Psikolog mu, yaşam koçu mu? | Kime gitmeliyim?

Her bir mesleği tek tek anlayalım...

Ruh sağlığı uzmanları ailesi oldukça geniş…

Her şeyden önce, psikolog, psikiyatrist, psikanalist veya psikoterapist gibi meslekler arasındaki ayrımları bir hatırlayalım. Her bir ünvanın hangi rolü üstlenmek üzere eğitim almış olduğunu böylece daha rahat anlayacağız.  

Psikiyatrist nedir?

Tıp uzmanıdır ve akıl hastalıklarını (depresyon, bipolar bozukluk vb.) tedavi eder. Tıbbi tedavi uygulama yetkisi vardır.

Psikolog nedir?  

Belli bir uzmanlık dalında veya seçtiği psikoloji alanında yüksek lisans derecesine sahip kişiye psikolog denir. ( ergenlik, bağımlılık, travma, Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), vb.)

Psikoterapist nedir?

Psikoloji alanında yüksek lisans eğitiminin yanı sıra bir psikoterapi eğitimleri de almış ruh sağlığı uzmanı. Danışanın şikayet ve beklentilerine göre belirlediği tanıya uygun psikoterapi yöntemleri kullanır. (EFT tekniği, EMDR, vb. yöntemler)

Psikanalist nedir?

Sigmund Freud ekolüne ait bir yöntem olan psikanaliz üzerine eğitimini almış olan psikolog.

Bu yazıda doktorlar ve sosyal sigorta tarafından karşılanan psikiyatristlerden bahsetmeyeceğiz. Buna başka bir yazıda detaylıca eğilmiştik zaten 👉 bakınız. Bu makale daha çok psikolog ve yaşam koçu arasındaki fark üzerine yoğunlaşacak.

Yaşam koçu nedir? Koçluk desteği almak ne demektir?

1960'ların başında Amerika Birleşik Devletleri'nde ortaya çıkan koçluk mesleğinin kökenleri Palo Alto okuluna ve Erickson hipnozunun babası olan Milton Erickson gibi farklı terapistlerin gözlemlerine dayanır. 

Koçlar, danışanlarına kişisel veya mesleki gelişimlerinde eşlik eder, örneğin; yaşam koçu ve kariyer koçu.

Kişinin kendi potansiyelini keşfetmesi ve kendini gerçekleştirmesi için gerekli kaynakları harekete geçirmesi konusunda koçluk hizmeti destekleyici bir mekanizma olarak çalışır. Yaşam koçu, bir sorunu destek olma, bilgi ve tecrübe aktaramı ve motivasyon yoluyla çözmeyi amaçlar.

Psikolog ve yaşam koçu arasındaki benzerlik

İki meslek arasındaki tek benzerlik : eşlik etme ilkesi

Bu 2 mesleğin ortak tek noktası: kişinin/danışanın mutlu ve tatmin bir hayat yaşaması için ona eşlik ediyor olması! Ayrıca koçluk mesleği, kişisel gelişim gibi, psikoloji alanından çok fazla ilham alır. Bir çok yaklaşım psikolojik ekollere dayanır.

➜ Yaşam koçları, tıpkı psikologlar gibi aynı etik ilkeler dikkate alınarak hizmet sunar, örneğin; gizlilik ilkesi veya danışanın kendi isteği ile destek almaya karar vermiş olması.  

Psikolog ve yaşam koçu arasındaki fark

Psikolog ve yaşam koçu eğitimleri, çalışma alanları, yöntemleri ve yetkinlikleri bakımından önemli farklılıklar gösterir.

Eğitim ve yetkinlik alanları

Bildiğiniz üzere psikolog uzun bir eğitim hayatını tamamlamış olmalıdır, ya psikoloji alanında yüksek lisans derecesi almış ya da en az 5 yıl klinik uzmanlık dönemini bitirmiş olmalıdır.

Yaşam koçluğu ise ICF (Uluslararası Koçluk Federasyonu) onaylı bir sertifika eğitimini tamamlar. Bu sertifikanın yanı sıra yaşam koçları minimum 100 saatlik deneyimi de belgelemek zorundadır.

Bir yaşam koçunun uzmanlığı sertifika ve deneyim (süre veya seans sayısı) ile ölçülebilir. ICF onaylı yaşam koçluğu sertifkasının üç çeşidi bulunmakta;

🎓ACC (Uzman Koç),

🎓 PCC (Profesyonel Koç)

🎓MCC (Usta Koç)

➜ Yaşam koçları eğitimlerini tamamladıkça, her seviyede en az 10 saat bir mentor eşliğinde çalışarak bir nevi staj eğitimi de alırlar.

Çalışma alanları ve yöntemleri

Psikologlar ve yaşam koçları arasındaki en önemli fark, yaşam koçlarının akıl sağlığı ile ilgilenmiyor olmalarıdır, koçlar terapi yapmazlar, böyle bir yetki ve eğitimleri yoktur. Ayrıca çalışma alanları açısından bakıldığında, biri sorunların sebebine değil çözümlerine odaklanırken (yaşam koçu) diğeri sorunun nedenlerini de sorgular (psikolog).

Özetle, yaşam koçu danışana belli bir hedefe ulaşmak için destek olurken, psikolog kişinin doğru hedefler belirlemesi için de destek olacaktır.

Yaşam Koçu mu, Psikolog mu? Hangisini seçmeliyim?

Bir psikolog, neden bugün olduğumuz gibi olduğumuzu anlamak için geçmişe bakacaktır. Bizi rahatsız eden nedir? Bir travma var mı? Çocukluk dönemi öğrenilmişliklerimiz neler? Zihinsel ve duygusal gelişimimizi ne kadar tamamlamışız? Eksikleklerimiz neler? O kadar çok soru var ki, psikolog mevcut rahatsızlığı anlamak ve tedavi etmek için sizi analiz edecektir.

Bir yaşam koçu ise geçmişe değil, şimdiki zamana ve hatta geleceğe odaklanır. Mevcut durumumuz nedir? İdeal durumumuz ne olurdu? Hedefimize ulaşmak için neler yapmalıyız? Genel olarak, özgüven kazanmak, stresi yönetmek, kariyer değişikliği yapmak vb. gibi  destek alanlarında devreye girerler. Herkes bir koça danışabilir, hatta çocuklar ve gençler bile. Örneğin, yaşam koçları gençlerin kariyer ve eğitim yolculuklarında onlara eşlik edebilir.

Sonuç olarak, sorunlarınıza ve ihtiyaçlarınıza bağlı olarak doğru profesyonele danışmalısınız. Kime başvurmanız ve neden psikoterapiye veya koçluk takibine başlamanız gerektiğini hızlıca öğrenmek için işte bir özet tablo:

Danışmadan önce kendinize doğru soruları sormalısınız , örneğin:

• Geçmişteki veya belli bir sarsıcı olay sonrası değiştiğinizi ve zorlandığınızı mı hissediyorsunuz?  Bir psikoloğa görünün.
• Belli bir amaç, istek veya yanlış olan şeyleri görüp değiştirmek istediğimi belirledim. İhtiyaçlarımı biliyorum, yolu görebiliyorum, ama nereden başlayacağımı ve nasıl başlayacağımı bilmiyorum? Bir yaşam koçuna görünün.

👁️ Hangi takibin size en çok yakışacağına karar verebilecek tek kişi sizsiniz. Kendinizi bu profesyonellerden birine yönlendirmeden önce bir iç gözlem çok önemlidir.