Edimsel koşullanma nedir? Öğrenmenin psikolojisi

tarihinde Yudum , Wengood yazarı tarafından güncellendi

Eğer köpek yetiştirdiyseniz edimsel koşullanma ne demek çok iyi anlayacaksınız. Köpekler eğitilirken, verdiğiniz komutları yerine getirdiğinde ona ödül vererek bu davranışları otomatik hale getirmesi için onu teşvik edersiniz. Bu kavramın edimsel koşullanmanın bir parçası olduğu hakkında bir fikriniz var mıydı? Edimsel koşullanma insanlar için de geçerli, öyleyse nasıl? İşte cevaplar.

Edimsel koşullanma nedir? Öğrenmenin psikolojisi

Edimsel koşullanma nedir? 

Edimsel koşullanma, bir davranışın gelecekte tekrarlanma olasılığını artırmak veya azaltmak için pekiştirme veya cezaya dayalı olarak çalışan bir öğrenme yöntemidir. Köpek eğitiminde sıkça kullanılan bir yöntem olan edimsel koşullanma sayesinde köpek, bir davranış ile davranışın sonucu arasında bir ilişki kurar. 🐶 

Klasik koşullanma ile karıştırmayın!

Koşullanma, psikolog Yvan Pavlov'un ortaya attığı bir kavramdır, buna “klasik” koşullanma denir. Edimsel koşullanmanın, davranışı bir refleksle ilişkilendirerek nötr bir uyaran yaratmayı amaçlayan klasik koşullanma ile karıştırılmaması gerekir.

➜ Klasik koşullanma örneği: Köpekler yiyecek gördüğünde doğal olarak tükürük salgılamaya başlarlar. Pavlov köpeğine yemek vermeden hemen önce düzenli olarak zili çalmıştır. Bir süre sonra, köpeğin uyarıyı bir refleksle ilişkilendirdikleri için zil sesini duyduklarında tükürük salgıladığını gözlemlemiştir.

Psikolojide edimsel koşullanma

Psikolojide bu kavram, Edward Thorndike tarafından başlatılan "davranışçılık"tan gelmektedir, ancak bu kavramı ele alan ve psikolojide edimsel koşullamayı geliştiren kişi Burrhus Frederic Skinner’dır. Skinner’e göre hayatımız boyunca benimsediğimiz tüm davranışlar, pekiştirme ya da cezalandırma içeren deneyimlerin sonucudur 🤔. Skinner'a göre, davranışlarımızı anlamak için içsel düşüncelerimize ve motivasyonlarımıza dalmak yerine dış nedenleri incelemek gerekir.

  ➜ Ama özet olarak psikolojide edimsel koşullanmaya göre hepimiz ödüllendirilmek için hareket ediyoruz.

Pekiştirme ve ceza

Teoriyi anlamak için iki ana unsuru bilmek gerekir: hem olumlu hem de olumsuz olabilen pekiştirme ve ceza. Basitleştirmek için:

👍 Pekiştirme: Bir davranışın bizi o davranışı yeniden yapmaya iten sonucudur.

👎 Ceza: Bir davranışın bizi o davranışı tekrarlamamaya iten sonucudur. 

Pekiştirme veya ceza şunlardan biri olabilir:

➕ Olumlu: Vücuda etki eden bir uyaranın eklenmesiyle.

➖ Olumsuz: Vücuda etki eden bir uyaranın kaybolması.

Edimsel Koşullanmanın Türleri

Skinner'a göre bu koşullar (pekiştirme, ceza, olumlu, olumsuz) çerçevesinde davranışçılık ile pedagoji arasında doğrudan bir bağlantı vardır. Öğrenmeye yönelik somut uygulamalar , bu koşulların durumlarına göre 4 farklı şekilde olabilir.

 👍 ➕ Olumlu pekiştirme: Olumlu bir uyaranın (örnek: ödül) ardından davranışın görünümünün artması

👎 ➖ Olumsuz pekiştirme: Olumsuz bir uyaranın kaybolmasıyla davranışın görünümünün artırılması (örnek: bir yükümlülüğün ortadan kaldırılması).

👍 ➕ Olumlu ceza: olumsuz bir uyaranın belirmesiyle davranışın azalması (örnek: yeni bir bir yükümlülük sahibi olma).

👎 ➖ Olumsuz ceza: Olumlu bir uyaranın kaybolmasıyla davranışın azalması  (örnek: bir ayrıcalığın kaldırılması)

Örnekli anlatım: 

Tekrar köpek eğitim örneğini ele alalım:

1) Köpek oturur ve ödülümü alır 👉 bu olumlu pekiştirme örneğidir. 

2) Köpek havlar ve tasmasını sıkarsınız 👉 bu olumlu ceza örneğidir.

Bu eğitim yöntemi, köpeğin pekiştirmeye veya cezaya dayalı davranış geliştirmesi gerektiğini anlamasına dayanır. Ancak özellikle elektrikli tasma ile verilen cezaların, köpek tarafından işkence olarak algılandığı ve çok fazla stres yarattığı kanıtlandı. Bu durumda, Milgram’ın deneyinde olduğu gibi baskı ve korku yoluyla otoriteye boyun eğme söz konusu olacaktır. Şüphesiz ki, hayvan eğitimi için pozitif öğrenmeyi desteklemek daha iyi bir yöntem. Peki insan açısından bu gerçekten uygulanabilir bir teori mi? Pek emin değilim…

Edimsel koşullanmanın sorgulanması

Burada unutmamamız gereken şey, edimsel koşullanmanın yalnızca pozitif yönü ile ele almak, çünkü aksi takdirde psikolojik hasara neden olabilecek deneyimlere maruz kalabilir karşınızdaki kişi. Tıpkı bir narsist ebeveyn gibi ruhsal yaralanmalara neden olacak duygusal travmaları tetikleyebiliriz...

Bu öğrenme modelinin sonuçları, maruz kalan kişi üzerinde güçlü bir duygusal etkiye neden olabilir. Ceza, travmaya yol açabilecek psikolojik şiddet ile ilişkilidir. İş dünyasında bile, bazı toksik yöneticiler işe yaradığını bilip bilmeden çalışanlara boyun eğdirmek için sopa ve havuç yöntemini kullanıyor.

Edimsel koşullamanın kötüye kullanılması, yani cezanın kullanılması durumunda maruz kalanın psikolojisi yeniden yapılanmaya çalışacaktır. Bazı profesyoneller, bu durum üstüne çalışmış ve duygusal acıdan kaynaklanan davranışsal sorunları çözmek için “koşulsuzlaştırma” yöntemlerini uygulamaktadır. Bu nedenle edimsel koşullanmanın yalnızca pekiştirme yönünü kullanmak gerekir.

🔗 5 çocukluk çağı travması ve sonuçları

🔗 Kendinden şüphe etmene neden olan 16 gaslighting cümlesi 

🔗 Stockholm sendromu | İstismar edene hayran olma durumu 

Editoryal görüş: emniyet kemeri örneği!

Artık, edimsel koşullanma hakkında daha fazla şey biliyorsunuz! Doğru anladığınızdan emin olmak için emniyet kemeri örneğini düşünelim. Emniyet kemeri takmadığınızda araba giderek daha fazla ses çıkarır ve bu dayanılmaz bir hal alır.  Siz de durdurmak için emniyet kemerinizi bağlarsınız . Bir şeylerin ters gittiğini hissediyorsanız, bir psikoloğa başvurma ihtiyacı hissediyorsanız randevu almak için beklemeyin.
 
🤗"KENDİNİ DİNLE, KABUL ET VE MUTLU OL! HEMEN ŞİMDİ, BAŞLA..."
#BornToBeMe

Kaynak : psychologies.com

Kaleme alan Yudum , Wengood yazarı

🤩Hayatımı fiziksel ve zihinsel harekete adadım. 🖋️Yazmayı, 💭düşünmeyi, 📖okumayı ve 🔎araştırmayı çok seviyorum. 😺💕🧘‍♀️Kedim ve yoga matım vazgeçilmezim.

En yeni makaleler

Toksik insan ne demek? Toksik insan özellikleri neler?

Hiç bazı insanlarla zaman geçirdikten sonra kendinizi kaygılı, suçlu, kafası karışmış veya tükenmiş hissettiniz mi? Eğer öyleyse, muhtemelen toksik insanlarla karşılaştınız. Bu yazıda, toksik insan nedir, toksik insan özellikleri nelerdir, hepsini konuşuyoruz. Toksik insanların yaşamınıza etkisini ve ruh sağlığınızı nasıl koruyabileceğinizi öğrenin.

Anksiyete (Kaygı) Bozukluğu nedir? Ne yapmalı?

Hepimiz zaman zaman kaygı hissederiz, fakat genellikle belirtiler hızlıca kaybolur ve sorun yaratmaz. Kaygı belirtileri sürekli ve ciddi bir şekilde devam ettiğinde ise kişi yaşam kalitesinde düşüş hissederek şikayet etmeye başlar. Baskın bir şekilde hissedilen anksiyete, sürekli devam ettiğinde işe gitme, okula gitme, arkadaşlarla görüşme veya günlük yaşantıdaki görevleri yerine getirmek zorlaşır. Bu durum normal bir kaygı olmayabilir. İşte bu noktada devreye "anksiyete (kaygı) bozukluğu" girer. Anksiyete halinin bir hastalığa dönüştüğü bu durum ile ilgili bilmeniz gereken her şey bu yazıda!

Ruh sağlığımıza hak ettiği özeni gösteriyor muyuz?

1992 yılından beri Dünya Ruh sağlığı federasyonu tarafından 10 Ekim Dünya Ruh Sağlığı Günü olarak kutlanıyor. Ruh sağlığını genel insan sağlığından ayrı düşünemeyiz. Çünkü iyilik hali, bedensel ve ruhsal sağlığın bütününe bağlıdır. Ruh sağlığının önemini anlamak sadece kişiler için önem teşkil etmez, toplumun refahı için de oldukça önemlidir. Mental sağlığımıza dair bilmeniz gereken her şey bu makalede!

Kadından güler yüz beklemek niye? Canım isterse gülerim!

Benim aslında sorun olmayan bir sorunum var. Güler yüzlü bir insan değilim. Güler yüzlü olmak bir zorunluluk mu? Bence güler yüzlü olmamak gayet normal; yüzümü illa güldürmeyen duygularım ve fikirlerim var, o kadar! “Erkekler, güler yüzlü kadın sever”, “Kadın dediğin güler yüzlü olur.”, “Öyle asık suratlı olursan, seni beğenmezler”... Bana her şeyi yakıp yıkma isteği veren bir şey varsa o da bu tür seksist yaklaşım ve dayatmalar. Kadınlara yönelik bu dayatmalara artık tahammül edemiyorum. Bize gülümsememizi söylemeyi bırakın! Veya kahkaha atarken nelere dikkat etmemiz gerektiğini söylemeyi! Kadın ve güler yüz beklemek: neden cinsiyetçi bir yaklaşım?

Çocukluk Travmaları Yetişkinlikte Bizi Nasıl Etkiler?

Yaşlandıkça, çocukluk travmalarının bizi hâlâ nasıl etkilediğini ve bazen başa çıkılması gerçekten zor olduğunu daha fazla keşfediyorum. Çocukken yaşanan bu travmalar, genellikle göz ardı edilmiş veya küçümsenmiş olsa da, yetişkin hayatımda büyük bir yer tutuyor. Çocukluğumuzun bizi tamamen nasıl şekillendirdiğini görmek şaşırtıcı bir durum. Bu etkileri daha iyi anlamak ve yönetmek için bu yazıyı mutlaka okuyun!

En ilham verici motivasyon sözleri! 20 mükemmel söz!

Motive edici sözler duymaya mı ihtiyacınız var? Güzel sözler söyleyen biri olsa da biraz motivasyon olsa mı diyorsunuz? O zaman doğru yerdesiniz. Motivasyon sözleri kısa ama etkili oluyor. Kişi kendini çıkmazda hissettiğinde motivasyon sözleri birer ışık oluyor. Hiçbir şey, hiçbir zaman senden daha önemli değil. Tek önemli olan şeyi yap ve ne olursa olsun, hayattaki zorlukların seni vazgeçirmesine izin verme. Bir iki güzel söz oku, yeniden güç bul. 💪 İşte arada bir açıp bakmalık 20 maddelik motivasyon sözleri listesi!

🎧 Spotify

İşe gidip gelirken, yürüyüşe çıkarken, yemek yaparken veya uyumadan önce size eşlik etsin. Wengood Podcast serisi: RDV Coaching'i kaçırma! 

#3 | Algı yönetimi nedir? Uydumculuk psikolojisi ve soru sorma becerisi #algı #ikna #sorgulama

Ekim 2022 · RDV Coaching | Wengood

29:12

🎥 Youtube

Aslı ile Yoga seansları!

🎥 Youtube

Mentor Özlem Şen ile RDVCoaching serisi 

Kanala 💜abone ol , 🔔 bildirim zilini aç ve tabii, 👍videoları beğenmeyi ve ✍🏻 bize yorumlardan ulaşarak hangi konularda içerik istediğini söylemeyi unutma!

Ayrıca: En sevilen içerikler, günlük mutluluk, destek ve motivasyon dozları için; 

Instagram📸

📍Pinterest