Yetişkinler neden parmak emer? Tedavisi var mı?

Yetişkinlerde parmak emme sandığınızdan daha yaygın 😧

Neredeyse hiç kimse, bebekler gibi parmak emiyor olduğunu kalabalık içinde dile getirmez. Dalga geçilecek veya tuhaf bulunacak diye gizlemeye çalışır. Parmak emmenin ergenlik ve yetişkinlik yıllarında ne sıklıkla devam ettiğini gösteren spesifik bir veri mevcut değil ancak pek çok yetişkinin parmak emme alışkanlığı olduğunu biliyoruz. 📰 Sunday Post'ta yayınlanan bir köşe yazısında yapılan ankete göre 10 yetişkinden biri parmak emiyor! 

Bazı insanlar kriz anlarında, bazı insanlar stres altında oldukları dönemlerde parmak emmeye başlayabiliyor. Örneğin; önemli iş görüşmelerinden hemen önce parmak emmeye yöneliyor veya zor bir dönemden geçerken uykuya dalmadan önce parmak emiyor. 

Bence, biz yetişkinlerin zor duygularla baş etmek ve kendi kendimizi yatıştırmak için geliştirdiğimiz davranışlar veya bağımlılıklar arasında en zararsız ve masum çözüm parmak emmek olabilir, ne dersiniz?  açısından geliştirebileceğiniz en zararsız davranış olabilir. 

Parmak emme davranışı 👍

Yenidoğan bebeklerin çoğunda, doğumdan sonraki birkaç saat içinde başparmak, parmak veya ayak parmağı emme davranışlarını gözlemleyebilirsiniz. Hatta ultrason fotoğraflarında bebeklerin rahimde başparmaklarını emdiklerini görebilirsiniz. Yani aslında parmak emmek, bebeklerin kendilerini sakinleştirmelerine ve beslenmeyi öğrenmelerine yardımcı olan doğal ve "refleksif" bir davranış. Doğmadan önce bu davranışı öğrenmiş olarak geliyoruz. 

Çocuklar 4 yaşına kadar parmak emmeye devam edebiliyor. Beslenme içgüdüsünden kendini yatıştırma tekniğine evrilen parmak emme hareketi, çocuğun annesi tarafından emzirilirken hissettiği endorfin hormonu artışını taklit etmeye yarıyor. Böylece kaygı azalıyor, rahatlama hissi geliyor. 

Pek çok çocuk, okul çağına geldiklerinde, diğerlerinin parmaklarını emmediğini görerek bu davranışı herhangi bir müdahale olmaksızın bırakıyor. Bir kısmı ise ebeveynlerinin hafif müdahalelerine yanıt vererek bırakıyor. 

😕 Peki yetişkinlikte bir insanın tekrar parmak emmesinin nedeni ne?  

Yetişkinlerde neden parmak emilir? 

Çocuklar kedilerini yalnız ve güvensiz hissettiklerinde, yeterli ilgi ve sevgi görmediklerini düşündüklerinde parmak emerler. Parmak emme onların rahatlama ve hissettikleri duyguları ifade etme veya yatıştırma yoludur. Yetişkinlerde de durum farklı değil. 

Başparmaklarını emen yetişkinler, bunun kaygı ve stresi azalttığını, sakinleşmelerine yardımcı olduğunu söylüyorlar. Bazı yetişkinlerin çocukluk döneminde travma yaşamış ve bu süre zarfında baş etme mekanizması olarak parmak emme alışkanlığı edindikleri söylenebilir. Erişimi kolay bir stres giderici bir yöntem. Stresin yanı sıra can sıkıntısını da gidermek için kullanılan, neredeyse istemsiz bir alışkanlık haline gelebilir. 

👉 Parmak emmek çok garipseniyor ama tırnak yeme, tırnak etlerini yolma, saç koparma, saçlarla oynama, parmak kütletme vb. çeşitli davranışlar da bundan farklı değil. Hepsinde amaç duyguları yatıştırmak, stres, kaygı, korku, psikolojik ve fiziksel gerginlik... 

Yetişkinlerde parmak emmenin olumsuz sonuçları

Parmak emen bir yetişkinin bu davranıştan kurtulmak için iki önemli motivasyonu olabilir. 

• Alay konusu olmak: Çevremizden gelecek alay etme şeklindeki yorumlar utanmanıza, özgüven eksikliği çekmenize neden olabilir. Gelen alay edici yorumlar yüzünden bu durumu saklamaya yönelerek sosyal ortamlardan kaçınmaya başlayabilirsiniz. Bir arkadaşım bana bu şekilde yeni evlendiği eşine yakalandığını söyleyerek son derece utanarak ve çaresiz şekilde yanıma gelmişti. Bence burada söylenmesi gereken, çocukluk ile bu davranışı birbirinden ayırmak gerektiği. Bireyin olgunluk düzeyi veya hayattaki başarı derecesi bununla ölçülemez. Önemli olan hangi ihtiyacı gidermek için parmak emmek istediğimize odaklanarak kendimizi yatıştırmanın başka yollarını gözlemlemek.
• Ağız ve diş sağlığı problemleri: Diş uzmanlarına göre yetişkinlerde parmak emme bir süre sonra ağız ve diş sağlığımızı tehdit edebilir. Özellikle de yetişkin yaşlarda parmak emmek, diş dizilimini etkileyebilir, damağa zarar verebilir ve hatta çene hattında değişime yol açabilir. Bu durum gülümsemenizi bozabilir, bazı yiyecekleri ısırma ve yemede zorluk çekmenize yol açabilir.

Bir yetişkin parmak emmekten nasıl kurtulur? 

Bazı insanlar bu durumu ebediyen saklamaya çaba sarfederek çözüm arayışına girmiyor. Özellikle, davranış uzun vadeli veya bilinçaltı bir alışkanlığa dönüşmüşse. Ancak çözüm aramak isteyen ve parmak emmeyi bırakmak isteyen ama çözüm aramaya utanan bir çok insan var. 

Öncelikle, mümkünse hayatınızda sizi başparmağınızı emmeye sevk eden tetikleyicileri belirlemeye çalışın. Davranışın ne zaman ortaya çıkacağını tahmin etmek ondan kurtulmak için çok önemli. İkinci olarak parmak emerek kendimi rahatlatmak yerine başka ne yapabilirim diye düşünmek. Kısacası sağlıksız alışkanlıkların yerini daha sağlıklı alışkanlıklar ile değiştirmek. 

Meditasyon, nefes egzersizleri gibi diğer duygu yönetim tekniklerini keşfetmek size zaman tanıyarak davranışı azaltmanıza yardımcı olabilir. Veya başparmağınızı emme isteği hissettiğinizde ağzınıza bir nane veya sakız atmak da çözüm olabilir. 

Bir ruh sağlığı uzmanına danışarak size yol göstermesini isteyebilirsiniz. Bilişsel davranışcı psikoterapi yöntemi ile başka araçlar ve başa çıkma mekanizmaları geliştirmeye başlayacaksınız. Davranış terapisinin bu konuda tedavi edici olduğu bilimsel verilerle sabit.  

Bu içeriği okuyanlar bunları da mutlaka okuyor: 

🔗 Durduk yere ağlamak: Sürekli ağlama isteği neden olur?

🔗 Talassofobi nedir? Talassofobi testi yap!

🔗 Psikolojim bozuk mu? Nasıl anlarım? Ne yapmalıyım?

🔗 Gülme krizi: neden olur? İnsan neden gülme krizine girer?

Kaynak

Ferrante A, Ferrante A. Il problema del succhiamento del dito. Nuove interpretazioni e implicazioni terapeutiche [Finger or thumb sucking. New interpretations and therapeutic implications]. Minerva Pediatr. 2015 Aug;67(4):285-97. Italian. PMID: 26129804.