Sağlıklı iletişim nedir? Temel koşulları nelerdir?

Sağlıklı iletişim nedir?

Başkaları ile bağlantı kurma isteğimiz ihtiyaçlarımızı karşılamanın yanı sıra mutluluk ve tatmin dolu bir yaşamı da ifade eder. Çünkü insan sosyal bir varlıktır ve anlamlı ve kaliteli ilişkiler yaşamdan aldığımız keyifle paraleldir.

İletişim kısaca, anlatma ve anlama sürecine denir. Sadece sözlü değil aynı zamanda 🗣️ ses tonumuz, 🙂 mimik ve 🙌 beden hareketlerimiz de iletişime katkıda bulunur. Birinin anlatmak istediği, anlattığı ve karşı tarafın anladığı örtüştüğünde biz buna "sağlıklı iletişim kurmak" deriz. Yani sağlıklı iletişimin temelinde doğru anlatma ile doğru anlama vardır. Bu nedenle karşınızdaki kişinin sizi anlayabilmesi için anlatma yani kendini ifade edebilme de büyük rol oynamaktadır. Kendimizi doğru ifade etmenin önemi göz önünde bulundurulduğunda doğal davranmak ve abartıdan uzak olmak gibi dikkat edilmesi gereken bazı ufak detaylar sayılabilir.

Aynı şekilde, başarılı iletişimin en önemli koşulu empati demek yanlış olmaz. Empati karşımızdakinin duygu ve düşüncelerini yargılamadan, onun penceresine göre algılama kapasitesidir. O halde başarılı bir iletişim için etkin dinleme de çok önemli. Karşımızdakini gözlemlemek, onu etkin şekilde dinlemek ve kendimizi onun yerinde hayal edebilmek sağlıklı iletişim zeminine katkıda bulunacaktır.  

Sağlıklı iletişimin temel koşulları

Kişiler arası iletişimin sağlıklı bir şekilde kurulabilmesi için gerekli unsurlar aşağıdaki gibi sayılabilir: 

• Kendini Tanıma: kendini farkında olmak kişinin hem kendi düşüncelerini daha iyi tanımasına yardımcı olur hem de karşılaştıkları durumlarda neler hissedeceğini daha önceden tahmin etmesine olanak sağlar. Bu öngörüler sayesinde de karşısındaki ile daha sağlıklı iletişim kurabilir.
• Kendini Açma: bireyin kendi özelliklerini, hem iyi hem de kötü olarak nitelendirebileceği yönlerini, her türlü duygu ve düşüncesini isteklerini yeteneklerini beklentilerini ya da becerilerini karşıdaki kişi ya da kişilerle sözel ya da sözel olmayan yöntemler kullanarak paylaşması
• Beden Dili: Kişilerarası iletişimde duygu ve tavırları yansıtmak, Sözel iletişimde anlatılmak istenileni tamamlamak ve desteklemek
• Saydamlık: Bireylerin olduğu gibi ve doğal görünmesi, Duygu ve düşüncelerin karşıya mümkün olduğu kadar incitmeden aktarılması, Kendi duygularını gizlemeye çalışmadan içten bir şekilde duygu ve düşüncelerin karşı tarafa aktarılması
• Algı: Bireyler sürekli olarak dış dünyadan uyaranlar alır ve bu uyaranlar algı ile anlamlandırılır.
• Empati: kişinin kendisini karşısındakinin yerine koyarak olaylara onun bakış açısıyla bakması, o kişinin duygularını ve düşüncelerini anlaması, hissetmesi ve bu durumu iletmesi süreci
• Saygı: Saygı, karşıdaki bireyi ayrı bir kişilik olarak görüp onun duygu, düşünce ve hareketlerinde özgür olduğunu kabul etmektir.

İyi anlaşmak ile sağlıklı iletişim kurmak aynı şey değil!

Bence bu toplumumuzdaki en büyük yanılgılardan biri. Bu konuda yanılgısı olan insanlar diğerleri ile iletişim kurarken bazı şeyleri söylemeye cesaret edemeyebilir, sizi rahatsız eden şeyleri saklamak, dile getirmemek ve her zaman nazik olmaya çalışmak gibi çabalar güdebilir. Bakınız: herkesi memnun etme hastalığı... Ancak tartışmadan kaçınmak, fikir ayrılıklarından korkmak, sağlıklı bir ilişki veya iletişim sürdürmek adına inandığınızın aksine sizi engeller. 

Yukarıda da bahsettiğim gibi aslında sağlıklı ve başarılı iletişim kurmak dinleme kadar kendini ifade etme ile alakalıdır. Kendimiz olmaktan korkmak, düşündüğünü söyleme cesareti gösterememek o ya da bu sebeple iletişimi gölgeleyebilir. Özgünlüğünü ve hatta güven ortamını kaybedecek bir ilişki ise bir süre sonra paylaşım veya etkileşim olmaktan çıkar ve enerji tüketmek anlamına gelir. 

Bence iyi iletişim kurmak çoğu zaman adil davranmakla ilişkilidir. Yani kendimizi ifade ederken kendimizi sansürlemek yerine saldırgan olmak, yıkıcı davranmak, gücendirici ifade kullanmak veya bağırarak otoritesini iddia etmek gibi tutumlardan kaçınmak doğru davranış olacaktır. 

İletişimin amacı çatışmaları önlemek/çözmek, onları yaratmak değil. Sadece kendiniz olmalısınız ve kendine has, yüz yüze bir diyalog kurmalısınız. Örneğin, meslektaşınıza bir projedeki gecikmenin gerçekten kabul edilemez olduğunu e-posta ile iletmeyi tercih etmeyip onları birebir, açık ve şiddetsiz iletişim ile karşılamak sağlıklı iletişimin temel koşullarını farkında olmak anlamına gelir. Veya partnerinizden ayrılmak istediğinizi ghosting uygulayarak anlatmak yerine pozitif iletişim dili benimseyerek kendini ifade etmeyi tercih etmek gibi. 

Tartışma kültürü | Yapıcı çatışmalar mümkün! 

Sağlıklı iletişim ile ilgili bir diğer yanılgı da tartışmadan kaçınmak gerektiğini düşünmek. Aksine tartışmalar her daim yapıcı, öğretici ve gelişime yönelik olabilir. Sağlıklı iletişimde ben dili, açık fikirlilik ve empati önemli rol oynadığından düşünce farklılıkları ve çeşitliliği, bir sorun olmak yerine öğretici göreve sahip olur. Herhangi bir konu tartışılırken sağlıklı iletişimde bulunan kişi kendi fikirlerini ve konuyla ilgili duygularını ben dili ile ifade eder. Konuyla ilgili kendini ifade ederken imalı ve dolaylı konuşmalar yerine açık iletişimde bulunur. 

🔗 Tartışmadan kaçmak: kaçınma davranışı benliği sindirince...

Sağlıklı iletişim kuramadığınızı düşünüyorsanız... 

Aklımızdan geçenleri olduğu gibi dile getirmek her zaman kolay değil, öncelikle bunu bir itiraf edelim kendimize... Hatta düpedüz karmaşık bir iş bu! Karşımızdakini kırmak, gücendirmek, bir çatışmanın kaynağı olmak gibi korku ve kaygılar bize bu konuda engel. Ancak kendimizi ifade edemediğimiz hissi veya anlaşılamadığımızı düşünmek de bir o kadar karmaşık bir mesele. 

Bu noktada kişi bence kendine dönmeli. İçsel iletişimi sağlıklı olan kişi diğer tüm iletişim ortamlarında da sağlıklı ilişki içerisindedir. Üstün Dökmen’in bu konuda söylediği çok güzel bir söz bulunuyor. 

Kendini tanımak ve kendi ile uyumlu olmak önemli bir ilk adım. Örneğin, ilişkiye ara vermek istiyorsunuz, bunu kaba olmadan, lafı dolandırmadan açıkça söyleyebilmek ve niyeti açıkça ifade etmek sağlıklı iletişimin ta kendisi. Çünkü ancak niyetimiz konusunda net olursak, bilinmesine de izin vermiş oluruz. Kendi içine dönüp kendisiyle ilgili farkındalığı artan kişi, içsel konuşmasında suçlama ve yargılamadan sıyrılır. Bu iletişim tarzı, çevresiyle kurduğu iletişime de yansır. 

🤩Bu makaleler de ilgini çekebilir!

🔗 Maslow piramidi | İhtiyaçlar piramidi ve açıklaması

🔗 Sağlıklı ilişkiler için 8 ipucu

🔗 Nasıl sosyalleşilir? Sohbet etme becerinizi geliştirin 😎

🔗 Yeni arkadaş edinmek için ne yapmalıyım?

Kaynakça

Dökmen, Ü. 1998. İletişim Çatışmaları ve Empati. Sistem Yayıncılık. İstanbul.