Delik fobisi nedir?
Delik fobisi, tıp dilinde tripofobi olarak geçer. Tripofobi kelimesi, Yunanca "trypa" (delik) ve "phobia" (korku) kelimelerinden türemiştir.
En ilginç fobiler listesi 📃 arasında yerini alan bu fobi çeşidi, adından da anlaşılacağı üzere birbirine yakın, toplanmış veya kümeler halinde bulunan küçük deliklerden oluşan görüntü ve yüzeyler karşısında iğrenme, tiksinme ve yoğun bir huzursuzluk ile kendini belli eder.
📌 Bazı araştırmalara göre çocuk ve yetişkinlerin %17'sinde, yani yaklaşık altı kişiden birinde bir dereceye kadar delik fobisi gözlenmektedir. Ayrıca delik fobisi erkeklere oranla kadınlarda daha yaygın olarak görülmektedir. |
Delik fobisi neden olur?
Bilimsel çalışmalar henüz tripofobinin nedenleri tam olarak nedir ortaya koymuş değil, ancak birkaç olası açıklama söz konusu. Aşağıda açıkladığım her bir tezin bence ortak noktası, delik fobisinin ilkel atalarımızdan kalma bir kaçınma davranışı olduğu.
- Bazı uzmanlar, delik korkusunun, zehirli ve tehlikeli hayvan türlerine (örneğin; yılan) karşı biyolojik hafızamızın bir uzantısı olarak gelişebileceğini söylüyor.
- Bazı uzmanlar, belirli bir grafik düzenlemedeki yüksek kontrastlı renklerin anksiyete, iğrenme ve diğer semptomları tetikleme eğiliminde olduğunu söylüyor.
- Bazı uzmanlar ise bu fobiyi başka bir evrimsel tepkiyle ilişkilendiriyor. Mikroplardan veya bulaşıcı cilt hastalıklarından kaçınma dürtüsü. Çünkü yapılan araştırmalara göre tripofobisi olan birçok insan aynı zamanda cilt kabuklanmalara, diğer deri döküntüsü ve cilt lekelerine karşı aşırı hassas oluyor.
Delik fobisi nasıl anlaşılır?
Delik korkusunda diğer yaygın fobiler ile ayrışan bir nokta var. Fobileri genellikle korku ile ilişkilendirebilirsiniz, ancak 2018'de yapılan bir araştırma tripofobisi olan çoğu insanın birincil semptom olarak korku değil iğrenme yaşadığını öne sürüyor.
Tripofobiniz varsa, küçük delik kümeleri veya deliklere benzeyen şekiller içeren bir nesneye veya yüzeye bakarken genellikle iğrenme ve rahatsızlık duygularını fark edeceksiniz. 🤢 Oradan veya nesneden uzaklaşmak isteyecek, tüylerinizin ürperdiğini hissedeceksiniz.
Delik fobisini tetikleyen şeyler
- Tohumlu ekmek ve simit
- Köpükler
- Su damlacıkları
- Delikli peynirler
- Üst üste dizilmiş silindirler
- Kabarcıklı kumaşlar, yüzeyler
- Çilek, ahududu, papaya ve kivi gibi küçük çekirdekli meyveler
- Petekler, ayçiçekleri ve nilüfer tohumu kabukları
- Böcekler ve arılar
- Yılanlar, kertenkeleler, kurbağalar ve diğer sürüngen derileri
- Ayakkabı tabanları
- Süngerler
- Deniz mercanları veya deniz kestaneleri
Delik fobisi belirtileri ise şöyle;
- huylanma,
- tüylerin diken diken olması,
- tiksinti, öğürme veya mide bulantısı
- titreme
- terleme
- kalp atışında hızlanma
- baş dönmesi
- nefes darlığı
- göz yorgunluğu
- ağız kuruluğu
- huzursuzluk veya sıkıntı hissi
- görüntüden veya nesneden uzaklaşmak için güçlü arzu
- panik atak yaşamak
Tripofobi testi
Amerikan Psikiyatri Birliği (APA), Zihinsel Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabında (DSM-5) delik fobisini bir bozukluk olarak tanımıyor. Bir bozukluk olarak tanınmadığı için, onu teşhis etmek için belirlenmiş kriterler yok. Ancak, online tripofobi testi çözmek mümkün.
👉 Online tripofobi testi uygulamaları aşağıdaki şekilde gerçekleştirilir.
- Her biri bir ila sekiz saniye arasında çeşitli görüntüler kişiye gösterilir. Görüntülerin bazılarında desenler veya delik kümeleri bulunurken bazılarında yoktur.
- Her bir resmi ne kadar süreyle gördüğünüzü tahmin etmenizi isterler.
- Tripofobik görüntüleri ve nötr görüntüleri (deliksiz olanlar) görüntüleme süresi tahminleriniz karşılaştırılır ve testin sonunda size bir oran verilir.
İkiden yüksek bir oran, delik fobisi olduğunu gösterir. Bir ruh sağlığı uzmanıyla test bulguları ve delikli kümelere karşı olumsuz tepkileriniz hakkında konuşmak faydalı olacaktır.
⚠️ Sadece ruh sağlığı uzmanları, delik korkusuna sahip olup olmadığınızı söyleyebilir. Resmi bir tripofobi teşhis kriteri olmadığından bu bir tanı olarak kabul edilmez ancak yine de, profesyonel yardım, yaşam kalitesini olumsuz etkileyen belirtiler üzerine çalışmak için rehberlik ve destek sağlayabilir.
Delik fobisi tedavisi
Tripofobi her ne kadar diğer fobi türlerinden ayrışsa da bireyin yaşamını tehdit etme bakımından farklı değildir. Hastanın yaşam standartında düşüşe yol açabilir ve onu zor durumlarda bırakabilir. Aşırı vakalarda, tripofobi iş hayatı, okul hayatı veya sosyal hayatı olumsuz etkileyebilir. Tedavi edilmeyen ileri vakalarda delik fobisi, kaygı bozukluğu veya obsesif kompulsif bozukluğa dönüşebilir.
👩🏻⚕️Terapist, size yaşadığınız semptomlar, onları tetikleyen şeyler, günlük hayatınızı nasıl etkilediği hakkında sorular sorarak, anksiyete koşulları veya depresyon belirtileri de dahil olmak üzere, yaşadığınız diğer ruh sağlığı semptomlarını belirlemenize yardımcı olabilir.
Tripofobi tedavisi aslında çok basit ve tedavi yöntemi oldukça çeşitli. Psikoterapi sayesinde 10 kişiden dokuzu belirli fobik bozuklukların üstesinden gelebiliyor.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT):
Bilişsel Davranışçı Terapi yöntemi, delik fobisini tetikleyen durumlara karşı algılarınızı ve tepkilerinizi değiştirmenize yardımcı olur. BDT diğer spesifik fobiler için de kullanılan tedavi yöntemlerinden biridir. Seanslarda ruh sağlığı uzmanı ile konuşma terapisi şeklinde ilerlenir. Terapi esnasında kişiye tedavinin mantığı anlatılır. Kişinin rahatsız olduğu durumda kaçmak yerine korku ve kaygı gibi olumsuz duygular ile nasıl başa çıkılacağı öğretilir. Tedavi süresi kişinin rahatsızlığının şiddetine, tedaviye olan katılımına ve iyileşmeye olan isteğine bağlı olarak farklılık gösterebilir.
Davranışçı terapide uygulanan yöntemlerden biri de maruz bırakma terapisidir.
Maruz bırakma:
Maruz bırakma terapisi en etkili terapi yöntemidir. Yapılan birçok araştırmada maruz bırakma ile 3 saatlik tek seansta dahi fobilerin tedavi edilebildiği görülmüştür. Tedavi sonrası takip edilen hastaların yaklaşık %90’ında korku ve kaygının kalmadığı, %60’ında ise fobi belirtilerinin tamamen ortadan kalktığı kaydedilmiştir.
Uygulama ise kısaca şöyle;
- Maruz kalma öncesi ve sırasında kullanabileceğiniz nefes egzersizleri ve gevşeme tekniklerini öğrenir.
- Tepkilerinizi yönetmenize yardımcı olacak teknikleri öğrendikten sonra size delikli kümelerin veya kabarcık desenlerinin resimleri veya videoları gösterilir.
- Sünger gibi delik desenli bir şeye dokunana veya tutana kadar resimler ve deneyim kademeli olarak artırılır.
❤️🔥 Bu içeriği okuyanlar bunları da mutlaka okuyor!
🔗 En tehlikeli psikolojik hastalıklar | TOP 10
🔗 Okyanus Fobisi, Talassofobi nedir? Talassofobi testi yap!
🔗 Klostrofobi: kapalı alan korkusu | bilgi, test ve tedavi
Yazar notu: Tripofobi nasıl geçer?Maruz kalma tedavisini tamamlayan çoğu insan semptomlarında iyileşme görür. Tripofobi tetikleyicilerine hakim olduğunuzda, vücudunuzun tepkilerini yönetmek için nefes alma veya gevşeme yöntemlerini kullanabilirsiniz.
Meditasyon, farkındalık meditasyonu veya yatıştırıcı görüntüleri zihinde görselleştirme gibi rahatlama teknikleri, tripofobi duygularından kaçınmanıza yardımcı olabilir. Tripofobi, yaşam kalitesini etkileyebilecek bir kaygı sorunudur. Tripofobiniz olduğunu düşünüyorsanız, sağlık uzmanınızla konuşmaktan utanmayın.
🔗 Ücretsiz psikolojik destek almanın yolları
🤗"KENDİNİ DİNLE, KABUL ET VE MUTLU OL! HEMEN ŞİMDİ, BAŞLA..."
#BornToBeMe
|
Kaynak
Martínez-Aguayo, J. C., Lanfranco, R. C., Arancibia, M., Sepúlveda, E., & Madrid, E. (2018). Trypophobia: What Do We Know So Far? A Case Report and Comprehensive Review of the Literature. Frontiers in psychiatry, 9, 15. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2018.00015
