Aktif dinleme nedir? Nasıl yapılır? | Dinleme becerileri

👂Aktif dinleme nedir?

Bir insan günlük yaşamında %9 yazma becerisini, %16 okuma ve anlama becerisini, % 30 konuşma becerisini ve %45 dinleme becerisini kullanıyor. Bu da demek oluyor ki, günümüzün yarısını birilerini dinleyerek geçiriyoruz. İnsanları yönetmek, ikna etmek ya da onları motive etmek ve etkilemek istiyorsanız, önce iyi bir dinleyici olmalısınız ki size kendilerini ifade edebildiklerini hissetsinler! 

İş yaşamı her şeyin daha hızlı ve büyük bir ağ içerisinde yürüdüğü bir alan. İletişim kurduğunuz karşı taraf, başka yerde, başka koşullarda, başka ihtiyaçlarla size bir şeyler aktarıyorken bakış açısının sizden farklı olması oldukça olağan. Bu noktada etkili iletişimin iki anahtarı “dinleme” ve “anlatma” becerileri size yardımcı olur. Etkili dinleme türlerinden aktif dinleme size iyi bir dinleyici olabilme imkanı sunar.

Dinliyormuş gibi yaparak dinlemek 🙉

Etkli iletişimde her iki taraf, karşısında iyi bir dinleyici ve onun ilgisini bekler. Karşılıklı olarak sağlıklı iletişim kurabilen taraflar kendilerini tamamen ve özgürce ifade edebilmeli. Bu zaten sohbetin temeli. E haliyle, duymak ve dinlemek iki farklı kavram.

Aktif dinleme veya etkin dinleme, psikoterapist Carl Rogers ve çalışmalarıyla anılan bir kavram. Aktif dinleme, kısaca tanımlamak gerekirse, iki kişi arasındaki diyaloğun sözel ve sözel olmayan dinamiklerini anlamak ile ilgili. Sözel becerilerin yanı sıra beden dili, ses tonu, vurgu vs. gibi sözel olmayan iletişim öğeleri (örneğin göz teması kurmak, vücut hareketleri, mesafe gibi) ve empati yeteneğini kapsayacak şekilde olan dinleme sürecidir.

👂Aktif dinleme, başkalarına onları anlamak istediğinizi ve dikkatinizi onlara verdiğinizi gösterebildiğiniz zaman mümkündür. “Aktif” olmasının nedeni bu. Yani sadece dinlemiyor, anlatıcıyı sözel olmayan iletişim yoluyla destekliyorsunuz demek.

Empati, olumlu tutum, saygı ve "içtenlik"

İşyerinde aktif dinleme, iyi bir takım elemanı olmanın anahtarı. Karşı tarafa gerçekten kendini vererek dinlediğinizde, onun yerinde kendinizi görme imkanı da bulursunuz!

Bu nedenle ofiste konuşurken, iş arkadaşınızın veya yöneticinizin aklında ne olduğunu sorgulamalı ve bunu yeniden formüle etmelisiniz, böylece geri bildirim de alabilme imkanınız olur.

İş hayatınızda karşınıza çıkabilecek farklı liderlik tipleri ve yarattıkları farklı hiyerarşik düzenlerle de, aktif dinleme becerisi size yardımcı olacak bir iletişim aracı. Yöneticiler aktif olarak dinlediklerini gösterdiğinde, çalışanlar kendilerini daha güvende hissederler. Bu da iş yerinde motivasyon için birebirdir. Sonuç: daha verimli ve huzurlu bir işyeri!

💡Aynı şekilde toksik bir patron ile baş etmek durumundaysanız ondan gelen negatif dalgaları aktif dinleme sayesinde yumuşatabilir veya engelleyebilirsiniz. 

İş hayatında aktif dinleme becerisi nasıl geliştirilir?

Karşı tarafa onu aktif olarak dinlediğinizi nasıl gösterirsiniz? Dinlemeyi bilmek, iletilen mesajın tüm nüanslarını kavramak için konsantre olmak nasıl mümkün? İşte aktif dinlemeyi geliştirmenin bazı püf noktaları:

1. Güvenli bir ortam inşa etmek

Muhatapınızı güvende hissettirmek için aynı iletişim modunu benimsemeniz gerekir. Bu, aynı tür kelimeleri, benzer bir duruşu vb. kullanmayı içerir. Bu nedenle, karşı karşıya olduğumuz kişiye tam olarak uyum sağlamak gereklidir. Sizden birine, sizi anlayan birine kendini anlatmak her zaman daha keyiflidir.

➜ Örneğin, bazı insanlar bir konuda sohbet etmek için sıkı yapılandırılmış toplantılar ayarlaması gerektiğini düşünürken,  bazıları kahve makinesi önünde resmi olmayan bir alışverişte kendini daha rahat hissedebilir.

2. İlgi göstermek ama nötr olmak

Ön yargılar veya beklentiler olmadan konuşmaya başlamalısınız. Başkalarını dinlemeye tam olarak hazır olmanın tek yolu budur. Çıkarımlarda bulunma eğiliminde olmak, dinlemeyi bozacak bilişsel ön yargılar yaratır.

Bu yüzden yöneticimizin geçen hafta bize yaptığı açıklamayı veya meslektaşımızın bize söylediği kötü şakayı şimdi unutuyoruz. Aksi takdirde, duygular bizi ele geçirir ve olaylara uzaktan bakabilme yeteneğimizi kaybederiz. Duyguları yönetmek her gün daha da zorlaşır ve öfke patlamaları, ağlama krizleri, hayal kırıklığı ve sürekli yorgunluk hissine yol açar.

3. Empati yapmak

Empati yapmak, aktif dinlemenin temel unsuru olarak kabul edilir. Karşınızdaki kişiyle empati kurduğunuzda kendinizi onun yerine koyarsınız. Hepimiz eğitimimize, deneyimlerimize, değerlerimize vb. bağlı olarak aynı durumlara farklı tepkiler veririz. Bu nedenle, gerçekten empatik olmak için olaylara bakış açımızdan biraz ayrılmak önemlidir.

4. Satır aralarındakileri anlayabilmek

Sözsüz iletişim esastır çünkü birçok kelimenin iletemeyeceği şeyleri sözel olmayan iletişim unsurları ifade eder. Paylaşım yaptığımız kişinin hangi duygusal durumda olduğunu görmemizi sözsüz iletişim sağlar. 

Kolları kavuşturmuş, ürkek bakışlar, sessizlik, hızlı konuşma vb. bize çok şey anlatabilir. Örneğin bir stres durumunu gösterebilecek çok sayıda küçük sinyal mevcuttur, tırnaklarla oynama, dizini titretme vb. 

⚠️ Duygusal boyut asla ihmal edilmemelidir!

5. Duyduğunu tekrar etmek

Unutma ki anlamadığın halde anlıyormuş gibi yapmaktan daha komik bir şey olamaz. Anlamadığın yerler olduysa mutlaka kendin tekrar edip en azından anladığın kadarının doğru olup olmadığını kontrol et. “Yani diyorsun ki …”, “… derken seni doğru mu anladım?” gibi kalıplarla duyduklarını tekrar edebilirsin.

Burada söz konusu olan şey papağan gibi aptalca tekrarlanan cümleler değil. Ne dinlediğinizi anladığınızdan emin olmak için kendi kelimelerinizle yeniden ifade etmeniz gerek. Bu yeniden ifade etme işi, aynı zamanda, duyduklarımızı ve bize ilettikleri mesajı bütünleştirdiğimizi başkalarına göstermek için de yararlı!

İş hayatında aktif dinleme neden önemlidir?

Aktif dinleme iyi niyetli yönetimin önemli bir bileşenidir. Aktif dinleme, farklı aktörler arasındaki iletişimi kolaylaştırdığı için iş hayatında çok önemlidir. Nasıl dinleneceğini bilmek ve çalışanlar ve üstler arasında aktif dinlemeyi teşvik etmek, çatışmalardan, yanlış anlaşılmalardan veya konuşulmayıp üstü örtülmek istenenlerden kaçınmayı mümkün kılar. 

Diyaloğun her iki taraf için de önemli olduğunu göstermek, konuşmacıya değer katar. Bu nedenle anlaşmazlıkları veya güç mücadelelerini en aza indirir! Herkesin fikrini dikkate almak iyi bir genel görü sağlar. 

Her şeyden önce, aktif dinleme, herkesin daha huzurlu hissetmesi için işyerinde olumlu bir atmosfer yaratır. Bu iş yerinde stresle savaşmak için iyi bir yoldur ve hatta gerçekten dinlendiklerini hisseden çalışanların performansını mutlaka artırır.

👍 Bu içeriği okuyanlar, aşağıdakileri de sevdi! 

🔗 İş yerinde ilk gün kendini tanıtmak! | İyi bir imaj için 8 ipucu 🤝

🔗 İşyerinde ağlamak itibari zedeler mi? 🫣

🔗 Ofiste çıldırdığım gün ve sonrası | İş yerinde öfke patlaması 😡

Kaynak

Cihangir Çankaya, Z. (2004) Kişilerarası İletişimde Dinleme Becerisi, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.