Affetmeyi öğrenmek | Affetmek nasıl, ne zaman, neden?

Nasıl affedeceğim?

Yaptığımız hatanın olumsuz etkileri o kişiyi acıtmayı devam ederken bizi affetmesini beklemek zor öyle değil mi? Aynı şekilde; bize yapılan bir hatayı içerlemeyi bırakmak kolay değil, hele bir ihaneti affetmek ya da travmatik bir olayı affetmek söz konusu ise...

Öyle insanlar var ki, aradan 15 yıl geçmesine rağmen o kişinin yaptığı hataları içerlemeye devam etmekteyim. 😠 Özellikle, bana bir sorsanız, narsist biri ile ilişki yaşadıktan sonra açılan yaraları sarmak için uğraştığım senelerin ardından hâlâ içimde birikmiş haykırışlar söz konusudur.

Peki böyle bir durumda nasıl affedersin ki? Şurası son derece net: olumsuz duygulardan kurtulmak için sihirli bir değnek yok. Affetmek kolay bir şey değil. Kendini affetmekle ilgili başarız buluyorsan, kendine yüklenme!

👉 Affetmek ve affetmeyi öğrenmek yeteneği, kişiliğimize ve deneyimlerimize bağlı olarak değişebilir. Affetmeyi öğrenmek hepimiz için ayrı miktarda zaman ve enerjiye mal olabilecek samimi bir etkinliktir. 😮

Affetme aşamaları

Neyse ki psikoloji bilimi, küskünlüklerden kurtulmamızı sağlayan bir yol belirlemiştir. Psikolog Robert Enright tarafından öne sürülen önemli bir model, affetmenin aşamalarını şöyle tasvir ediyor;

• Duyguları inkar etmemek, onları anlamak ve kabul etmek: Yapılan hatanın sizde yarattığı olumsuz duyguları analiz etmek, tespit etmek ve size verilen zararı anlamak.
• Bizi gücendiren kişiye karşı artık küskünlük beslememe kararını vermek: bu aslında kendini affetme konusunda ikna etme aşaması. Size zarar veren duygu ve deneyimden uzaklaşıp, bağışlama eylemini hayata geçirmeye karar vermek ve bundan sonra nasıl davranman gerektiğine odaklanmak.
• Affettiği kişiye şefkat ve merhamet duygusu beslemeye çalışmak: (bunu yapmak en zor kısmı 🤯) Siz her yolu deneseniz her şeyi göz önünde bulundurmaya çalışsanız da size kötülük yapan o kişinin yaşadığı duyguları tam olarak anlayamaz ve o olayı hangi şartlar altında yaptığını tahmin edemezsiniz. Bunun bilincinde olarak hatanın bir keyfiyet mi yoksa zorunluluk sonucu mu olduğunu düşünmekle başlayın.

👉 Bunu yaparak sizi travmatize etmiş olayı daha az olumsuz açıdan yeniden değerlendirmeyi başarırsınız. Hatta kendimizi, bizi inciten kişinin yerine koymayı bile başarabiliriz. Empati yeteneğinizi harekete geçirip yaşanan deneyimi farklı açılardan görmeyi başarmak, olumsuz etkileri minimize etmeye yarar ve duyguları özümsememizi sağlar. Duygular yaşandıkça hafifler. İtiraf etmeliyim ki, daha gençken bu vizyona sahip olsaydım, şahsen affetmeyi öğrenmem kesinlikle 15 yıl sürmezdi. Yani bu aşamanın belli bir ustalık ve iç huzur gerektirdiğini söylemek gerek😅…

Tamamen bağışlamaya çalışmak

Bu adımlarla affetmeyi başarmak için, bize acı çektiren kişiye duygularımızı sözlü olarak ifade etmek önemlidir. (Whatsapp’tan atılan tonlarca saldırgan mesaj ve ses kaydından bahsetmiyorum 🤫 #oops) Şiddetsiz iletişim ve sağlıklı ilişki temelini zaten bu oluşturur. Duyguları ifade etmek kendinizi duyguların ağırlığından biraz kurtarmanıza izin verir. Geçmiş silinmez, ama gelecek için bir değişiklik yapabilirsiniz. Kusurları ve hataları da pozitif iletişim ile dile getirebilirsiniz.

Kimse mükemmel değildir, herkes duygularıyla, acılarıyla ve kendi hayat yolculuklarıyla varoluşunu tamamlamaya çalışmaktadır. Bir adım geri atıp, başka bakış açılarının da olduğu gerçeğini anımsıyoruz. Bazen duruma daha objektif bakabilmek için hikayenin diğer versiyonunu da dinleyebiliriz. Benim için en faydalı olan süreç buydu: karşıdakini dinlemek.🤗

👉 İlişkiyi önemsediğinizde, o kişiden vazgeçmek istemezsiniz. Bu nedenle, ilişkinin olumlu noktalarını yeniden düşünmek mantıklı olabilir. Ancak, yalnızca önceki tüm adımlar atılmışsa ve toksik bir ilişki içinde değilseniz.

"Affetmemek veya affedememek" neden kaynaklanır?

Büyük bir ihanete uğradıktan veya sağlam bir kazık yedikten sonra bu makaleyi okuyorsanız, muhtemelen affetmenin imkansız olduğunu düşünüyorsunuzdur ve bize "hadi oradan!" diyorsunuzdur. 🙅‍♀️ Yine de affetme, herkesin katılabileceği bir yolculuk. Robert Enright özellikle ensest mağdurlarıyla çalışmıştır. Kendisine araştırmada eşlik edenlerin hiçbiri pes etmedi ve affetmenin yaraları sarmak için gerekli bir adım olduğunu anladı.

Tabii ki, bağışlama süreci kişinin yaşadığı duygusal şok ve travmatik olayın içeriğine bağlı olarak uzun sürebilir. Bu konuda acele etmenizi kimse beklemiyor. Aksine duyguları yaşamanıza izin vermelisiniz. Ama mutlaka ve mutlaka, özellikle affetme eyleminin ruh sağlığımız üzerinde birçok faydalı etkisi olduğunu unutmamalısınız. Kin ve nefret, olumsuz duygular ve olumsuz duygular sizi aşağıya çeker.

Affetmemek size nasıl zarar verir? 

Beynimiz tartışma sahnelerini tekrar etmeyi çok seviyor;

 “ah, orda şunu da diyebilirdim”, “eleştiriyor ama kendine bir bakmış mı?!”, “bir dahaki sefere bahanelerine verecek cevabım var”...

Her halükarda, bu karmaşık duygusal anların zihinsel video kasetlerini sık sık tekrar etmek sana yardımcı olmayacak! Sadece o kişi hakkındaki olumsuz düşünceleri ve kırgınlıkları körükleyecek. Böyle bir yol izleyerek içindeki öfkeyi yatıştırmak imkansız 😡…

Affetmek, iyi hissettirir! 

Öfke, üzüntü, hayal kırıklığı gibi duygular içinde kalmak bize içeriden zarar verir ve duygularımızı yönetmek imkansız hale gelir. Özellikle uzun zaman boyunca bu duyguların içimizde yer etmesine izin vermek kendimizi mutsuzluğa ve karamsarlığa hapsetmeye benzer.

Affetme kararı verdiğimizde ise duygular gevşer. Bizi besleyen toksik unsurlara veda ederiz. Çünkü kendimizi birikmiş tüm kırgınlıklardan arındırmaya başlarız. Merhamet, empati ve aktif dinleme gibi olumlu tutumlar mutluluğumuzu ve iç huzurumuzu dengeler. Genel olarak, affetmeyi öğrenmek daha mutlu olmamızı sağlar!

Olumsuz duygulardan arınma süreci

Yavaş yavaş, affetmek zihinsel bir yeti haline gelecek. Affetmeyi öğrenmek, bundan sonra açılabilecek duygusal yaraları da nasıl saracağınızı bilmenize izin verecek, bir tür şifa tekniği haline gelecek. 🩹 Ne kadar kolay affedebilirsek, bilişsel ve duygusal süreç bizi olumsuz etkilerden o kadar uzaklaştıracaktır.

Affetmek ve uzlaşmak arasındaki fark nedir? 

Affetmeyi öğrenmek; hatayı yok saymak anlamına da gelmez… Affetmek, başkalarından gelen her şeyi kabul etmemiz gerektiğini ifade etmiyor. Aksine, bir kişinin davranışını affedebiliriz, ancak yine de kendimiz için doğru adımları atıp örneğin, onunla temas halinde olmayı kesebiliriz. Yani affetmek daha çok duygusal bir egzersiz. Hataları görmezden gelmek veya verilen zararlarla uzlaşmak bambaşka şeyler.

Affetmek uzlaşma ile ilişkilendirilmemelidir. Aksi takdirde, kendinizi potansiyel olarak tehlikeye atabilmeniz ve toksik insanlar dahil olmak üzere duygusal istismara açık hale gelmeniz mümkün.

En kötüsü, fiziksel ve ruhsal bütünlüğümüz tehlikedeyse ⚠️ Şiddete başvuran bir eşin kurbanıysanız veya taciz ile karşı karşıyaysanız, maruz kaldıysanız, önce harekete geçip bu acıdan kurtulmalısınız. Bu, artık duygusal olarak felç olmama, istismara duyarsızlaşmama ve ilerleyebilmenin ilk adımıdır. En ciddi vakalarda dahi, suçluyu sorumlu tutmanın en iyi yolu yalnızca yasal işlem olabilir. Adalet, bağışlamaya erişebilme ve tüm acıları arkamızda bırakabilme gücünü bize verecektir.

👉 Yazının başında da söylediğim gibi affetmek; uzun soluklu bir iş. Ama bunu yaptığımdan beri, kalbim çok daha hafif. Artık nefret duygularında değil, bağımsızlıktayım. Evet, affettim. Bunu kendim için yaptım ve kendimi daha iyi hissediyorum. Öfkemden arınmak; en iyi zaferin bu olduğunu düşünüyorum.💪

Kaynak

Amerikan Psikoloji Birliği