteği gibi motivasyonlar, tıpkı narsisistik kişilik bozukluğu olan kişilerde olduğu gibi başkalarını manipüle etmek ve üstünlük hissini yaşamak için toksik davranışlara neden olabilir. 

🚨 Özellikle ani öfke patlamaları, övgü ihtiyacı, irritabilite ve büyüklük duygusu gibi semptomlar yaşadığınızı farkettiyseniz bir profesyonelden destek almak en iyi seçenek olacaktır.

Çevresel faktörler

Sadece genetik veya karakter yapısı gibi faktörler kişilik üzerinde etkili değildir. Çevresel faktörler de rol oynayabilir. Çocukluk döneminde yaşanan travmalar, istismar veya ihmal edilen çocuklar, sağlıklı başa çıkma stratejileri veya sınırlar öğrenemediklerinden, yetişkinliklerinde zehirli davranışlar sergileme olasılıkları yüksektir.

🏁 Çocukluk Travmaları Yetişkinlikte Bizi Nasıl Etkiler? 

+ her insan bazen biraz toksik olabilir! 

"Çok toksik bir insan" diye çağırdığımız insanların çoğunun özünde nazik insanlar olduklarını düşünüyorum. Hepimizin zaman zaman toksikleşebilmesi bence insanın bu aciz tarafını gözler önüne sürüyor. Toksik insanlar karanlık tarafına yenik düşerek onları seven insanları uzaklaştıran olumsuz davranışlar sergileyebiliyorlar. 

Çünkü yukarıda saydığımız toksik davranışlar, mutlu ve kendine güvenen bir insanın göstergesi değil, genellikle acı çeken ve negatifliğini gizlemeye çalışan bir insanın göstergesidir. Yoğun ve derinden hissettikleri yalnızlıkları, bastırılmış öfkeleri, narsistik yaraları, vb. insanlara bağımlı ancak onları kendinden uzaklaştıran etkileşimlere neden oluyor olabilir. Böylelikle sevilmeye değer olmadıkları yönündeki öz-algılarını doğrularlar. İşte bu kırılganlık, toksik bireyin sert, dikenli ve toksik bir dış cephe ile korumaya çalıştığı şey yani birer psikolojik savunma mekanizması tezahürüdür. 

Toksik insanlar çevresindekileri nasıl etkiler?

Zehirli insanlarla başa çıkmak zorlayıcı olabilir fakat doğru bilgiye ve pratiğe sahip olarak kendinizi koruyabilir ve onların negatif girdabına çekilmenizi engelleyebilirsiniz. 

Toksik insanlarla ilişki kurmanın ruh sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri iyi biliniyor. Toksik davranışların adresindeki kişi maruz kaldığı duygusal stres veya travma sonucunda anksiyete, depresyon ve travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi sorunlar geliştirebilmekte. Toksik insana maruz kalan kişiler, benlik algısı, öz-değer ve öz-saygı algılarında olumsuz hissetmeye başlayabilir. Bu da düşük özgüvene ve kendinden emin olamamaya yol açabilir. 

Zor bir insan olmak ile toksik insan olmak arasındaki fark nedir? 

Hepimizin kişilikleri bazı zorlayıcı özelliklerle dolu. Hatta hepimiz ara sıra toksik olabiliriz. Fakat genellikle anlaşmazlıklar iletişimle düzeltilebilirken, toksiklik süreklidir ve ciddi şekilde iyi hissetme halinize zarar verir. Yani iletişim ve ilerleme kaydedemediğiniz kısır döngüsel sorunlu ilişkiler toksik davranışların varlığına işaret. 

Toksik insanlara karşı mesafemi nasıl belirlerim? 

Kendi değerinizi her zaman ön planda tutun, sınırlarınızı net ve tutarlı bir şekilde belirleyin ve gerekirse psikolojik veya duygusal yardım istemekten çekinmeyin.

Toksik ilişkiyi ne zaman sonlandırmalı? 

Eğer etkileşimler iyileşme göstermiyorsa ve size zarar vermeye devam ediyorsa, ilişkiyi yeniden değerlendirmenin zamanı gelmiş olabilir.

Kaynakça: 

• van Schie CC, Jarman HL, Huxley E, Grenyer BFS. Narcissistic traits in young people: understanding the role of parenting and maltreatment. Borderline Personal Disord Emot Dysregul. 2020 May 12;7:10. doi: 10.1186/s40479-020-00125-7  
• Moshagen, M, et al. (2018). The dark core personality.
• Benan, A. and Pelin, K. (1970) A qualitative research on the determination of toxic personality traits, Istanbul Management Journal.