Hayır demeyi öğrenmek: Hayır diyememek neden kaynaklanır?

Hayır diyememek | Hayır dersek ayıp olur mu?

Çocukken kolaylıkla hayır demek ve itiraz etmek mümkün iken, itiraz etmeyi saygısızlık ve düzen bozuculuk ile bağdaştıran yetişkinler nasıl ortaya çıkıyor? 

Çocuğu boyun eğen, edilgen bir bireye dönüştüren toplumsal kodlar gittikçe kendimizle olan bağımızı köreltiyor. Bu durum yetişkin hayatında aile, iş, dost ve aşk ilişkileri gibi her tür ilişkide sıkıntılı durumlara sebep olabildiği gibi kişinin aklını sürekli meşgul ederek huzurunu kaçırabiliyor.

“Hayır” demek hepimize neden bu kadar zor gelir? Onaylamadığımız düşünceleri onaylar görünmek pahasına, bizi başkalarına uyum sağlamaya iten nedir? İlişkilerimizde sevilmeme ya da reddedilme tehdidi bizi nasıl yönlendirir? Haklı bir “hayır”ı ifade etmek, gerçek bir bireyin oluşmasına ve güçlemesine nasıl katkıda bulunur?

Neler olup bittiğini ve neden her seferinde kendimizi evet derken bulduğumuzu çok iyi biliyoruz. Çünkü hayır dediğimiz için mutsuz olmaktan, görevi yerine getirememekten, karşımızdaki kişiyle sosyal ilişkilerimizi zedeleyip daha az sevilmekten korkuyoruz... Öyle ki bazen, onaylanma ihtiyacı yüzünden bize hiç uygun olmayan şeylere eyvallah diyoruz. 

Herkesi memnun etme bir hastalık. İnsan her şeyden önce kendini sevmek için hayır demeyi öğrenmeli. Hayır diyemediğiniz zaman kendinize saygı duymaktan vazgeçiyor ve kendinize uygun tercihlerde bulunmamaya başlıyorsunuz.

Hayır demeyi öğrenmek kendini ortaya koymaktır. Bu durum psikolojik dayanıklılık ve özgüven için son derece önemlidir. Peki ya, kendi mutluluğumuz için kendimize evet diyebilmek? Kendinize evet demeyi hiç düşündünüz mü? İşte, size yardımcı olacak birkaç tüyo.

« Özgür olmak, hayır demeyi bilmektir. » 

Jean-Paul Sartre

Suçluluk duymadan "hayır" diyebilmek için 5 ipucu

Bize sorulan her şeye düşünmeden hemen evet dememize neden olan genellikle sevilme ihtiyacı veya takdir edilme ihtiyacıdır. Bu tutum, zamanla kendimize yabancılaşmamıza, hayal kırıklığı ve benlik saygısı kaybına neden olur. Şimdi, artık tuzağa düşmek yok. Suçluluk duygusu ve belirsizlik kaygısı olmadan nasıl hayır diyebiliriz hep beraber göreceğiz.  

1. "Evet ama..." seçeneğini kullanın.

Gerçekten hayır diyebilecek durumda değil misin? Farketmez. "Evet ama..." diyerek cümleye başlayabilirsiniz. Bunu yapmak için önceliklerinizi sıralamanız yeterli.

Örneğin, dinlenmeye ihtiyacınız var ve o gece dışarı çıkmanız teklif edildiyse, "evet, ancak sadece 2 saat kalacağım" deyin. Ya da patronunuz elinizdekilere ek olarak size yeni bir dosya verirse, "Evet ama şu anda daha acil bir dosyam var, ondan sonra ilgileneceğim" deyin. Kısacası, kendinizi ifade edin.

2. Cevap vermeden önce düşünmek için zaman isteyin

Size bir teklif yapıldığında hemen evet demek zorunda değilsiniz, düşünmek için zaman isteyin. Farkındalık meditasyonu veya yoga gibi aktiviteler paniğinizi azaltacağı için bunu yapmanıza da yardımcı olabilir. Gerçekten de, bu teknikler dürtülerinizi yönlendirmenize izin verecektir.

3. Tartışın ama kendinizi haklı çıkarmayın

Hayır cevabınız tartışılırsa, muhatabınız sizi anlayabilir. Tartışma, açıklama yapmanıza izin verir, ancak saldırganlık olmadan ve hepsinden önemlisi, kendinizi haklı çıkarmak için eften püften bahaneler uydurmadan. Dürüst olun ve kendinizi açıklayın.

4. Gizliliğinizi koruyun

Müsait olmadığınız zamanlar vardır, bazen kendinize, tutkularınıza, ailenize, ilişkinize zaman ayırmak isteyebilirsiniz, bu gayet normaldir. Bu fikri bir kez benimsediğinizde, hayır demek konusunda daha rahat hissedeceksiniz ve kendi hayatınızın tadını çıkarabileceksiniz.

5. Sabredin

Etrafınızdakiler her zaman sizin evet demenize alıştılarsa, reddetmenizi kabul etmeleri onlar için zor olacaktır. Fakat sen artık kendini tanımak ve kendine uygun bir hayat yaşamaya karar verdin. Ne olursa olsun, bu senin seçimin, bu yüzden bekle ve hayır demekten asla pes etmeden devam et.

İş yerinde hayır diyebilmek mümkün mü?

İş hayatında kişilerin kendisini bir süre sonra giderek daha fazla yük altında hissettiğinizi biliriz. Gönüllü ya da gönülsüz olarak tüm cephelerden mücadele etmeyi istemek giderek daha fazla insana tükenmişlik ve stres hissini yaşatıyor. Bu yüzden, ısrarlı bir isteğe nasıl karşı çıkılacağını bilmek gayet önemlidir. Hayır diyebilmek aynı zamanda hem iş yerinizde ipleri elinize almak hem de daha üretken olmak demektir. Dolayısıyla, patronunuza hayır demek için nedeniniz var!

Hayır diyebilmek neden önemli?

• Gerçekten olduğunuz gibi olmak ve değerlerinizle uyum içinde yaşayabilmek için.
• Sınırlarınıza ve kendinize saygı duymak için.
• Kendinize güveni artırmak için
• Yaptığınız her şeyde zevke öncelik vermek için
• Seçim özgürlüğünü yeniden kazanmak için
• Daha fazla üzülmemek için
• Sana ve sağlığına dikkat etmek için

Bonus: Kitap Tavsiyesi

Marie Haddou’dan “Hayır Demeyi Bilmek”

Psikolog Marie Haddou bu yapıtında aile ortamında işte arkadaşlar arasında ve aşk ilişkilerinde yaşanmış gündelik olaylardan örnekler sergileyerek çoğu insan için bir karabasana dönüşen hayır demenin zorluklarını ele alıyor ve bu hastalıktan kurtulmanın bir reçetesini çıkararak gönül rahatlığıyla dile getirilen bir evet in psikolojik ve toplumsal önemine değiniyor.

🤩Bu makaleler de ilgini çekebilir! 

🔗 Toksik ilişkiden kurtulmak için 3 adım

🔗 Maslow'un ihtiyaçlar piramidi

🔗 Overthinking | Bir overthinker için el kitabı!

Kaynak

Prof. Dr. Aslıhan Dönmez (Psikiyatri uzmanı ve Nörobilim doktoru)