İş hayatında eleştiri ile başa çıkmak

Eleştiri nasıl formülize edilmeli? sorusunun cevabı iletişime etki ediyorsa, eleştirilmek söz konusu olduğunda bunu nasıl yöneteceksiniz? sorusunun cevabı da bir o kadar  etkili olacaktır. Sağlıklı iletişimin olmazsa olmazlarından biri de, o halde, eleştiri kaldırma kapasitesi ve. 😌

Eleştiri mi? Suçlama mı?

Eleştiri mi, suçlama mı? Bu ayrım karşı tarafta yarattığı duyguda ve etkide gizli! İşlevsel miydi? Yapıcı mıydı? Suçlayıcı söylem de eleştiri de öznel bir yargıya dayanır. 

Suçlama genellikle beklenti karşılanmadığı anda ortaya çıkar ve çözüm odaklı bir yaklaşım değildir. Karşı tarafa kendisine ait fikir veya işleyişi empoze etmeye çalışan bir tavıra neden olacaktır. Karşı tarafa öznel yargınızı ifade ederken duracağınız bu nokta, ne işbirlikçi, ne destekçi, ne de olumlu duygular yaratan bir söylemle sonuçlanıyor olamayacaktır. 😌 Bunun da yapıcı bir yaklaşım veya çözüme ulaşmak isteyen bir duruş olduğu söylenemez.

➡ Örnek: "Bu müşteriye iki fiyat teklifi göndermek saçma! Gerçek bir zaman kaybı, bize hiçbir şey kazandırmaz!"

Eleştiri ise, yapıcı olsun olmasın, yine de içinde ilerlemek için bir kaynak barındırır. Her zaman olmasa da, kabul edelim ki eleştiri de çoğu zaman can sıkıcı olabilir. Kötü formüle edilmiş, saldırgan veya yapıcı olsun olmasın, öznel bir yargı olarak kalır. Bu yüzden müdahale edilmiş hissetmeniz normaldir. Ancak, şunun da bilincinde olmak gerekiyor. Eleştiri, yeteneklerinizi, durduğunuz noktayı ve kendinizi farkına varmanızı sağlayan temel geri bildirimler olarak ele alınmalı.

➡ Örnek : "En çok kazandıran müşterilere odaklanmak daha iyi olur."

Tam da burada, bize yöneltilen öznel yargı ve eleştirileri nasıl geri bildirim olarak duymayı başarabileceğimizden bahsederek devam edelim. Yapıcı olsun veya olmasın, iş yerinde eleştiriyi yapıcı şekilde duyabilmek için ne yapmalısınız?

Eleştirileri yapıcı geribildirime dönüştürmek için 4 ipucu

1. Duygularınızı yönetmeyi öğrenin.

Eleştiri, kolaylıkla bir saldırı olarak algılanır ve müdahale edilmiş hissedersiniz. Midede yumru, boğazda düğüm, kalp atışı, pınarlara dolan gözyaşları. Aniden sinirlenmek, işyerinde ağlamak, normal mi, değil mi? Çok önemli olduğundan da emin değilim, ama bulunduğumuz çevreye uyum sağlama gerekliliğini de reddetmemek gerekir. Bir eleştiri aldığınızda, sizde tetiklediği duyguları ayırt etmek çok önemli. Duyguları anlamak ve duyguları yönetmek. İçimizde olup biten her şeye, öfke, üzüntü, suçluluk duygusu ve utanca rağmen sağlam kalıyoruz. Uygulamada: Ayağa kalkın ve iki ayağınızı da yere sıkıca bastırın. Rahatlamanıza ve dolayısıyla mesajı duymanıza yardımcı olacak uzun, derin nefesler alın. 

2. Yapıcı pozisyonunuzu koruyun. Kişisel algılamayın! 

Hayır, kişi sizi olumsuz eleştiriyor olsa bile, illa ki size zarar vermek istiyor anlamına gelmez! Eleştiriyi saldırı olarak algılamamaya özen gösterin. Pozitif tavrınızı koruyun. Bunun için en basit taktik; karşıdakinin iyi niyetli olduğu varsayımı ile ilerlemek. Size yardım etmek, sizi daha iyi hale getirmek, bir görevi daha başarılı şekilde yerine getirmenize izin vermek için söylüyor gibi bir yerde pozisyon almalısınız. Kendinize en azından sizinle ilgilendiklerini ve sizi gördüklerini söyleyin, bu olumlu bir veri! 

Pollyanna mıyım ben? demeyin. Burada önemli olan herkesle iyi geçinmek değil ki? Size yöneltilen eleştiri kötü formülize de edilse, nasıl karşıladığınıza bağlı olarak sizi aşağıya çekecek bir ifadeden uzak olarak da algılanabilir. Kısacası, sizi düşürmesine izin vermemek sizin elinizde. 😉

🔗 İlerlemek için "uzaktan bakabilme" yeteneği

3. Örnekler isteyin. 

Bir eleştiri ancak haklıysa geçerlidir. Suçlayıcı şekilde kurgulanmış bir öznel yargı cümlesi de, konuşmacının duygularla hareket etmesinden kaynaklanır.  Ama konuştuğumuz gibi, eleştiri öznel yargı olsa da her zaman bir çözüm odaklı olmalıdır. 

Öyleyse somut örnekler isteyin: Gerçekten neden bahsediyoruz? Bu ne zaman oldu? Nasıl oldu? Ne tavsiye edersin? 

4. Kendinize karşı nazik olun

Hata, hepimiz yaparız. Hata yapmak ile ilgili ne hissediyorsun? Bunu anlamak önemli. Diğerlerinden daha aptal, yararsız veya beceriksiz değilsin. Hatalar her zaman olur ve daha fazlası olacaktır. Farkı yaratan onları tekrarlamamaktır. Eleştiriye akıllıca tepki vermenin en iyi yolu, onu anladığınızı göstermektir.

5. Kabul et ama özür dileme.

Eleştiri, etkili bir şekilde formüle edilmemiş olsa bile , her zaman bir hakikat çekirdeği taşır. Beğenseniz de beğenmeseniz de kabul etmek zorundasınız. Kendinizi sorgulayın, muhatabınıza bu eleştiride size verdiği yardım için teşekkür edin ama hepsinden önemlisi özür dilemeyin, üzgünüm demeyin. Hata zaten isteyerek yapılmamıştır, bu nedenle özür dilemek söz konusu değildir. 

Daha ziyade, eleştiri kabul etmek ve doğru şekilde dinleyip işlemek fark yaratacaktır. Duydum, kabul ettim, işlevsel hale getirdim ve çözüm odaklı bir pozisyonda durmayı başardım. 

🔗 "Özür dilemek" yerine "teşekkür ederim" demek bir iletişim yöntemidir. 

Eleştiri ne zaman zararlı hale gelir?

Yer yer eleştirilmek ile yüzleşmek ve eleştiriyi kabul etmenin zorlaştığı zamanlar vardır. Böyle olduğunda, neden çoğunlukla basit: yapıcı eleştiri söz konusu değil! Örneğin; toksik yönetici tarafından eleştirilmek deneyimi. 🤐 Toksik şekilde formülize edilmiş eleştiriler, iş yerinde mutsuzluk kaynağı olacaktır.

Herkesin içinde eleştiriliyorum: Açık bir alanda eleştirilmek genellikle aşağılayıcı hissettirebilir. Bu yüzden, olumsuz geri bildirim verirken, topluluk içinde bunu yapmaktan kaçınmak en iyisidir. Geri bildirim verirken bire bir diyaloğu tercih edin.  Örneğin, aşağı yukarı kısaca konuşmayı daha sonraya ve yüz yüze ertelemeyi önerebiliriz.

Haksız yere eleştiriliyorum:  Dur deyin! Kontrolünüz dışında bir şeye atfedilen bir eleştiriyi kabul etmeyin. Anladığınızı muhatabınıza bildirin, ancak eleştirinin haksız olduğunu, hatanın size ait olmadığını dile getirmekte agresif olmadıkça sorun yok. Ne olursa olsun, başka bir meslektaşınızı suçlamaktan kaçının tabi ki. Unutmayın: çözüm arıyoruz, kaos değil! Olduğumuz noktadan daha geriye gitmeye sebep yok. 😌

Aşırı şekilde eleştirildiğimi hissediyorum: Cesaretinizi elinize alın, çünkü burada söz konusu olan tekrarlayan ve yapıcı olmayan eleştiriler ise karşı tarafa bu konuda geri bildirim vermelisiniz. Rahatsızlığınız ve duygularınız hakkında muhatapınızla sakin ve açık bir şekilde konuşun. Cesaret ister, ancak genellikle çok etkili olacaktır!

😍 İlginizi çekebilecek diğer makaleler; 

🔗 İş yerinde ilk gün kendini tanıtmak! | İyi bir imaj için 8 ipucu

🔗 Kariyer değişikliği yapmak için 7 altın tavsiye

🔗 Yönetim şekilleri: Sana en uygun liderlik tipi hangisi?

🔗 "Seni neden işe alalım?" sorusuna cevap | Örnekli anlatım