Rıza kavramının hukuki tanımları hangi ülkede yaşadığınıza veya durumunuza göre değişiklik gösterse de, kavramın özü her zaman aynı. "Rıza, kişisel sınırların ve neyin sizin için rahat olup olmadığını tartışan ve devam eden bir süreçtir." Rızanın gerçek hayatta nasıl gerçekleştiğini ise detaylı olarak bu içerikte konuşalım.
Rızanın tanımı
Rıza, kişinin bir davranışa rıza göstermesi, uygun bulması, onaylaması olarak tanımlanabilir. Özetle cinsel rıza, sizin ve partnerinizin seks yapmayı veya herhangi bir tür cinsel aktiviteye katılmayı kabul etmesi anlamına gelir.
Biriyle cinsel ilişkiye girmeden önce onun da seninle cinsel ilişkiye girmek isteyip istemediğini bilmelisin. Partnerinize ne istediğiniz ve istemediğiniz konusunda dürüst olmanız bu yüzden çok önemlidir.
Rıza vermek ve rıza istemek tamamen kişisel sınırlarınızı belirlemek ve partnerinizin sınırlarına saygı duymak ve her şeyin yolunda olup olmadığını kontrol etmekle ilgilidir. Rızaya dayalı olması için her iki kişinin de her seferinde seks yapmayı kabul etmesi gerekir.
🚨 Rıza olmadan yapılan cinsel aktivite (oral seks, genital dokunma ve vajinal veya anal penetrasyon dahil) cinsel saldırı, taciz veya tecavüz demektir.
👩⚖️
Yaşama hakkı, temel hak ve özgürlükleri koruyan ulusal ve uluslararası belgelerin önemli çoğunluğunda birinci sırada yer almaktadır ve kişi dokunulmazlığı hakkı yine bu belgelerle koruma altına alınmıştır.
Anayasamızın 17. maddesine göre “Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz”.
Kısaca, anayasamızda vücudun bütünlüğü ve kişinin maddi-manevi varlığı açıkça korunur ve kişinin rızası olmadan vücut bütünlüğüne dokunulamaz. İşkence ve eziyetle birlikte insan onuruna yakışmayacak her türlü ceza yasaklanmıştır. Buna göre, işkence ve kötü muamele, eziyet, cinsel saldırı ve cinsel taciz de yasaklanmaktadır.
|
Sekste "rıza olup olmadığını" anlamak
Cinsel rıza partnerler arasında sözlü ve sözlü olmayan bir çok yolla tasdiklenebilen karşılıklı bir diyaloğa dayanır. Unutmayın: ✋ Bedeninize neler olacağı konusunda son söz sizin!
1. Cinsel rıza açıkça ifade edilmelidir.
Birinin rızasını verip vermediğinden emin olmanın tek bir yolu var: size söylemesi. Aktif rıza, sizin ve partnerinizin cinsel aktiviteye birbirinize açık ve net bir 'evet' demeniz anlamına gelir. Diğer kişinin de sizin kadar istekli olduğunu veya olacağını varsaymak işe yaramaz.
🤐 Cinsel rıza her zaman açıkça iletilir; hiçbir soru işareti veya gizem olmamalıdır. ‘Hayır’ın yokluğu yeterli değildir. Sessizlik rıza anlamına gelmez!
2. Fikrinizi her zaman değiştirme hakkınız vardır.
Siz veya cinsel partneriniz, seks yapmaya başlamış olsanız bile, devam etmek istemediğinize istediğiniz zaman karar verebilirsiniz. Böyle bir durumda her iki kişi de durmalıdır. Eğer bunu yapmazsanız bu cinsel saldırıdır.
Ayrıca, daha önce ilişki kurmuş olmanız ya da daha önce evet deyip sonra fikrinizi değiştirmiş olmanızın bir önemi yok. İstediğiniz zaman "dur" diyebilirsiniz ve partnerinizin buna saygı duyması gerekir.
3. İletişim kurmak çok önemlidir.
Cinsel partnerinizin beden diline dikkat edin. Örneğin gergin veya rahatsız görünüyorlarsa duraklayın ve onlara nasıl hissettiklerini sorun. Yalnızca partnerinizin beden dilinizi fark etmesine güvenmeyin; onlara nasıl hissettiğinizi ve durmak mı yoksa ara vermek mi istediğinizi söyleyin.
4. İşleri yavaştan almak veya gerektiğinde durmak önemlidir.
Eğer istemiyorsanız, seks yapmak ya da cinsel herhangi bir aktivitede bulunmak için gerçekten hiçbir neden ya da acele yoktur. Eğer işler sizin için çok hızlı ilerliyorsa, 'Yavaşlayabilir miyiz?', 'Bir ara verebilir miyiz?' veya 'Durabilir miyiz?' gibi cümleler söyleyebilirsiniz. Partneriniz her zaman duygularınıza saygı duymalıdır.
5. İçki ve yasaklı maddeler rızayı etkiler.
Eğer gerçekten sarhoşsan ya da kafan iyiyse, rıza gösteremezsin. Çünkü rızanın özgürce ve bilinçli verilmesi gerekir. Sarhoşsanız karar verme kapasiteniz etkilenebilir veya yasaklı madde etkisi altındaysanız bilinciniz etkilenebilir. Sarhoş olan ve neler olup bittiğini bilmeyen ve dolayısıyla bilgilendirilmiş rıza veremeyen biriyle herhangi bir şekilde cinsel ilişkiye girerseniz, bu, o kişiye cinsel saldırıda bulunmak ya da tecavüz etmekle eşdeğerdir.
⚠️ Ayrıca, rıza asla geçmiş davranışlarınız, ne giydiğiniz veya nereye gittiğiniz gibi şeylerle ima edilmez. Ve bu sadece biriyle ilk kez birlikte olduğunuzda önemli değil, hep önemlidir. Daha önce seks yapmış olan çiftlerin ve hatta uzun süredir birlikte olan evli çiftlerin de her seferinde seks öncesinde rıza alması gerekir.
Rıza nasıl istenir?
Aslında çok basit. İletişim iletişim iletişim. Yeni bir şeye geçmeden önce partnerinizle konuşun, yanıtını bekleyin ve buna saygı gösterin. Sağlıklı bir cinsellik, saygı ve sevgi dolu bir ilişki içinde olduğunuzdan emin olmak için rıza talep etmek için bazı örnek sorular şunlar olabilir.
Seni öpebilir miyim?
Sana dokunabilir miyim?
Seni soyabilir miyim/seninle sevişebilir miyim?
Bu seni heyecanlandırıyor mu?
Hoşuna gitti mi?
İstiyor musun?
Şimdi ne yapmak istersin?
... denemek ister misin?
|
👫 Düzenli ilişkilerde kendimize partnerimizle sevişmenin kendiliğinden gelişmesi gerektiğini söyleriz. Ancak söz konusu uzun yıllardır beraber olduğumuz partnerler dahi olsa, başkalarının davranışlarını dinlemek ve gözlemlemek önemlidir. Eğer kişinin yüzünü çevirdiğini, çekingen olduğunu veya anlayışlı olmadığını görürsek yukarıdaki sorulardan birini kendisine sorabiliriz.
İlişkinin niteliği ne olursa olsun, rıza sorunu her zaman ortaya çıkar ✅. Romantik bir ilişkinin dışında, herhangi bir şey olmadan, hatta bir kişiye dokunmadan veya onu öpmeden önce bile ortaya çıkar.
⛔ Rıza İnşası
Rıza inşası, kişinin rıza göstermediği herhangi bir cinsel davranıştaki Hayır’ı Evet’e çevirmek için kullanılan ve ‘fiziksel zorlama içermeyen’ yöntemler bütününe denir.
Bu yöntemler ısrar (sürekli talep etme), manipülasyon (rahatlatıcı yalan söyleme), duygusal manipülasyon (rıza verilmezse başkalarına gitme tehdidi), ikna süreçleri (hediyeler, maddi destek ve ikram), psikolojik şiddet (kişiye kendini suçlu hissettirme), kaygıyı azaltma (birliktelik üzerine verilen güvenceler) vb. olabilir.
⚠️ Rızanın inşa edilmesi, kişinin kendi seçimlerinin bulanıklaşmasına neden olur ve kişinin vücut bütünlüğü kendi rızası dışında bozulur!
Çocuklara rızanın öğretilmesi
Çocuklara rızanın öğretilmesi oldukça önemlidir. Bu onların, bedenleriyle ne yapacaklarına, ebeveynleri ve aileleri dahil, hiç kimsenin onlar adına karar vermemesi gerektiğini anlamalarına yardımcı olur. Böylece bedenin güvenliğe ihtiyacı olduğunu ve bunu sağlayabilecek şeyin rıza olduğunu öğrenirler.
Onlara aynı fikirde olmak ne demektir öğretmek, duyguları daha iyi anlamalarını ve kendilerini rahat hissettikleri şeyleri söylemelerini sağlar. 💋Örneğin: Teyze öpücük isterse çocuğu bunu yapmaya zorlamıyoruz. Kendini rahat hissetmesini sağlayacak sosyal etkileşimi fiziksel temas olmadan bulması gerekiyor.
Aynı şekilde, çocuk, kendi vücuduna saygı gösterilmesi gerektiğinin farkına varmanın yanı sıra, başkalarının bedenlerine de rızaları olmadan dokunulmaması gerektiğini anlamalıdır. Aslına bakılırsa, sınıf arkadaşına sarılmak istediği için onu buna zorlaması gerekmiyor.
Özetle, çocuğunuza rıza kavramını öğretmek için yapmanız gerekenler şunlar:
- Fiziksel bütünlüğe saygı kavramını tanıtıyoruz;
- Ona hepimizin aynı arzulara sahip olmadığını söylüyoruz;
- Ona gönüllü olup olmamak nedir anlatıyoruz;
- Çocuklara kibar jestleri reddetmenin alternatif yollarını öğretiyoruz.
Çünkü hepimizin yardıma ve tavsiyeye ihtiyacı var Özetlemek gerekirse:
👉 Evet evettir,
👉 Hayır hayırdır,
👉 Hayır demeye cesaret edememek evet demek değildir.
Eğer istismar mağduru olduysanız, beklemeyin, açıkça konuşun ve bir psikologla iletişime geçin.
🤗"KENDİNİ DİNLE, KABUL ET VE MUTLU OL! HEMEN ŞİMDİ, BAŞLA..." #BornToBeMe |
Kaynak
- Özkazanç, A. (2013). Cinsellik, Şiddet ve Hukuk: Feminist Yazılar. Ankara: Dipnot Yayınları.
- Hackman, C. L., Pember, S. E., Wilkerson, A. H., Burton, W. ve Usdan, S. L. (2017). Slut-shaming and victimblaming: A qualitative investigation of undergraduate students’ perceptions of sexual violence. SexEducation, 17(6), 697-711.
- Altınay, A. G., Adak, H., Bolgül, A. ve Güneş, H. (2018). Toplumsal cinsiyet farkındalığı ve cinsel tacizlemücadele: Sabancı Üniversitesi deneyimi. Üniversitelerde cinsel taciz ve saldırıyla mücadele: CTS çalışmaları, 123-142.
