Başaramamaktan korkmak mı? “Başarmaktan” korkmak mı?

Başarmaktan korkmak mümkün mü?

Başarısızlık korkusu doğası bakımından başarmaktan korkmak ile örtüşür. Başarılı olmak korkulacak bir şey değil ki diye düşünenilirsin. Ama her ikisi de bakış açınızda değişikliklere sebep olur.

Biri “başarısız olduğunuzda” endişesi ile kendinizi sabote etmenize neden olurken; diğeri “başarılı olduğunda” endişesi ile adım atarken sizi durdurabilir. Başarısızlık korkusunu yenmek veya kendi başarınızı kutlama becerisine sahip olmak için birey korkusunun sebepleri konusunda farkındalık sahibi olmalı. Korkuyu yenmek için size keyifli bir okuma hazırladık.

Başarı korkusuna ne neden olur?

Bazı insanlar başarılı olmak için her şeyi yapacak olsa da, bu herkes için geçerli olmayabilir.😨 Hırs veya motivasyonunuzu yüksek tutma becerisi, hedeflerinize göre belirlenirken, beklenti ve önceliklerinize göre de şekillenir.

🤔İnsan hangi koşulda değişimi kolayca göze alır? Ya değişimin getireceği yeni koşulların kendisi için yararlı olacağından kesinlikle eminse ya da içinde bulunduğu koşulların kendisi için zararlı olduğundan kesinlikle eminse! 

Başarısızlık gibi başarı da bir hayatı alt üst edebilir ve belli bir düzeni sona erdirebilir. Yaşanacak değişimin sonuçlarının iyi olup olmadığını kesin olarak bilemedikçe kötü senaryonun sizi korkutması gibi başarı senaryosunun da sizi korkutabilmesine şaşırmamak gerekir. Başarı korkusuna sebep olan temel şeyleri aşağıda sıraladık.

1. Bilinmezlik

Başarı günlük rutinimizin bir parçası değil hatta ulaşılması zor bir şey. Çoğu zaman, insanın sahip olduğu başarı, meyveler toplanana kadar ardında başka bir hikaye barındırır. Uzun soluklu ve yoğun bir çaba, yanlış karar verme, hata yapma, hatalarınızdan ders çıkarma, düşme kalkma ama hep yeniden başlama.

Bugüne kadarki başarılarına dayanarak olduğun yerde saymak imkansız. Çünkü başarı güdüsü insanı hep ilerlemeye iter ve bu durdurulamaz bir dürtüdür (zaten neden durdurulsun ki?). Fakat yine de, konfor alanınızdan çıkmak, her zaman sahip olmadığımız güç ve enerji gerektirir.

🧠 Bu iş değişikliği beni ofisimden, iş arkadaşlarımdan uzaklaştırıyorsa nasıl kabul edebilirim? Kötü bir senaryonun sonunda zaman veya para kaybetme riskini göze almam gerekiyorsa neden bu projeye gireyim? Başarı bazen riski içinde barındırır ve büyük değişiklikler gerektirir.

2. Çekingenlik

Başarılı olmak, kaçınılmaz olarak, spot ışığına maruz kalmak anlamına gelir. Özellikle kişisel başarının genellikle kötü algılandığı ve bir arzu veya doyumsuzluk kaynağı olduğu düşüncesi Türkiye gibi bir ülkede herkesçe desteklenmeyen bir statüyü simgeler.

Bu kadarla da kalmıyor. Bazı kadınların, eşlerinden daha başarılı olma, onları gölgede bırakma korkusuyla kendilerini sabote etmeleri nadir değil. Başarılı olmaktan ve akrabalarından, arkadaşlarından özellikle de ebeveynleri tarafından çevresini geride bıraktıkları korkusu ile ilerlemekten vazgeçmek isteyebilen bir çok insan var. Çünkü başarısız ama sevdiğiniz, değer verdiğiniz insanların içinde olmayı tercih edebilirsiniz. Başarırsam bu grupta kalamam endişesi ile başarabileceğiniz şeylerden uzak durmak, başarıyı ertelemek gibi eğilimlerle kendi kendinizi baltalamaya başlarsınız.

👉 Psikolojik olarak, herkesin ebeveynlerinden daha yüksek bir statü elde etmesi kolay değildir. Hatta bazı ailelerde çok kötü bir şekilde kabul edilmektedir. Bu nedenle, dışlanmış hissetmemek için daha yükseğe çıkmakta tereddüt etmek yaygındır.

Özgüven eksikliği genellikle başarılı olma korkusuyla bağlantılıdır. 

Yetenekli miyim? Yeterli miyim? Göreve hazır mıyım? Gerçekten başaracak mıyım? 

Bu soruları tekrarlayarak başarıya giden yolda ilerlememizi engelleriz.

3. “Başarısız olursam?” düşüncesi

Tepeye çıktıktan sonra, düşüş daha sert ve daha acı verici olacaktır. Bu endişe bazen başarı korkusunun nedenidir. Büyük bir başarıdan sonra, her şeyin duracağından veya sonrasında tökezlerseniz daha da acı olacak olan başarısızlık hissine batmaktan korkarız. Bu olumsuz ve sınırlayıcı düşünceler oldukça etkilidir ve bizi başarıya giden yoldan uzaklaştırır. 

Hayatın iniş ve çıkışlardan oluştuğunu anlamalısınız. Başarısızlıktan korkmak, başarıdan korkmak anlamına gelir. Biri olmadan diğeri var olamaz. Bu yüzden hata yapmak veya başarısız olmaktan korkmayın. 

Başarı korkusunu yenmek

Daha küçük bir çocuksunuz, okulda herhangi bir başarınızı paylaşmak için eve geldiniz. Annenize notunuzu söylediniz. Anneniz size şöyle dedi: “Aferin benim kızıma, demek ki bir sonraki sınavda da tam not alabilirsin.” İşte o an başarı korkusunun temelleri atılmaya başlandı. Her çıtayı atladığınızda, bir sonrakinde daha yükseğe sıçramanız gerekecek. Başarının keyfini çıkaramadan yeni beklentiler için çalışmanız gerekecek. Bu ilerlemeyi sürdürememek, başladığınız yerden daha kötü bir yerde bitirmek zorunda kalabilirsiniz düşüncesi ile başarmaktan korkmaya başlayacaksınız.

Kendi başarınızı sabote ettiğinizi fark ettiğinizde ya da çevrenizden böyle yorumlar aldığınızda oturup biraz düşünün ve kendinize şu soruları sorun;

• Belirlediğim hedef ne kadar gerçekçi?
• Bu hedefe ulaşırsam ne kazanacağım ve ne kaybedeceğim?
• Korkumun ne kadarı gerçekçi?

Eğer korkunuzu ve nedenlerini tanımlayabiliyorsanız, şimdi sıra onlarla yüzleşmekte. Bazen başarı korkusunu yenmek, başarısızlık korkusunu yenmekten daha karmaşıktır. Değişimi kucaklamak, konfor alanının dışına çıkmak zor gelebilir. Alışkanlıkları sürdürmek daha rahat diye düşünülebilir, hele ki geleceğin bilinmezliği ve hayatın süprizli oluşu göz önünde bulundurulursa…

Fakat unutmayın; şuan bunu düşünmeye başladıysanız zaten başarının getireceğini düşündüğünüz tüm sorunlarla ve korkularla da baş edebilecek kadar yeteneklisiniz demektir. Herkesi memnun etmek, herkesin onayını almak ve mükemmel olmak gerçekçi beklentiler değil.

Ancak, kendinize göre seçimler yaparak, öz sevgi ve saygınızı koruyarak, başarının getirebileceği olumsuz değişimlere karşı ruh sağlığınızı ve beden sağlığınızı koruyabilecek, güvendiğiniz ve değer verdiğiniz insanların sizi destekleyebilecekleri ve sizinle gurur duyacakları şekilde başarılı olmak mümkün.

Tecrübeli Mentör ve Koç Özlem Şen ile başarı üzerine konuştuk!

Mentör ve koçluk yapan sevgili Özlem Şen, başarı hissi üzerine konuşmak için Youtube kanalımızdaki 🎥RDV Coaching programına konuk olmuştu. Aşağıdaki bölümü podcast kıvamında dinlemenizi ve izlemenizi tavsiye ederim. Sohbetimizde kendinizi daha iyi tanımak, güçlü ve zayıf yönlerinizi farkına varmak için ipuçları bulacaksınız. Böylece doğru adımları atmak daha kolay hale gelecek.