Önyargı ve ayrımcılık | Fark nedir?
Önyargı genellikle ayrımcılıkla ya da diğer baskı biçimleriyle karıştırılır. Ayrımcılık ve baskı, güçlü grupların daha az güçlü olanlara yönelik davranışlarını karakterize ederken, herkes önyargılı olabilir. Önyargı soyut tutum ve inançları ifade ederken, ayrımcılık önyargıdan doğabilecek eylemleri tanımlar.
Ayrımcılık ve önyargı terimlerini ayırt etmek için davranış yapısını ve işlevini hatırlayalım. Tutumlar, duygusal, davranışsal ve bilişsel olmak üzere üç bileşenden oluşur demiştik. Duygusal durum, tutumumuzun kaynağı hakkındaki duygularımızı gösterir. Bilişsel durum, bu konudaki düşüncelerimizi belirler.
Davranış ise eylemleri gösterir. Ayrımcılık, cinsiyet, ırk veya sosyal sınıf ayırımı yaparak kişiyi ya da topluluğa karşı olumsuz davranmak ve eyleme geçmek demektir. Önyargılı kişi, duygu ve düşüncelerini eyleme dökmeyebilir. Oysa ayırımcılık yapan kişi, aktif olarak eyleme geçmiştir. Kendisinden farklı olan, farklı düşünen, davrananlara karşı ötekileştirme ve dışlama eylemine geçer. Kişi, içinde bulunduğu sosyal grubun normal kabul ettiği duygu ve davranışlara uyma eğilimindedir.
Önyargıların toplumsal olarak olumsuz yan etkileri!
İnsanlar başkalarına karşı önyargılı tavırlar sergilediklerinde, belirli bir gruba uyan herkesi "aynı" olarak görme eğilimindedirler. Belirli özelliklere veya inançlara sahip her bireyi çok geniş bir fırçayla resmederler ve her bir kişiye gerçekten benzersiz bir birey olarak bakmayı başaramazlar.
Bunun, insanların kendilerinden farklı olanlarla nasıl davrandıkları ve onlarla nasıl etkileşim kurdukları üzerinde çok güçlü bir etkisi vardır. Temel düzeyde, önyargılı bir kişinin kendilerinden farklı olanlar hakkında daha fazla şey öğrenme yeteneğini bastırabilir. İnsanın sahip olabileceği en değerli kalitelerden ikisini önyargılı tutumlar ile imkansız hale getiriririz, açık fikirlilik ve merak. Sonuç olarak, önyargı derinden tatmin olma potansiyeline sahip ilişkileri veya insancıl paylaşımları kaçırmalarına da neden olabilir.
Bu ön kabuller ve ön yargılar yalnızca maruz kalan tarafı incitmekle kalmaz, aynı zamanda bu dünyada “adil bir varoluş” haklarını ellerinden alabilecek kadar etkili hale gelebilir. Örneğin, Siyahlara karşı bulunan önyargı, daha yüksek suç oranlarına, daha az iş ve istihdama ve daha düşük ücretlere çalışma zorunluluğuna dönüştü. Bir başka bariz örnek de Müslümanlara karşı önyargıdır (islamofobi). Batı'da yaygın olan Müslüman karşıtı duygu, birçok insanı tüm Müslümanların şiddet yanlısı ve nefret dolu olduğuna inandırdı.
👩🏻⚖️ Haksızlığa uğramanın psikolojisi | Adaletsizlik hissi
Önyargıları yıkmak için ne yapmalı?
Bazı durumlarda önyargı bariz olsa da - düpedüz "-izmlere" dönüşüyor - çoğu zaman biz farkına bile varmadan ortaya çıkabilir. İster kökleşmiş, ister öğretilmiş, ister örtük bir önyargı olsun, başkalarına karşı sahip olduğumuz kendi önyargılarımızla savaşmak önemli bir adım.
📝 Önyargıyla ilgili araştırmaların ortaya çıkardığı belki de en önemli sonuçlar şunlar;
1️⃣ Düşünebilen ve konuşabilen hiç kimse önyargıdan muaf değildir! 2️⃣ Önyargıyı azaltmak için durumun farkında olunmalı ve bilinçli bir çaba harcanmalıdır! 3️⃣ Yeterli motivasyonla önyargı yenilebilir!
|
👉 Önyargılı olma eğiliminizi kabul edin!
İlk adım, herkeste önyargı geliştirme eğilimi olduğunu anlamak ve kabul etmektir. Kendi doğal önyargılı olma eğiliminizi farkında olursanız (ve bu, bilinçli veya bilinçsiz olarak hepimizin deneyimlediği bir şeydir), kendinizi daha kolay "eylem halindeyken" yakalayabilecek ve kendi kendinizi düzeltebileceksiniz.
Kendini test et: Önyargılı mıyım?✅ Bir başkasına önyargılı yaklaşıp yaklaşmadığınızı anlamak için kendinize bir takım sorular sorabilirsiniz! ✅ Neden bu düşünceye sahibim? ✅ Bu belirli kişi veya grup hakkındaki yargımın doğru olduğuna dair elimde hangi kanıt var? ✅ Bu kişi veya grup hakkında ne bilmiyorum ? ✅ Taraflı olma ihtimalim var mı?
|
👉 Bilinçli çaba harcayın!
Önyargının azaltılabileceği ve hatta ortadan kaldırılabileceği farklı yolları da tartışalım. Zihninizdeki öğrenilmiş basma kalıp inançları değiştirmenin en etkili yolu bunların üzerine yenilerini koymaktır. Kendinizi başka bir grubun üyelerine karşı tamamen empati kurabilme yeteneği ile donatmak, o gruba yönelik önyargıyı aşmak için en etkili yöntemlerden biridir.
Örneğin, kendinizi diğer kişiyle aynı “durum” içinde hayal etmek, onları size göre insanlaştırabilir. O anda, onlar artık sizinkinden farklı (tam olarak anlamayabileceğiniz) bir grubun rastgele bir üyesi değildirler. Bunun yerine, sizin gözünüzde daha karmaşık bir varlık haline gelirler - annesi ve babası, kardeşi, başkalarının arkadaşı, iş arkadaşı, romantik partneri olan biri. Eşsiz ilgi alanları, sevme, ağlama ve hissetme yeteneği olan biri.
👉 Doğru motivasyonları bulun!
İnsanların temel düşünme biçimini değiştirmek neredeyse imkansızdır. Şimdi iyi habere geçelim: geliştirebileceğimiz yeni düşünce tarzı ile insanların ön yargılarını azaltmak da mümkün. Hızlı yanıtlara ihtiyaç duyan kişiler, diğer gruplardan insanlarla tanışıp kişisel olarak onlardan hoşlanırlarsa, bu olumlu deneyimi tüm grup hakkındaki görüşlerini oluşturmak için kullanmaları muhtemeldir.
Bilinmeyene karşı isteksizliği, kaygıyı ve korkuyu ortadan kaldıran yeni olumlu bilgilerle yeni bir bakış açısı inşa etmek. Nasıl mı?
- Başkalarının muhtemelen size karşı önyargılı olduğu gerçeğini düşünmek ve ten renginiz, dininiz, cinsiyetiniz veya yaşınız gibi basit bir şeye dayanarak önceden yargılanmanın nasıl hissettirdiğiyle ilgili düşünmek, kendini sorgulama
- Onlara karşı yaygın kalıp yargıları öğrenmeyi de içeren diğer gruplar hakkında kendinizi eğitmek
- Diğer grupların üyeleriyle daha fazla zaman geçirmek
- İnsanın önyargı uygulama eğilimi hakkında açık konuşmalar yapmak
- Tüm insan grupları için adil ve eşit muamele gerektiren yasa ve yönetmelikleri savunmak
🤩Bu makaleler de ilgini çekebilir!
🔗 Maslow piramidi | İhtiyaçlar piramidi ve açıklaması
🔗 "Kimse beni sevmiyor" | İnsan neden böyle hisseder?
🔗 Kendinden şüphe etmene neden olan 16 gaslighting cümlesi
Yazar notu: Önyargıları fark et, kabul et, değiştir! Önyargının ne olduğunu ve neden ortaya çıkma eğiliminde olduğunu bilmek, dünyanın daha sıcak ve eşitlikçi bir yer olmasına yardımcı olmak için önemli bir adımdır. Elbette katedilecek çok yol var. Yine de bu durum bizi yıldırmasın ve bütünün bir parçası olduğumuz gerçeğini unutmadan değişime önce kendimizden ve çevremizden başlayalım. Önemli konuşmalar yapmaya devam edelim, kendi potansiyel önyargılarımızı kabul ederek ve başkalarını daha derinden anlamaya çalışarak empatik bir yaşama niyet edelim.
🤗"KENDİNİ DİNLE, KABUL ET VE MUTLU OL! HEMEN ŞİMDİ, BAŞLA..." #BornToBeMe
|
Kaynak
Bu makaleyi beğendiniz mi?
Daha fazla bilgi almak ister misiniz 🤔 ?
Doğrudan yazara yazınBanu Karadeniz, Psikolog !
Banu Karadeniz'e bir soru sor
Düşüncelerinizi paylaşmak ister misiniz? Yorum bırakın