Gaslighter, narsist sapkınlar onun yanında masum kalır

Gaslighting: bir psikolojik şiddet türü

“Aşkım, sen delirdin herhalde. Seni aldatmak mı? Böyle bir şey yapmak için ben seni çok fazla seviyorum. Ruj izi mi? Hatırlasana, geçen gün sen yaptın… Sen iyice unutkan oldun, bak beni gerçekten kırıyorsun. Gerçekten iyi olmadığını düşünüyorum bu aralar ama merak etme ben yanındayım ve her şey yoluna girecek.”

Evet psikolojik şiddete maruz kalan ve o an bunu farkında olmayan ben, ona çok aşık olduğum ve onun hayattaki şansım olduğunu düşündüğümden bir türlü sahip olduğu bu manipülatif davranış etkisinden çıkamadım. Gönlüm onun haksız olduğuna dayanamadığı için hep kendimi bastırdım ve geçiştirdim. Kendime, hayatıma ve gerçekliğe yabancılaşma sonrasında farkındalık yavaş yavaş gelmeye başladı.

Yalanların bini bir para

İlişkimizin başından itibaren yalanın bini bir para. Abartma huyu var diyip geçmeyin. Şöyle anlatayım; bir keresinde bir garson biraz kaba davrandı. Partnerim, onun bize saldırdığını ama o sırada sessiz kalmasına rağmen garson çocuğun bizi nasıl da bırakmadığını vesaire anlatarak arkadaşlarımıza hikayeyi çarpıtarak ve içine biraz heyecan katarak anlatmıştı. Gece geç saatlere kadar nasıl da deliler gibi içtiğimizi ekledi. O an onu rencide etmemek için sessiz kaldım, bozmadım ama aslında anlattığı gecenin sonunda sakince eve dönmeden önce yalnızca bir iki kadeh bir şey içmiştik, garsonun da bizimle uğraştığı falan yoktu.

O hep böyle bir şeyleri süsleyip abartmayı sever zaten derdim. Önceleri ben de gülüp espirili anlatıcılığını çekici buluyorum diye düşünmüştüm. Oldukça sağduyulu ve mütevazı olan ben; gerçeği biraz süsleyerek bu kadar uzun süre konuşabildiği ve insanları etkileyebildiği için ona imreniyordum bile diyebilirim. Zaten böyle küçük süslemelerin kime zararı var değil mi? Neden sevdiğim insanı yalancılıkla suçlayayım?

❗Bana sempatik gelen veya küçük bir detay olarak gördüğüm gerçeklik bir süre sonra anladım ki o kadar da masum değildi. Neden mi? Çünkü aslında bana da herkese söylediği gibi sürekli bu yalanlardan söylüyordu. Zaten partneriniz sadece sizinle romantik bir ilişkide diye size farklı başkalarına farklı mı davranır ki? Kadınlar olarak en büyük yanılgımız bu maalesef.

Bana da yalan söylediğini nasıl mı anladım? En sevdiği mağazaya bir uğrayacağını söyledi ve eve mağaza kapandıktan çok sonra geldi. Neredesin, endişelendim dediğimde ve sorular yönelttiğimde bana kızıp, onu hiç dinlemediğimi söyledi ve oradan çıkışta bir arkadaşını ziyaret edeceğini bana söylediğini iddia ediyordu. Yanlış mı duydum, unuttum mu bilemedim; aklımı mı kaçırdım, yorgun muydum, stresli olduğum için ona mı sarıyordum diye kendimden şüphe etmeye başladım… Bana ne söylediğini umursamadan, aşırı tepki verdiğim için kendime kızdım. Aslında bana gaslighting yapmasına ve beni manipüle etmesine izin veriyordum.

Gaslighting: bir beyin yıkama sanatı 🧠

Bu “beyin yıkama” tabiri ile “"gasligther"ı anlatmış olabiliriz. Bu tabir 1940’lara dayandığı için de çok yeni sayılmaz ve bir süredir her yerde bu terimle karşılaşmak mümkün.

Gasligting kelimesi ilk olarak, George Cukor’un Gas Liht (1944) filminde geçmişti. Kocası tarafından manipüle edilen Ingrid Bergman’ın delirdiğini düşündürten bir gerilim filmiydi bu. Günümüzde, Donald Trump’ın yanlış beyanları için de bu terimin kullanıldığını duyabiliyoruz. 

❗Ama ondan ziyade “gaslighting” özellikle ikili ilişkilerde uygulanmakta: bir çift, bir ebeveyn/çocuk, kız kardeş/erkek kardeş veya patron/çalışan ilişkisi. Burada söz konusu olan şey toksik bir ilişki.

Gaslighter, kurbanının hareketlerini aynı bir kuklacı gibi kontrol ederek sonunda şiddete maruz bıraktığı kişinin kendinden şüphe etmesine yol açıyor olması bakımından narsist sapkınlar ve ötesine adını altın harflerle yazdırıyor. Gaslighting’e maruz kalan kişinin beyni yalanlar, ihmaller, inkarlarla yıkanıyor… Eleştriler, küçük düşürücü sözler ve kişinin değer verdiklerine, akrabalarına saldırarak kurbanın istikrarını baltalamak da oyunun bir parçası haline geliyor.

“Bana sürekli, annemin toksik birisi olduğunu, beni kontol altında tutmaya çalıştığını, onun benim iyi olmamı istemediğini ve ona bu kadar güvenmemem gerektiğini söylerdi. Annem yine de bana hep doğruyu söyledi ve beni uyardı ama ben kendimden uzaklaştım ve yavaş yavaş ona mesafe koydum.”

Gaslighter’ın amacı ne? 

💔Kurbanının şüpheler içinde kalmasını ve artık kendine güvenmeye cesaret edememesini istiyor. Kurban, aklını, hafızasını, gerçeklik algısını sorgularken hissettiği duygusal şiddetin verdiği acı ile “aşık” olduğu adama git gide daha çok bağlanıyor. Böylece kurbanı ona, her zamankinden daha çok ait oluyor.

“Git gide daha çok yalnızlaştım, beni akrabalarımdan ve dostlarımdan izole etti,

herkesten uzaklaştım ve artık onun bir eşyası gibi hissediyorum. 

Ne kendimden ne de ondan emin olamıyorum.”

Diğer herkes gibi bir kurban

Herkesin başına gelmez gibi bir durum yok. Herkes gaslighting kurbanı olabilir. Ama daima birilerini memnun etme çabası içerisindeyseniz, duygusal bağımlılık geliştirmeye yatkın bir yapınız var ise ve düşük benlik saygısına sahipseniz; kandırılmak daha kolay hale gelebilir. Gaslighter’ı hayatınızın merkezine alıyor ve onun sevgisi ile bütün olmayı ve onun tanımlamaları ile kendi imajınızı onaylamayı arıyorsunuz...

🫂Ancak, bir manüpilatör tarafından kandırılmış olmak; bizi daha az zeki veya zayıf yapmaz. Hepimizin risk altında olduğu, daha kırılgan olduğumuz, daha kolay cezbedileceğimiz, baştan çıkarılabileceğimiz dönemler vardır. Bu kişilerin bizi daha iyi hissettirdiği ve özgüvenimizi artırmak için onlara ihtiyacımız olduğunu sandığımız bir zaman dilimi…

“Bu adamla tanıştığımda işimi yeni kaybetmiştim. Yetenekli olduğuma inanabilmek için onun beni teselli etmesine ve onaylanmaya ihtiyacım vardı. Sık sık, benim ne kadar güçlü ve cesur olduğumu, yetenekli olduğumu fakat beni sadece kendisinin anlayabildiğini söylerdi. “Ben senin ne kadar becerikli olduğunu biliyorum aşkım.” Becerilerimin herhangi bir şirketle eşleşeceğinden emin değildi ama yine de bana inanıyordu. Sonunda, beni anlayan tek kişinin o olduğuna inandım. Diğer hiç kimse beni onun görebildiği kadar iyi göremiyor ve anlayamıyordu… Size bir şey söyleyeyim mi? Ancak onu terk ettiğimde bir iş bulabildim ve kendi ayaklarımın üzerinde nasıl durabildiğimi farkına vardım.”

🤝 Bir narsist sapkınlık kurbanına nasıl yardımcı olabilirsiniz? 

Gaslighting: Nasıl kurtuldum?

Gaslighter’ımız bize ilk başta iyi hissettiriyor fakat bir süre sonra kendimizi küçük görmeye başlıyor, yanlış ve hatta eksik olduğumuzu hissediyoruz. Durmadan bir şüphenin pençesinde delice kendimizi sorguluyoruz.

“Yalan söylemekten ve sürekli gerçekte ne konuştuğumuzu sorgulamaktan, bir hafıza sorunum olduğunu düşünmeye başladım ve doktora gittim. Dinlenmeye veya en kötü ihtimalle bir tedaviye ihtiyacım olduğunu düşündüm. Doktor bende bazı depresyon belirtileri fark etti ve beni bir psikolog ile görüşmek için ikna etti. Durumumdan haberdar olmamı sağlayan o oldu.”

🚫Toksik bir insan olan gaslighter ile ilişki, kişinin benlik saygısına ve ruh sağlığına zarar verebilir. Bu toksik ilişkiden kurtulmak için işaretleri tanıyabilmek önemlidir.

Klinik psikolog George K. Simon’ın uluslararası çok satanlar listesindeki “Kuzu Postunda Kurt” kitabında şöyle bir bölüm vardı;

“Gaslighting, bir durumu anladığınızı içten içe bildiğiniz ama diğer kişinin sizi her şeyi yanlış anladığınıza ikna etmesine izin verdiğiniz bir durumdur. Bu belirli bir süre devam ederse de, gerçeklik algısı yavaş yavaş değişir. “Gaslighting” için yalanlardan ve abartıdan; kontrol ve tahakküme kadar bir merdiven vardır.”

Artık hafızanızdan, ilişkilerinizden, olayları anlayışınızdan şüphe ettiğinizde ve partnerinizin önünde kendinizi çocuk gibi hissettiğinizde kendinize sorular sormalısınız. Herhangi bir ilişkide kimse her zaman haklı veya her zaman yanlış olamaz. Her zaman hatalı olan kişi sizseniz, bu size bir ipucu olsun!

Kaynak

ÇSMD