Tripofobi nedir? | Halk arasında delik fobisi

Tripofobi nedir?

İlk olarak 2005 yılında bir web forumunda tanıtılan tripofobi kelimesi, Yunanca "trypa" (delik) ve "phobia" (korku) kelimelerinden türemiştir. En ilginç fobiler listesi 📃 arasında kesinlikle yerini almaya layık bir fobi çeşidi bu. Halk arasında delik fobisi olarak geçen tripofobi adından da anlaşılacağı üzere birbirine yakın, toplanmış veya kümeler halinde bulunan küçük deliklere sahip yüzeyler gördüklerinde iğrenir, tiksinir ve yoğun bir huzursuzluk hissederler.

Potansiyel tetikleyiciler, nedenler ve aşırı sıkıntıya neden olduğunda nasıl destek alınacağı dahil olmak üzere delik korkusu hakkkında bilinmesi gereken her şeyi bu yazının devamında bulabilirsiniz.

Tripofobik şeyler nelerdir?

• Tohumlu ekmek ve simit
• Köpükler
• Su damlacıkları
• Delikli peynirler
• Üst üste dizilmiş silindirler
• Kabarcıklı kumaşlar, yüzeyler
• Çilek, ahududu, papaya ve kivi gibi küçük çekirdekli meyveler
• Petekler, ayçiçekleri ve nilüfer tohumu kabukları
• Böcekler ve arılar
• Yılanlar, kertenkeleler, kurbağalar ve diğer sürüngen derileri
• Ayakkabı tabanları
• Süngerler
• Deniz mercanları veya deniz kestaneleri

Tripofobi neden olur?

Bilimsel çalışmalar henüz tripofobinin nedenleri tam olarak nedir ortaya koymuş değil, ancak birkaç olası açıklama söz konusudur. Aşağıda açıkladığım her bir tezin bence ortak noktası, delik fobisinin biyolojik atalarımızdan kalma bir kaçınma davranışı olduğu.

• Bazı uzmanlar, delik korkusunun, zehirli ve tehlikeli hayvan türlerine (örneğin; yılan) karşı biyolojik hafızamızın bir uzantısı olarak gelişebileceğini teorize ediyor.
• Bazı uzmanlar, belirli bir grafik düzenlemedeki yüksek kontrastlı renklerin anksiyete, iğrenme ve diğer semptomları tetikleme eğiliminde olduğunu söylüyor.
• Bazı uzmanlar ise bu fobiyi başka bir evrimsel tepkiyle ilişkilendiriyor. Mikroplardan veya bulaşıcı cilt hastalıklarından kaçınma dürtüsü. Çünkü yapılan araştırmalara göre tripofobisi olan birçok insan aynı zamanda cilt kabuklanmalara, diğer deri döküntüsü ve cilt lekelerine karşı aşırı hassas oluyor.

Tripofobi belirtileri nelerdir?

Delik korkusunda diğer yaygın fobiler ile ayrışan bir nokta var. Fobileri genellikle korku ile  ilişkilendirebilirsiniz, ancak 2018'de yapılan bir araştırma tripofobisi olan çoğu insanın birincil semptom olarak korku değil iğrenme yaşadığını öne sürüyor.

Tripofobiniz varsa, küçük delik kümeleri veya deliklere benzeyen şekiller içeren bir nesneye veya yüzeye bakarken genellikle iğrenme ve rahatsızlık duygularını fark edeceksiniz. 🤢 Oradan veya nesneden uzaklaşmak isteyecek, tüylerinizin ürperdiğini hissedeceksiniz.

Tripofobi belirtileri şunlardır;

• huylanma, tüylerin diken diken olması
• tiksinti, öğürme veya mide bulantısı
• titreme
• terleme
• kalp atışında hızlanma
• baş dönmesi
• nefes darlığı
• göz yorgunluğu
• ağız kuruluğu
• huzursuzluk veya sıkıntı hissi
• görüntüden veya nesneden uzaklaşmak için güçlü arzu
• panik atak

Tripofobi teşhişi nasıl konur?

Sadece ruh sağlığı uzmanları, delik korkusuna sahip olup olmadığınızı söyleyebilir. Resmi bir tripofobi teşhis kriteri olmadığından bu bir tanı olarak kabul edilmez ancak yine de, profesyonel yardım, yaşam kalitesini olumsuz etkileyen belirtiler üzerine çalışmak için rehberlik ve destek sağlayabilir.

👩🏻‍⚕️Terapist, size yaşadığınız semptomlar, onları tetikleyen şeyler, günlük hayatınızı nasıl etkilediği hakkında sorular sorarak, anksiyete koşulları veya depresyon belirtileri de dahil olmak üzere, yaşadığınız diğer ruh sağlığı semptomlarını belirlemenize yardımcı olabilir.

Tripofobi ile yaşamak

Tripofobi her ne kadar diğer fobi türlerinden ayrışsa da bireyin yaşamını tehdit etme bakımından farklı değildir. Hastanın yaşam standartında düşüşe yol açabilir ve onu zor durumlarda bırakabilir. Aşırı vakalarda, tripofobi iş hayatı, okul hayatı veya sosyal hayatı olumsuz etkileyebilir. Tedavi edilmeyen ileri vakalarda delik fobisi daha ciddi komplikasyonlara sebep verebilir.

Örneğin;

• Depresyon.
• Artan stres ve sinirlilik.
• Uykusuzluk veya uyku sorunları.
• Kaygı bozukluğu
• Obsesif-kompulsif bozukluk .

Tripofobi testi

Amerikan Psikiyatri Birliği (APA), Zihinsel Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabında (DSM-5) delik fobisini bir bozukluk olarak tanımıyor. Bir bozukluk olarak tanınmadığı için, onu teşhis etmek için belirlenmiş kriterler yok. Ancak, online tripofobi testi çözmek mümkün.

👉 Online tripofobi testi uygulamaları aşağıdaki şekilde gerçekleştirilir.

• Her biri bir ila sekiz saniye arasında çeşitli görüntüler kişiye gösterilir. Görüntülerin bazılarında desenler veya delik kümeleri bulunurken bazılarında yoktur.
• Her bir resmi ne kadar süreyle gördüğünüzü tahmin etmenizi isterler.
• Tripofobik görüntüleri ve nötr görüntüleri (deliksiz olanlar) görüntüleme süresi tahminleriniz karşılaştırılır ve testin sonunda size bir oran verilir.

İkiden yüksek bir oran, delik fobisi olduğunu gösterir. Bir ruh sağlığı uzmanıyla test bulguları ve delikli kümelere karşı olumsuz tepkileriniz hakkında konuşmak faydalı olacaktır.

Tripofobi rahatsızlığının tedavi yöntemleri

Tripofobi tedavisi aslında çok basit ve tedavi yöntemi oldukça çeşitli. Psikoterapi sayesinde 10 kişiden dokuzu belirli fobik bozuklukların üstesinden gelebiliyor. 

Delik fobisi tedavi yöntemleri aşağıdaki gibidir.

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT):

Bilişsel Davranış Terapi yöntemi, delik fobisini tetikleyen durumlara karşı algılarınızı ve tepkilerinizi değiştirmenize yardımcı olur. BDT diğer spesifik fobiler için de kullanılan tedavi yöntemlerinden biridir. Seanslarda ruh sağlığı uzmanı ile konuşma terapisi şeklinde ilerlenir. Terapi esnasında kişiye tedavinin mantığı anlatılır. Kişinin rahatsız olduğu durumda kaçmak yerine korku ve kaygı gibi olumsuz duygular ile nasıl başa çıkılacağı öğretilir. Tedavi süresi kişinin rahatsızlığının şiddetine, tedaviye olan katılımına ve iyileşmeye olan isteğine bağlı olarak farklılık gösterebilir.

Davranışçı terapide uygulanan yöntemlerden biri de maruz bırakma terapisidir.

Maruz bırakma:

Maruz bırakma terapisi en etkili terapi yöntemidir. Yapılan birçok araştırmada maruz bırakma ile 3 saatlik tek seansta dahi fobilerin tedavi edilebildiği görülmüştür. Tedavi sonrası takip edilen hastaların yaklaşık %90’ında korku ve kaygının kalmadığı, %60’ında ise fobi belirtilerinin tamamen ortadan kalktığı kaydedilmiştir.

Uygulama ise kısaca şöyle;

• Maruz kalma öncesi ve sırasında kullanabileceğiniz nefes egzersizleri ve gevşeme tekniklerini öğrenir.
• Tepkilerinizi yönetmenize yardımcı olacak teknikleri öğrendikten sonra size delikli kümelerin veya kabarcık desenlerinin resimleri veya videoları gösterilir.
• Sünger gibi delik desenli bir şeye dokunana veya tutana kadar resimler ve deneyim kademeli olarak artırılır.

İlaç tedavisi:

Hekimler, ilaç tedavisinden çok psikoterapi uygulamayı tercih eder. Fakat ileri vakalarda, terapiyi daha etkin kılmak için ilaç tedavisi uygulanabilmektedir. Çeşitli ilaçlar ile tetikleyicilerin neden olduğu duygular baskılanıp kontrol altına alınarak kişinin rahatlaması sağlanır. Reçete edilen ilaçlar genelde, antidepresan, sakinleştiri ve beta blokerler olur.