Paranoya yapmak veya paranoyak olmak ne anlama gelir?

tarihinde Damla , Wengood yazarı tarafından güncellendi

Kişinin kendisini güvensiz, şüpheci ve sürekli olarak tehdit altında ve zarar göreceğini hissetmesine neden olan paranoyak düşünceler her ne kadar uç noktalarda olmadıkça toplumsal olarak ciddi bir zarara sebep olmasa da, paranoya hastalığına sahip olan kişi için günlük hayatını zindana çevirebilecek bir ruh hastalığıdır. Paranoid kişilik bozukluğuna sahip olan kişiler, zamanlarını her şeyi yorumlamak için harcarlar. Oldukça az bilinen ve bazen alay konusu olan bu patoloji, ılımlı ise kolay kolay fark edilmez. Çünkü paranoyaklık, kişilik bozukluğu yapısına bağlı olarak hastanın paranoyak olduğunu kabul etmesi zor olan bir hastalıktır. Peki paranoyak belirtileri nasıl anlarız? Paranoyanın ne gibi nedenleri olabilir? Ve paranoyaklık tedavi edilebilir mi?

Paranoya yapmak veya paranoyak olmak ne anlama gelir?
Özet

« Anlam bulmak istediğimizde onu mutlaka buluruz. Hatta bu paranoyanın başlangıcıdır. » 

Dominique Noguez


Paranoyak ne demek? Paranoyak kişiler nasıl anlaşılır?

Tıbbın kurucusu Hipokrat tarafından türetilmiş olan paranoya sözcüğü yunanca “para” = “dış” ve “noos” = “akıl” kelimesinden gelmektedir. Yani aklın dışında olmak.

Paranoya (hezeyan, sanrı) dış gerçeklikten doğru olmayan anlamlar çıkartma ve diğer insanların inanıp inanmadıklarını önemsemeden, mevcut düşüncenin doğru olduğuna dair kesin kanıtlar olmasına rağmen değişmeyen yanlış inanca denir.

Bu kişilik bozukluğunun paranoya kelimesi ile anılması zaten hastlık hakkında bir çok ipucu veriyor. Bir paranoyak, tüm durumları, kelimeleri, mimik ve davranışları yorumlar. Tek bir kelime, şüphe veya derin bir zulüm duygusu uyandırmak için yeterli olabilir. Diğer insanların hareketlerini küçültücü ve tehdit edici olarak algılayan aşırı duyarlılık halidir.

Bu yüzden paranoya çoğunlukla sosyal izolasyona neden olur. Ne de olsa paranoid kişilik bozukluğunda hastanın kimseye güvenemeyeceğini düşünmesi bu koşullarda gayet normaldir. Güvensizdirler, bu nedenle kendilerini dünyadan korumalıdırlar. Paranoyak insanlar genellikle öfke, korku, sosyal fobi veya kaygı bozukluğu yaşarlar. Bu onları zamanla kendilerini korumak için agresif yapabilmektedir. Tüm bunlara rağmen çevresinde arkadaşları var ise, onlar tarafından zararsız olarak kabul edilirler.

🧠 Bu nedenle şüpheci yaklaşma ve güvensizlik duygusu paranoyak insanların önemli bir özelliğidir. Beklenti içinde olmak da öyle. Gerçekten de düşünceleri ve korku ve kaygıları geleceğe yöneliktir, olabileceklerden korkarlar ve bu nedenle şiddetli saldırıları veya ihanetleri önceden tahmin etmeye çalışırlar.

🧠Bunu yapmak için, tiranlar gibi davranmaya meyillidirler. Herkes tarafından açıkça görülenler de dahil her şeyi kendileri yorumlarlar. Bazen gerçeği aramak adına başkalarını manipüle edecek veya onları özgürlüklerinden mahrum edecek kadar ileri gidebilirler. Eğer böyle ağır vakalarda onların istikametine gitmemekte direnir ve onunla inatlaşırsanız, o zaman size suçluluk duygusu ile karşılık verip size bilenebilirler.

İki tip paranoya bulunur.

  • Paranoyak Kişilik: Bu bir tür kişilik bozukluğudur, paranoyak düşünceler süreklidir ve bireyin kişiliğine tamamen entegredir.
  • Paranoid deliryum: Bu, mutlaka paranoyak olmayan bir kişiyi etkileyen bir akut paranoya dönemidir.

Paranoid kişilik bozukluğuna işaret eden belirtiler

  • Güvensizlik ve şüphe duygusu: bir paranoyak her zaman etrafındakilerin ona zarar vermeye çalıştığını düşünme eğilimindedir.
  • Yalan söyleme veya gizleme eğilimi: Söylediklerinin kendilerine karşı kullanılacağından korkan paranoyak kişi çok az sır verir.
  • Küskünlük ve kin tutma: affetmesi imkansızdır.
  • Saldırganlık: Öfke patlamaları ve saldırganlık onun davranışının bir parçasıdır, çünkü kendisini her zaman zulme uğramış, tehdit edilmiş, aşağılanmış hisseder.
  • Sosyal izolasyon: paranoyak bir kişinin, ailesi de dahil olmak üzere etrafındaki herkes hakkında şüpheleri vardır. Bu nedenle, sosyal bağlantıları sürdürmek onun için zordur.

Diğer paranoyak belirtiler de yukarıdakilerin yanı sıra dikkate alınmalıdır;

  • Uykusuzluk
  • İştahsızlık
  • Alkol ve madde tüketiminin artması
💡 Biliyor musunuz?
Paranoya, genellikle şehir hayatında daha sık görülürken, yaşlı ve depresyon mağduru insanları da daha sık etkileyebiliyor. Son olarak, erkeklerin genellikle kadınlardan daha fazla bu rahatsızlıktan etkilendiği bilimsel olarak kanıtlanmış.

Paranoya neden olur?

Paranoya bir çok nedene bağlı olarak gelişebilir.

Örneğin tetikleyici sebep genetik, biyolojik, nörolojik olabilir. (Alzheimer hastalığı, epilepsi, endokrin ve metabolik hastalıklar, vitamin yetmezlikleri, alkol ve madde kullanımı, beynin ön kısmında lezyonlar ve enfeksiyon, zehirlenmeler).

Aynı zamanda psikososyal sebepler de mümkün olabilir. (aşırı duyarlı kişilik yapısı,düşük benlik algısı, ilişkilerinde güven kaybı, sosyal izolasyon)

  • Ebeveyn etkisi: Çocukluk deneyimleri büyük bir rol oynayabilir. Dünyanın tehlikeli bir yer olduğuna ve insanların kaba olduğuna inanarak şüpheci ebeveynler tarafından yetiştirilen çocuklar için bu durum daha sonra paranoyanın temeli olabilir.
  • Sosyal bağlam: Paranoya, strese veya travmatik bir deneyime tepki olarak da gelişebilir.

Bazı organik beyin hastalıkları da paranoya ile ilişkilendirilebilir. (deliryum, demans, paranoid şizofreni, duygudurum bozuklukları, depresyon, bipolar bozukluk, narsistik kişilik bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk, borderline, hipokondriyak)

Özellikle dikkatli olmalısınız, çünkü bazen aşırı paranoya, şizofreni teşhisine yol açan bir semptom olarak kabul edilebilir.

Paranoya tedavisi var mıdır?

Ne yazık ki paranoyayı tedavi etmek çok zordur çünkü etkilenen kişi hasta hissetmez, kendini asla sorgulamaz ve her şeye karşı temkinlidir. Psikoterapinin ancak hasta tedaviyi kabul ederse etkili olabilmesinin nedeni budur. Bu durumda uzmanın beyindeki fonksiyonel bozukluğu hastaya göstererek ve ona durumu açıkça anlatarak hastaya ulaşması çok önemlidir.

Yazar notu: Paranoyak biri ile yaşamak

Bir paranoyak kişinin tedavi arama iradesine sahip olması nadirdir. Bu nedenle çevrenin rolü önemlidir. Ancak, paranoyak bir insanı rahatlatmak kolay değildir. Onu sakinleştirmek için, narsistçe tanınmasını sağlamalısınız ve hepsinden önemlisi asla onunla çelişmemeli veya ona yalan söylememelisiniz.
 
Paranoyak bir kişiliğe güven vermek çok fazla enerji gerektirir ve çevrelerindeki insanlar dikkate alınması gereken kırılgan bir psikolojik dayanıklılık sahibi olurlar. Bu nedenle, sırayla bir psikologdan yardım almaktan çekinmemelisiniz.

🤗"KENDİNİ DİNLE, KABUL ET VE MUTLU OL! HEMEN ŞİMDİ, BAŞLA..."
#BornToBeMe

Kaynak

Doç. Dr. Fethi TURAN 

Kaleme alan Damla , Wengood yazarı

Kahkahası ile meşhur, hayatı olabildiğince tiye alan birisi... Sloganı: aslında çok basit... Ne istiyor: Herşeyin çok ciddiye alınmadığı ve hayat sevincinin esas alındığı bir dünya...

En yeni makaleler

Toksik romantik ilişkilere dair 10 kırmızı çizgi 🚩

Toksik bir ilişki aslında sinyallerini tanışma veya flirt aşamasında veriyor. Bu yüzden toksik bir ilişkiye başlamamak için tehlikeli sinyallerin bir listesini yapalım dedik. İçinde bulunduğun ilişkinin toksik olduğunu gösteren 10 kırmızı çizgi! 🚩

İlişkimde mutsuzum, ne yapmalıyım?

Cicim aylarının büyüsü ortadan kalktı, karnındaki kelebekler yok oldu ve heyacan azaldı. Bir ilişki içinde olmak, bizi yükselten bir hayat arkadaşına sahip olmak anlamına gelir. Sen nasıl hissediyorsun? Mutsuz, umutsuz, depresif, yorgun? Veya anlaşılmadığını düşünüyorsun? Hayat arkadaşınızın sizi güldürmekten çok ağlattığını anladığınız anda, ilişkiyi sorgulamak meşrudur... Ama gemileri yakmadan ve çekip gitmeden önce, bilin ki çözümler de mümkün! İlişkimde mutlu değilim, ne yapmalıyım diye soruyorsan doğru yerdesin.

#Seksizm nedir? Seksist kime denir? 🤷‍♀️ #farkındalık

Cinsiyetçilik, insanları yalnızca belirli bir cinsiyete veya cinsiyete ait olmaları temelinde algılamak ve yargılamak anlamına gelir. Aynı temelde "bireyin ayrıştırılmasını" kapsar. Seksizm günlük hayatımızda her gün karşılaşabileceğimiz bir olgu. Özellikle kadınları hedef alan ayrımcılığı içeriyor olsa da, kavram "cinsiyet, cinsel kimlik, cinsel yönelim ve cinsiyet ifade biçimleri" üzerinden ortaya çıkan bir ayrımcılık biçimini vurgulamaktadır. Kısaca, seksizm, aslında cinsiyetçilik ve kadın haklarının önemini vurgulayan feminist bir yaklaşım, ancak son yıllarda insan hakları temelinde bir eşitlik fikrini savunur. Peki nedir bu seksizm veya seksist dedikleri? Hemen açıklayalım!

Sınırlayıcı düşünceler: kendi kendini baltama artık!

“Sky is the limit!” Sınır gökyüzüdür… Ya da değil! Peki, size engel olan düşünceler var ya, onlardan nasıl uzak dururuz? Hepimizde var olan sınırlayıcı düşünceler, önkoşullanma nedeniyle ilerlememizi engeller. Gerçek kabul ettiğimiz sınırlayıcı inançlar ve size engel olan düşünceler artık önünüzde duramasın! Bu söylediklerimiz sizi heyecanlandırdı mı?

Ailemizi sevmek zorunda mıyız? Ben hayırsız evlat mıyım?

Ebeveynlerimiz bizim rol modelimiz, ilham kaynağımız, koruyucularımız. Ergenlikte, kendi kimliğimiz oluşmaya başladığında, insan ailesine karşı aynı duyguları ve hayranlığı hissetmeyebiliyor. Tek başına muhakeme yeteneği kazanıp dünyayı kendi gözünden değerlendirmeye başlayabildiğinde kendine “kimseyi sevmek zorunda değilim.” diyebiliyorsun. İşte tam o anda, üzerinde hak sahibi olduğunu düşündüğün ebeveynlerin ile fikir ayrılığına düştüğünü hissettiğinde kendine kızmaya başlıyorsun. Önemli değil, insan ailesini sevmek zorunda değil ve inan bunu kabul etmek çok iyi hissettiriyor!

Sapyoseksüel ne demek? Kısaca: beyin aşkı!

Latince "zeki, bilge, bilgili" anlamına gelen "sapio" ve cinsel ve cinsellikle ilgili anlamına gelen “seksüel” kelimesinden oluşan “sapyoseksüel” kelimesi, dış görünüş ve fiziksel görünümden önce zeka, entelektüel seviye ve kültür düzeyi gibi kriterlerden etkilenen insanları tanımlamak için kullanılır. Bir sapyoseksüel için zeka, espri ve mizah anlayışı, diyalogların kalitesi önemli bir cinsel çekim aracıdır. Zeki sözcüğü onlar için büyülüdür. Sapyoseksüellik ile ilgili daha fazlası için aşağı kaydır!

🏳️‍🌈LGBTİ+ ne demek bilmeyenler var mı? LGBTİ+ açılımı nedir?

İnsanların kimlik veya cinsel yönelim farklılıklarını öne sürdüğü, gelişen bir toplum görmekten mutluyum. Heteroseksüel normlar dışında farklı cinsel yönelimlere sahip kişiler kendilerini LGBTI+ topluluğunda bulmaktadır 🏳️‍🌈. Peki LGBTI+ ne demek, açılımı nedir? Bu kısaltmanın her harfi neye karşılık geliyor? LGBTI+ sözlüğü niteliğinde bir yazı sizi bekliyor.

Panseksüel nedir? Panseksüellik: kısaca etiket tanımayan aşk!

Bugün hala ne anlama geldiği herkesçe bilinmeyen "panseksüel" kelimesi yeni bir kavram değil. Ne anlama geldiğini tam olarak bilmeden, sık sık karşımıza çıkan bu terim, medyanın biraz malzemesi haline geliyor. Öyle ki, televizyon programlarında bazı sanatçılar artık heteroseksüellik çerçevesinin ötesine geçemeyen bir cinsellikle, alakalı alakasız, çoğunlukla LBTQIA+ bireylere yönelik mantıksız soruları, açıkça yanıtlamaktan çekinmiyor. Bir cinsel yönelim: panseksüellik. Panseksüel nedir? Ben panseksüel miyim? Panseksüel bayrağı nasıldır? Gelin, Freud'dan Miley Cyrus'a, panseksüellik ile ilgili her şeye beraber göz atalım ve bilinçlenelim.

Monoton ilişki yürür mü? Rutin öldürür mü?

Bir çift olarak rutinden kaçmak, kendinizi sürekli yenilemek ve hem günlük hayatınızı hem de ilişkinizi renklendirmek için çaba gerekir. Kadın dergileri bize monoton ilişki ne demek diye bir kere kodladı. Rutin sanki olumsuz bir şeymiş ve ona karşı savaşmamız gerektiğini, ilişkimize renk katmamız gerektiğini vs. söyleyip durdular. “Evlilik aşkı öldürüyor!” veya “Monoton ilişkiler bir süre sonra bitmeye mahkum.” gibi hurafelerle bizi yıllarca yiyip bitirdiler. Peki ya aslında bir çiftin asıl birleştirici gücü düzen ve rutin ise? Sonuçta ilişkiler biraz da güvenlik ve düzen arayışı değil midir?

Duygusal travmalar | Neden olur? Belirtileri nelerdir? Çözüm ne?

Sanırım hepimiz hayatımızın bir noktasında az çok travmatik olaylar yaşamışızdır. Benim ilk travmaya maruz kalışım, annemin ölümüydü. Bu olay karşısında travmanın etkisini azaltmak amacıyle verdiğim duygusal tepkiler tam da travma sonrası stres bozukluğu belirtileri veriyordu. O an anladım ki travmatik bir olaydan sonra nasıl hissettiğinizi asla küçümsememelisiniz. Psikolojik travma insan hayatını derinden etkileyebilir. Duygu ve düşüncelerinin yönünü belirleyebilir, fiziksel ve duygusal rahatsız edici bir çok sonucu olabilir. Duygusal şok, zihnimizin ve vücudumuzun şok edici bir duruma karşı tepkisidir. Devam ederse bazı kişilerde psikiyatrik patolojiye dahi dönüşebilir. Peki ruhsal travma nasıl anlaşılır? Duygusal travma nasıl iyileşir? Atlatamayacak mıyım?

🎧 Spotify

İşe gidip gelirken, yürüyüşe çıkarken, yemek yaparken veya uyumadan önce size eşlik etsin. Wengood Podcast serisi: RDV Coaching'i kaçırma! 

🎥 Youtube

Aslı ile Yoga seansları!

Mentor Özlem Şen ile RDVCoaching serisi Youtube'da da devam ediyor olacak! 

Kanala 💜abone ol , 🔔 bildirim zilini aç ve tabii, 👍videoları beğenmeyi ve ✍🏻 bize yorumlardan ulaşarak hangi konularda içerik istediğini söylemeyi unutma!

Ayrıca: En sevilen içerikler, günlük mutluluk, destek ve motivasyon dozları için; 

Instagram📸

📍Pinterest