Bipolar bozukluk: nedir ve ne yapmalı?

Bipolar bozukluk nedir?

Bir zamanlar manik-depresif psikoz olarak bilinen bipolar bozukluk, duygudurum değişikliklerine neden olan uzun vadeli bir ruhsal bozukluktur. Bu bozukluk farklı şekillerde görülebilir ancak en yaygın olanı, iki dönemin arasında gidip gelmektir:

● ⤴️ Manik dönem : Bu evrede kişi son derece aktif, hatta huzursuz ve coşkuludur. Bu sebeple akıllarında pek çok proje belirir. Dikkat! Bu süre zarfında sinirli de olabilirler.

● ⤵️Depresif dönem: Bipolar bozukluğu olan kişi, büyük bir üzüntü yaşar ve aktif olma isteğini tamamen kaybeder. Çoğu zaman içine kapanır. Bu iki evre arasında ruh hali normale dönebilir, buna remisyon aralıkları denir.

Bu kronik duygudurum bozukluğunun Türkiye’de ortalama başlangıç yaşı 23-28 yaş aralığı olarak belirlenmiştir. Yine Türkiye'de istatistiklere göre bipolar bozukluğun toplumda görülme sıklığı yüzde beştir.

Bipolar bozukluğun sebepleri

Bu bozukluk, sebepleri gibi kendisi de çok faktörlü olan, karmaşık patolojidir. Bu yüzden bu ruhsal bozukluğun ortaya çıkış sebeplerini kesin olarak belirlemek zordur. Genetik, biyolojik ve psikolojik faktörler gibi pek faktör neden olabilir.

Genetik faktörler söz konusuysa: Aile üyelerinden birinde bu bozukluk mevcutsa kişinin bu bozukluğu geliştirme ihtimali 10 kat daha fazladır. 

Biyolojik faktörlere gelince; yapılan çalışmalar, bipolar hastaların beyninde nerotransmitter seviyesinde anormallikler olduğunu ortaya koymaktadır. Bunlar, norepinefrin ve serotonin iletiminden sorumludur. 

Ayrıca sevilen birini kaybetmek gibi duygusal şoklar da psikolojik anlamda tetikleyici bir faktör olabilir.

Bipolar bozukluğun belirtileri

Manik veya depresif olmak üzere epizoda bağlı olarak semptomlar son derece değişken olur. Bipolar kişi, mani veya depresif dönemlerinde çok farklı davranacaktır.

Mani evresinde bipolar semptomlar:

• mutluluk hissi ve çok yoğun zevk veya tam tersine aşırı sinirlilik;
• hiperaktivite, huzursuzluk ve taşkın enerji;
• yücelik fikri (aşırı özgüven, narsist duygular gibi);
• konuşma hızında artış (kişi durmadan konuşur, söz keser vb.);
• meslek, okul, sosyal veya aile faaliyetlerinde önemli ölçüde artış;
• uyku ihtiyacında azalma (örneğin sadece 3 ila 4 saat uyku);
• düşüncenin hızlanması (kişi bazen fikirlerinin içinde kaybolabilir);
• muhakeme yapamama;
• önemli ölçüde dikkat dağınıklığı (dikkatini verememe, dürtüsel alışverişler vb.).

Depresyon evresinde bipolar semptomlar:

• yorgunluk;
• enerji eksikliği veya önemli ölçüde huzursuzluk;
• uyku bozuklukları: kişi çok fazla veya çok az uyur;
• kilo kaybı veya kilo alma;
• libido azalması veya kaybı;
• baş ağrısı, sırt ağrısı veya mide ağrısı;
• yoğun üzüntü;
• suçluluk veya başarısızlık hissi;
• özgüven kaybı;
• yapılan işe konsantre olmakta zorluk;
• karar vermede zorluk;
• intihar düşünceleri

Buna ek olarak, depresif belirtiler yaşayan kişi gerçeklikle bağını kaybedebilir ve psikotik bozukluklar yaşayabilir. Örneğin sesler duyabilir veya sanrılı fikirlere kapılabilir ve paranoya yaşayabilir. Bu nedenle bipolar bozukluğun stabil tutulabilmesi ve hastanın iyiliği için mutlaka tedaviye başlanmalıdır.

Bipolar bozukluk için olası tedavi yöntemleri nelerdir?

İlaç tedavileri

Lityum veya nöroregülatörler gibi, psikiyatristlerin gitgide daha sık reçete ettikleri duygudurum dengeleyiciler kullanılabilir. Bipolar bozukluğu olan hastalar ayrıca anksiyete tedavisinde kullanılan ilaçlar, uyku hapları veya antipsikotikler sayesinde yaşadıkları zorluklarla daha iyi baş edebilir. Duygudurum düzenleyiciler ve antidepresanlar, beyindeki kimyasal dengeyi yeniden sağlayan ilaçlardır. Fiziksel semptomların yoğunluğunu azaltırlar ve etkilerini şu alanlarda gösterirler:

• duygular;
• hafıza;
• konsantrasyon.

Psikoterapi

Bipolar kişiler ayrıca grup terapisine, psikanalize, psikoterapiye, konuşma gruplarına ve hatta hipnoz seanslarına da başvurabilirler. Bipolar bozukluğu olan kişiler için en uygun ve etkili takip, bilişsel davranışçı terapidir (BDT). Bu terapi türü, kişinin sorunlu düşünce ve davranışlarını değiştirmeyi ve bunların yerine gerçeğe uygun düşünce ve tepkileri kazandırmayı amaçlar. Aynı zamanda kişinin, dengesini yeniden bulmasını sağlayacak adaptasyon stratejilerini uygulamaya koymasına yardımcı olur.

🧐 Ücretsiz psikolojik danışmanlık mümkün mü?

Bipolar bir insanla yaşam

Ruh halinde böyle güçlü dalgalanmalar yaşayan birinin yakınında olmak kolay değil. Elbette kişiyi dinlemek ve desteklemek gerekir ama kendinizi de ihmal etmemelisiniz. Kendinize zaman ayırmanız veya yeni fikirler edinmenizi sağlayacak aktivitelerle uğraşmanız önemlidir.

Yakınınızın hastalığı kendi ruh sağlığını etkiliyorsa profesyonel yardım almak gerekir. Bu bozukluğun aile fertleri veya partner üzerinde birçok yansıması vardır. Çiftin yaşadığı iki kutupluluk, ilişkiyi son derece kırılgan hale getirebilir. Bu sebeple bipolar kişinin veya çevresinin yanında olmak gerekir.

Bu makale de ilginizi çekebilir: Bipolar bozukluk ve romantik ilişkiler!