Karpman drama üçgeni | Kısır döngüden kaçınmak

tarihinde Gözde , Wengood yazarı tarafından güncellendi

Steven Karpman tarafından 1968 yılında oluşturulan bu drama üçgeni, insanlar arası etkileşimleri inceleyen bir ilişki modelidir. Gerçek hayatta, iş hayatında, aile ilişkilerinde veya arkadaşlıklarda izlerine rastlayabileceğiniz bu drama üçgeninde 3 rol vardır: zalim, kurtarıcı ve kurban. Bu üçgen içerisinde bir kısır döngü söz konusudur ve kişilerin yaşamının her alanını etkiler. Sonuç: gelişim ve dönüşümün mümkün olmaması ve ilerlemekten bizi alıkoyması. Karpman drama üçgeninde olup olmadığımızı nasıl anlarız? Veya bu rollerin dışına nasıl çıkarız?

Karpman drama üçgeni | Kısır döngüden kaçınmak

Karpman drama üçgeni

Karpman, çelişkili veya dramatik ilişki modellerini tarif etmek için kendi adını verdiği bu üçgeni kullanmıştır. Karpman Drama Üçgeni, insanlar arasındaki etkileşimlerdeki "sorumluluk" ve "güç" arasındaki bağlantıları inceler. İnsanların sıklıkla içinde sıkışıp kaldığı bu üçgen, her geçen gün daha da yıkıcı olacaktır.

Drama üçgeni içinde, Zalim, Kurtarıcı ve Kurban olmak üzere 3 rol vardır. Karpman'a göre çoğunlukla seçtiğimiz temel bir rol olsa da aynı ya da farklı sosyal ilişkilerde zaman içerisinde roller arasında geçişler yapabiliriz. Kişiler ve roller değişse de kısır döngü sabit kalmaktadır.

Aile üzerinden Karpman Drama Üçgeni örneği;

bir anne, çocuğunun "zarar görmemesi" amacıyla aşırı korumacı olursa çocuk bir süre sonra yetersiz, özgüvensiz ve sorumluluk alamayan bir yapıya yani "kurban" rolüne girecektir. Anne, kendinden vazgeçercesine kendini kurbanı kurtarmaya adayan "kurtarıcı" olacaktır. Bu üçgeni tamamlamak üzere baba, çocuğun güçsüz ve pasif duruşunu eleştirip ona nasıl güçlü olunacağını göstermek isterken bencil ve sert bir tavır sergileyerek "zalim" rolüne girecektir. Yani çocuğa aşırı hassas davranan anne, çocuğa aşırı yüklenen baba ve çaresiz, etkisiz, pasif kurban çocuk.

Bu üçgen içerisindeki kısır döngü düşünce ve davranışlarımızı bir süre sonra şekillendiriyor olmasıdır ve böylece dış dünyayla kurduğumuz ilişkinin bu öğrenilmişliğin dışına çıkamayacak olmasıdır. Bu drama üçgeni aynı zamanda, bir iletişim sorununu ya da bir kişinin bir başkası üzerinde gizli bir manipülasyonunu deşifre etmeyi mümkün kılar.

karpman drama üçgeni görsel

🐑 Kurban rolü

Kurban genellikle kendisini güçsüz ve yaşamdaki olayların insafına kalmış hisseder. Kendi sorunlarını çözmek ve kendi hayatını eylemlerinin sorumluluğunu alarak yaşamaktan kaçınır. Bunu daha kolay bulurlar ve talihsizlikleri için başkalarını veya içinde bulundukları koşulları suçlamaktan gerçekten zevk alırlar.

Mağdur olduklarına inanan kurbanlar, 'Gerçekten ne istiyorum?' sorusuna yanıt vermekte zorlanır. Genellikle tek seçeneklerinin hayatın kenarında oturup eleştirmek ve şikayet etmek olduğunu düşünürler. Mağdur bakış açısıyla hareket eden birinin ana odak noktası, neyi istemediği veya neyi sevmediğidir. Dikkatleri olandan ziyade olmayana odaklanır.

Hayata pozitif bakmak onlar için imkansızdır, kendilerini güçsüz hissettikleri için çoğu zaman kendilerine acırlar. Umutsuzluk ve çaresizlik onların sürekli içsel halidir. "Güçsüz ve umutsuz" oldukları kadar kendilerini ezilmiş, çaresiz, reddedilmiş ve utanmış olarak görürler.  

Buradaki kısır döngü, kurbanın ezberlediği rolden dolayı her yerde bir zalim arama eğilimine sahip olmasıdır. Narsistlerin favori insanları haline gelebilir, duygusal bağımlılık ve toksik ilişkiler hayatlarında sıklıkla tekrar eden bir pattern olacaktır.  

Kurban rolünden nasıl çıkılır?

Hepimiz bir gün mutlaka kurban rolüne girmişizdir, çünkü kurtarıcıyla teselli bulmak iyi hissettirir. Tabii ki, sevdiklerimizin orada olduğunu ve bizi desteklemek için hazır olduklarını bilmek iyi hissettirir. Yine de böyle düşünmek bir refleks olmamalı.

👉 Kendinize güvenmeyi öğrenin. Herkes kendi realitesine geri döndüğünde ve hayatının sorumluluğunu alıp yardım beklemek yerine kendine güvenir, öz değerini farkına varırsa ihtiyaçlarını gözetmek ve dolayısıyla gelişmek için önünde bir engel kalmayacaktır.

👉Genelleme yapmaktan kaçının. Örneğin, “hep benim başıma gelir” gibi cümleleri unutun.

👉 Şikayet yerine bir duyguyu ifade edin. Özellikle korku veya üzüntü gibi olumsuz duygularla baş etmek zordur. İşin kolayı ama işlevsiz olanı: şikayet etmektir. Bunun yerine duygularımızı anlamayı ve onları nasıl yatıştıracağımızı bilmek daha sağlıklı bir tutum olacaktır.

👉 Sorumluluk almaktan korkmayın. Suçu başkalarına, özellikle de zalime yüklemek her zaman daha kolaydır. Rolünüzden çıkmak için bunları bir kenara bırakın ve ayaklarınızın üzerinde durmaya odaklanın.

👮 Kurtarıcı rolü

Kurtarıcı herkesi mutlu etmenin yollarını düşünür. Kendilerini kahraman olarak algılarlar. Kendilerini iyi hissetmek için yardım etmeyi tercih ederler. Çoğu zaman hemen devreye girerler, bu baskın bir hareket gibi görünmese de manipülatif bir harekettir. Kurtarıcılar, başkalarını tamir ederek ve kurtararak, yaptıkları iyi işler için takdir ve değer kazanacaklarına inanırlar. Değerlerinin başkaları için yaptıklarından kaynaklandığına inanmaktadırlar.

Bağımlı ilişki burada devreye girer çünkü kurtarıcılar genellikle kurbanlarının (onlara ihtiyaç duyduklarını hissettikleri kişi veya kişilerin) hayatta ilerlemelerine ve başarılı olmalarına izin veremezler. Yardım ve desteğin nesnesi artık onlara ihtiyaç duymazsa, özdeğer duyguları etkilenir. Bu yüzden (bilinçli veya bilinçsiz olarak) başkalarını kendilerine bağımlı kılmak için suçluluk ve utanç tetiklerler.

Kurtarıcı rolünden nasıl çıkılır?

Buradaki en önemli nokta: kişiler sizden kendi isteği ile mi yardım istedi, yoksa siz mi bu rolü üstlendiniz. Bir kişi çabaladığı ancak yapamadığı bir konuda yardım talep ederse, yapılacak yardım kurtarıcılık olarak kabul edilemez. Fakat üşenme, kolaya kaçma, rahata alışmış olma gibi gerekçelerle yardım talep ederse bu yardım olmayacaktır. Yani kurtarıcılık ile gerçekten yardım etmek arasındaki fark, sorumluluğu kimin üstlendiğinde yatar.

Kurtarıcı olmadan birine yardım etmek için kendinize sorabileceğiniz sorular şunlar 🤔  :

  • "Bu durumda benim bir sorumluluğum var mı?"
  • “Bu kişiye gerçekten yardım etmek istiyor  muyum ?”
  • "Benden açıkça  yardım istendi  mi?"

🥷 Zalim rolü

Zalimlerin genel duruşu "hepsi senin suçun!" olur. Hakimiyet onların en yaygın etkileşim tarzıdır. Bu, her zaman haklı olmaları gerektiği anlamına gelir! Kurbanı eleştirir, ders verir, vaaz verir ve suçlarlar. Katı sınırlar koyarlar, kontrolcü, katı, otoriter, öfkeli ve nahoş olabilirler. Tehdit ve zorbalık yoluyla kurbanın baskı altında hissetmesini sağlarlar. Zalim rolündeki insanlar esnek, savunmasız veya insancıl olmaktan çekinirler çünkü kendilerinin bir kurbana dönüşme riskinden korkarlar.

Sorunun kökü, zalimin korku ve endişe gibi olumsuz duygularla baş edemiyor olması ve öfke ve güç ile bunları bastırmak istemesidir. İnkar, savunma mekanizmasında sıkışıp kaldıkları ve kendi yetersizliklerini ve kırılganlıklarını yargıladıkları için ayna etkisi ile bunu başka birine yansıtmak onların işine gelir.

Zalim rolündeki birinin başkalarını nasıl incittiğinin sorumluluğunu üstlenmesi en zor olanıdır. Zihinlerine göre, bir şeyi elde etmek için hak edilmelidir. Bu savaşan bireyler kendilerini sürekli hayatta kalmak için savaşmak zorunda olarak görme eğilimindedir. Düşmanca algıladıkları dış dünyada kendilerini korumak için mücadele ederler. Bu anlamda, zalim rolü çoğu zaman narsist kişilik bozukluğu olan kişilerde sıklıkla görülür.

Zalim rolünden nasıl çıkılır?

Aktif dinleme ve empati ilişkinin merkezine yerleştirilmelidir. Mağdurun davranışı bizi rahatsız ediyorsa, bunu düşmanlık olmadan ifade edebilmeli ve gerçekçi kalmalıyız. Bunu yapmak için, başkalarını olumsuz etkilemesini önlemek için öfkenizi nasıl yöneteceğinizi öğrenmelisiniz 😡.

Karpman drama üçgeninden kaçınmak

Bu bilinçsiz psikolojik oyunun sosyal ilişkilerimiz üzerinde zararlı etkileri vardır. İster romantik, ister arkadaş canlısı, hatta aile içi ilişkiler söz konusu olsun sağlıklı ilişkiler kurmak imkansız olacaktır. Çünkü öz benliğin üstüne bir örtü gibi inen bu zihniyet ve roller; davranışlarımızı, tepkilerimizi ve bakış açımızı etkiler. Gerçek benlik ortaya çıkmakta zorlanır ve kişinin kendi gibi olması, kendi ile uyumlu, mutlu ve tatmin bir hayat yaşaması zorlaşır. 

Bu drama üçgenine girmekten kaçınmak, çıkmaktan daha kolaydır. Henüz işlevsiz bir denge oturmamış davranışı, zihniyeti veya ilişkiyi düzeltmek daha kolay olacaktır 🧐. Bir kişinin kendinin herhangi bir rolünden çıkması için şiddetsiz iletişim kullanılarak duyguların samimi şekilde ifade edilmesi gerekir.

Yazar: kısır döngüyü kırmak

Bu döngüdeki değişimi, kurbanın yaşamındaki sorumluluklarını almak için çaba göstermesi, kurtarıcının sadece başkalarının değil kendi ihtiyaçlarının sorumluluğunu alması ve sağlıklı sınır koymayı öğrenmesi ya da zalimin zayıf yönleri ve zayıf gördüğü duyguları kabul edebilmesi ve davranışlarının etrafındaki insanlara verdiği zararı fark edebilmesi mümkün kılmaktadır.

Değişim, çaresizlikten iddialı olmaya, kendine acımaktan kendine güvenmeye, başkalarını sorumlu tutmaktan kişisel sorumluluğu üstlenmeye, kendine ve başkalarına öfke ve suçluluk hissetmekten kendini ve başkalarını suçlamayı bırakmaya son olarak da dışsal onay aramaktan içsel onay aramaya dönüşmeye başladığında gerçekleşir.

🤗"KENDİNİ DİNLE, KABUL ET VE MUTLU OL! HEMEN ŞİMDİ, BAŞLA..."
#BornToBeMe

Kaleme alan Gözde , Wengood yazarı

🍂Modern zamanlarda bir adet romantik.

En yeni makaleler

Kaygı döngüsünden çıkmak | ☔ RAIN yöntemi

Kaygı genellikle dört aşamada ortaya çıkar. Çoğu zaman kaygıyla yaşayan insanlar kaygı döngüsü olarak bilinen durumu yaşarlar. Kaygının 4 aşamasının belirtilerini bilmek, kaygı döngüsünün nasıl çalıştığını anlamak belirtilerinizi yönlendirmenize yardımcı olabilir. Bu içerik Kaygı Döngüsünü Kırmak isimli kitap incelemesinden yola çıkarak bu döngüyü nasıl kırabileceğinizi anlatıyor.

Aşırı hassas kişiliği avantaja çevirmek!

"Ama neden hala ağlıyorsun?". Bu cümleyi sürekli duyuyorum, ve kendimi suçlu hissetmeme neden oluyor! Çünkü bu kadar hassas olmanın normal olmadığını düşünmemi sağlıyor. Aşırı duyarlı olduğumuzda, gözyaşları işlev görme şeklimizin bir parçasıdır. Çünkü güçlü yaşadığımız duyguları boşaltmamıza yardımcı olurlar. Bu, içinde bulunduğunuz duruma göre utanç verici olabilir ama aksine bunu bir zayıflık olarak görmemelisiniz! Kendinizi olduğunuz gibi tanıyıp kabul edip duygusallığınızı doğru şekilde kanalize edersek, aşırı duyarlılık bir güç haline bile gelebilir. Aşırı duyarlılığınızı güce nasıl dönüştüreceğinizi bu yazının devamında konuşuyor olacağım.

Temel duygular nelerdir? Duygu çeşitleri

İnsan doğası; duygu, davranış ve düşünce! Peki duygu ne demek? Temel duygular hangileri? Çocuklara kendi duygularını tanıması için onlar öğretilir, yetişkinlere ise onları nasıl kontrol etmek gerektiği öğretilir, öyle değil mi? Ancak neden bunun gerekli olduğunu hiç düşündünüz mü? Duygular davranışları nasıl etkiliyor? Tüm dünyada aynı yüz ifadesi ile kendini belli eden ve her insanda var olan 6 temel duygu var. Bunlara primer duygu da denir. Gelin duygu durumu, hayal kırıklıkları, mutluluk üzüntü vb. kavramların derinine beraber inelim, duyguları tanımak ve onları kontrol etmek için onlarla yüzleşelim.

Türkiye'de "Babalık İzni" Kullanmak

Evet, anne adaylarına tanınan doğum izni babalar için de geçerli. Ebeveynlerin arasında hiç bir fark yok iken, babalık izni hala daha hamile kadınların izin süresinden daha az ve bir çok değişken ile farklılık gösteriyor. Doğumda babalık izni, babaların bebeği tanımasına ve hatta bebek ile bağlılık oluşturmasına olanak tanır. Peki babalık izni kaç gün? Babalık izni ne zaman kullanılır? Babalık izni dilekçesi nereden bulunur? Ve tabii erkeklerde doğum izni en verimli şekilde nasıl kullanılır? Babalık izni hakkında her detayı aşağıda derledik.

Ofiste çıldırdığım gün ve sonrası | İş yerinde öfke patlaması

Ve sonra bir gün, bardağı taşıran son damla! Hissettiğimiz, ama geldiğini tam olarak göremediğimiz o gün. Kariyerini sorgulatan yönetim biçimlerinin hayal kırıklığı. Ve bam! İş yerimizde çıldırıyoruz. Uygunsuz sözler, kontrol edilemeyen tepkiler, gözyaşı, öfke patlaması… Fırtına geçtikten sonra ertesi gün ofise nasıl gidilir? İş yerinde öfke patlaması yaşadıktan sonra ne yapmalı?

Pozitif bir insan olmak istiyorum!

Bardağın dolu tarafını görmek veya boş tarafını görmek! Yaygın ama uygulaması nadir görülen bir söylem! İyimserlik seviyemizi belirlemesi açısından bu algılama biçimi, önemli. Ben, bu bardağı boş görenlerdenim! Hatta, moralim bozuk olduğunda ben bu bardaktaki dolu suyu da içip bitiriyorum. Kısacası, yeterince metafor kullandıysam, olumlu düşünmeyi beceremiyorum, her zaman en kötüsünü hayal ediyorum ve her şeyi siyah görüyorum! 😨

Hiçbir hayalim yok, ne yapacağım?

Bir kadın dergisinde karşılaştığım soru karşısında farkettim ki; Hayatta hiç bir amacım, hayalim yok! Dergideki soru karşısında, bir anda müthiş bir düşünceler sinsilesine kapıldım! Biraz şaşırdım ve soruya saatlerce baktıktan sonra sayfaya hala tek bir kelime bile yazamamıştım… Nasıl yani, benim yaşamda bir hedefim yok mu? Hayallerim sorulduğunda, aklıma gelecek hiçbir şey olmaz mı? Birkaç seyahat planı ve kısa vadeli öğrenme hedefleri dışında zihnim bomboştu ve aklıma hiçbir şey gelmiyordu. Bu durum beni kaygı ve depresif duygulara sürükledi. Peki hayatta bir amacın olması şart mı? Yoksa ne olacak?

Boşanma sebepleri | En yaygın 10 neden

İlişkilerin sınavı 3. yıldır derler. Peki ya evliliğin? TUİK’in son verilerine göre, evlilik süresine göre boşanmalar incelendiğinde, 2021 yılında gerçekleşen boşanmaların %33,6'sı evliliğin ilk 5 yılı, %20,9'u ise evliliğin 6-10 yılı içinde gerçekleşti. İlgisizlik, sadakatsizlik, parasal konular ve daha nicesi evliliklerin sonlanması için neden oluşturabiliyor. Boşanmanın en yaygın 10 nedenini sıraladık!

Hiç arkadaşım yok! Neden?

Günlerimi tek bir kelime bile etmeden kendi köşemde yalnız geçiriyor değilim, bir şeyler içmek için dışarı çıkmak istersem arayabileceğim iki veya üç kişi var tabii. Ama dost diyebileceğim arkadaşım yok! Benim tercihim miydi bu? Ya da insanlar mı benden kaçtı? Etrafımdaki sağlam arkadaş gruplarını gördükçe kendime sormaktan vazgeçemiyorum: neden hiç arkadaşım yok?!

Procrastination (erteleme hastalığı) nasıl yenilir?

“Daha vakit var…”, “Önce şunu halledeyim, sonra yaparım.”, “Yarın yaparım…” Bilin bakalım ne oldu? Asla yapmadım veya yumurta kapıya dayanınca harekete geçebildim. Kimler bugünün işini yarına erteliyor? 🙌 Modern yaşamın akıl almaz temposu içerisinde, bir şeyleri yapmaya enerjimizin kalmaması normal diyebilirsiniz. Fakat erteleme davranışı sanılanın aksine masum değil ve arkasında bir sürü psikolojik sebep barındırıyor. Yetersizlik hissi, motivasyon eksikliği, stres… İşte erteleme davranışından kurtulmak için 5 ipucumuz! 💪

🎧 Spotify

İşe gidip gelirken, yürüyüşe çıkarken, yemek yaparken veya uyumadan önce size eşlik etsin. Wengood Podcast serisi: RDV Coaching'i kaçırma! 

#3 | Algı yönetimi nedir? Uydumculuk psikolojisi ve soru sorma becerisi #algı #ikna #sorgulama

Ekim 2022 · RDV Coaching | Wengood

29:12

🎥 Youtube

Aslı ile Yoga seansları!

🎥 Youtube

Mentor Özlem Şen ile RDVCoaching serisi 

Kanala 💜abone ol , 🔔 bildirim zilini aç ve tabii, 👍videoları beğenmeyi ve ✍🏻 bize yorumlardan ulaşarak hangi konularda içerik istediğini söylemeyi unutma!

Ayrıca: En sevilen içerikler, günlük mutluluk, destek ve motivasyon dozları için; 

Instagram📸

📍Pinterest