Psk. Esra Orçunlu: "Korku çağında çocuk yetiştirmek"

tarihinde Esra Orçunlu Psikolog ve Aile Danışmanı tarafından güncellendi

Tüm korku ve kaygıları gelişim dönemleri ile açıklamak hem olanaksız hem de yetersizdir. Korkunun aslında her yerde olduğunu söylemek çok da abartılı olmaz. Bu kadar korkunun yaşandığı bir ortamda en korkusuz sayılabilecek çocuk bile zaman içinde korkular ve kaygılar geliştirmeye başlar. Korku çağında anne babalar çocuk gelişimine dair neler bilmeli? Psikolog ve Aile danışmanı Esra Orçunlu'nun kaleminden.

Psk. Esra Orçunlu: "Korku çağında çocuk yetiştirmek"
Özet

Korku, çocuğun dünyaya gelmesiyle birlikte başlar, çünkü her yaş döneminde olduğu gibi bebeklik döneminde de insanın en temel isteği hayatta kalmak ve varlığını sürdürmektir. Bu nedenle, her yaş döneminde, çocuğun bedensel, zihinsel ve duygusal gelişimine bağlı olarak ‘ tipik ‘ sayılabilecek korkuları oluşur. Bu korkuların ortaya çıkması aslında sevinilecek bir durumdur, çünkü yaş dönemine özgü korkular çocuğun farkındalığının da yaşına uygun bir şekilde geliştiğini göstermektedir. 

Korkuların içerikleri yaş dönemleriyle keskin bir şekilde sınırlanamaz, geçişler son derece normaldir. Çocuklar genellikle onlara korkmaları öğretilen yangın, trafik, yabancılar gibi gerçek konulardan değil de ‘gerçekdışı’ konular karşısında korkuya kapılırlar. Her duyguyu anlamak gibi bu korkuları tanımak ve anlamak da anne-baba açısından önemli olmalıdır, çünkü çocuk o korkuyu yaşadığı sırada yanında büyük ihtimalle onlar bulunacaktır.

Psikolog Esra Orçunlu

Korkuyu anlamak

Tüm korkuların en temel korkudan ortaya çıktığını  söylemek bu konuyu anlamada doğru bir başlangıç olacaktır. 

İlk korkumuz bebeklik döneminde kendi çaresizliğimizi, yetersizliğimizi ve güçsüzlüğümüzü deneyimlediğimiz zaman ortaya çıkar. Bebek tümüyle içine doğduğu ortamın insafına kalmıştır; çevredekiler onun ihtiyaçlarını anlamadıklarında ya da onları gidermekte geç kaldıklarında bebek huzursuz olur ve öfke hissetmeye başlar. Çevresine derdini anlatabileceği tek lisan ağlamak, bağırmak, kendini kasmak, mutlu olduğunda ise gülmektir. 

Tam da bu noktada , çocuğa bakan kişinin hayal gücünü kullanması gerekir. Acaba çocuk ne anlatmaya çalışmaktadır? Bebek, kendiyle ilgili sıkıntıları ham, işlenmemiş bir şekilde anneye aktarmaktadır. Annenin bu malzemeyi, "dönüştürmesi" gerekir. Bu noktada annenin hayal kurma ve empati becerisi büyük önem kazanır. 

Anne, bebeğin kendisine ham bir şekilde ilettiği malzemeyi işlemelidir. Bunun için örneğin bebeğin ağzından , bebek gibi konuşarak bebeği yatıştırmaya çalışır. "beklemek istememiş mi benim bebeğim? Hemen mi istemiş mamasını? Annesi onu bekletmiş mi ? Mamayı  görünce sevinmiş mi?"

Anne de gergin olunca

Bebeğin içinde hissettiği kuvvetli duygular, anne tarafından yumuşatılamadığında bebek hem kendi duygularından hem de onu yatıştıramayan annesinden çekinmeye başlar. Hepimize mutlaka tanıdık gelecek bir şekilde anne her zaman bu duyguları ve paniği yatıştırmaya hazır değildir. Kimi zaman kendisi gergin olabilir, kimi zaman ne yapsa işe yaramaz, çocuk yatıştırmadıkça sinirlenebilir. 

👉Bu durumlar arada sırada değil de sık sık yaşandığında çocuk giderek korku dolu olmaya başlar.

Topluma özgü korkular

Bazı korkular belli toplumlara özgüdür. Bunların bir kısmı batıl inanışlar olarak nitelenebilir bir kısmı ise o toplumun içinde yaşadığı şartlarla ilgilidir. Örneğin nazar değmesi, merdiven altından geçmek bizim toplumumuzda sıklıkla rastlanan korkulardır. Moğolistan ‘da erkek bebek ölümlerinin çok yüksek olduğu bilindiği için erkek çocukların saçları üç yaşına kadar kesilmez ve kötü ruhların onları kız zannedip zarar vermeyeceklerine inanılır. Çocuk da o topluma özgü bu korkuları zaman içinde içselleştirmeye başlar.

👉Korku ya da modern haliyle kaygı, günümüzde birçok sorunun temelinde yatan, yarattığı etkiler giderek artan ve çeşitlenen bir olgudur. İnsan olarak kusursuz olmadığımızı, yetersizliklerimiz, sınırlarımız olduğunu, ölümlü olduğumuzu, kendimizi hiçbir zaman yüzde yüz güvende hissedemeyeceğimizi kabul etmedikçe de yaşamla ilgili kaygılarımızın azalması zordur. 


Psikolog Esra Orçunlu 📌Dijital çağda çocuk yetiştirmek ile ilgili yazısını okudunuz mu? 


Yetişkinler kendileri çeşitli kaygılar içinde boğuşurken çocuklarını nasıl yatıştırabilirler?

1) Korkunun da normal bir duygu olduğunu anlamalı

Korku, normal hatta kimi zaman gerekli duygudur. Bu nedenle amaç, korku duygusunun hiç yaşanmaması değildir; amaç korku duygusunu kabul etmek ve bu duyguyu tanımayı öğrenmektir. Korkudan sürekli kaçınılmadığı zaman, korkuyla baş etmenin yöntemleri de, korkuya rağmen hayata devam etmenin yolları da bulunacaktır.

2) ‘’Mükemmel ‘’ anne ve baba olma fikrinden vazgeçmeli

‘’Mükemmel ‘’ anne ve baba olma fikrinden vazgeçmek, bu konuda atılabilecek çok önemli bir adımdır. Anne- babanın özellikle de panik halinde bir çocuğa yaklaşırken çok akılcı ve kitabı bir performans sergilemek yerine sıcak ve destek olmaya niyetli bir tutum sergilemeleri birçok derdin devası olacaktır.

3) Israrlı uyarılar, çocuğu kaygılara boğmamalı

Çocuğun zihnine hiç aklına gelmeyen kaygıları sokmaya da gerek yoktur. Onu korumak ve tehlikelerin farkına varmasını sağlamak için tabii ki ara ara uyarılarda bulunmak gerekir. Ancak bu uyarıları sürekli tekrarlamak ve listeyi uzatmak çocukların dış dünyaya karşı giderek artan bir şüphe oluşturmalarına neden olur. ‘’ Dondurma yeme, boğazın ağrır. Kaydıraktan kayma, düşersin. Bu adamın tipini beğenmedim, yürü eve gidiyoruz. Terledin, hemen sırtına havlu koyayım. Sandalyeye çıkma, ben vereyim sana. Bardağı taşıyamazsın, düşürür elini kesersin.’’

4) Anne ve baba kendi korkularından bahsederken dikkat etmeli

Çocuğun yanında anne- babaların kendi korkularından sık sık bahsetmeleri dikkat edilmesi gereken bir başka konudur. Anne- babanın korkularından bahsetmek yerine örnek olmak adına kendi korkularının üzerine gitme konusunda çocuğa model olmaları daha yeğlenir bir yaklaşımdır.

5) Çocuğun yaşam koşulları değişirse, bu konuda konuşulmalı

Çocuğun yaşam koşulları değiştiğinde, anne- baba, çocuğun yaşı ne olursa olsun bu konuyu çocukla mutlaka konuşmalıdırlar. Bu geçişin anne- babada yarattığı duygular çocuğun anlayabileceği şekilde kendisine iletilmelidir; anne- baba, kendilerinin de bu duruma üzüldüklerini /endişelendiklerini çocukla paylaşmalıdırlar. Bu geçiş nedeniyle yaşamının nasıl etkileneceğini ve yeni yaşam düzeninin nasıl olacağını bilmek onu rahatlatacaktır.

6) Anne-babaya saçma gelen korkular olabilir

Çocuğunuzun korkusu anne-babaya saçma geliyor olabilir. Ancak onu mantık yoluyla bu korkunun saçmalığına inandırmak kazananı olmayan bir mücadeleye dönüşecektir. Özellikle de bu korku sosyal konularla ilgiliyse. Onu başkalarının önüne itip ‘’ Bari bir merhaba de! Bak arkadaşsız kalırsın, kimse seninle oynamak istemez. Evde bülbülsün ama! ‘’ tarzı yaklaşımlar çocuğun daha da içine kapanmasına neden olur. Onu olduğu haliyle kabul etmek ve kendiliğinden attığı minik adımları desteklemek çocuk açısından da anne-baba açısından da daha rahatlatıcı olacaktır.

7) Çocuğun nasıl yatıştırılması gerektiğini bilmeli

Çocukların yatıştırılması belki de korkuların oluşmasını önlemekte ya da çocukların kendi korkularıyla başa çıkmaları için en önemli etkendir. Bu nedenle bir an önce çocuğun nasıl yatıştığını keşfetmek gerekir. Kucağınıza alıp sessizce salladığınızda mı, suyu açtığınızda mı, kulağına fısıldadığınızda mı, komik surat yaptığınızda mı?  kapsanan çocuk büyüdükçe kendi kendini yatıştırmayı öğrenir. Korkusuz yaşamak olanaksızdır, bunu biliyoruz.

👉Korku hissedildiğinde kişinin kendisini yatıştırması mümkündür. Hayatta ayağını yere sağlam basması için çocuğa öğretilebilecek belki de en önemli beceri, kendini yatıştırabilmektir.

👉Çocuklarda korku ve kaygı davranışları ile ilgili daha detaylı bilgi sahibi olmak için aşağıdaki video'yu izleyebilirsiniz.


Kaleme alan Esra Orçunlu Psikolog ve Aile Danışmanı

👩🏻İşine aşık bir psikolog. 🧠Özel ilgi alanı çocuk, ergen ve aile psikolojisi. 🌟2009 yılından beri bir çok okul, kreş ve danışmanlık merkezinde çocukların gelişimini takip etmiş ve aile danışmanlığı vermiş olan Esra Hanım, 2016'dan beri kendi ofisinde çocuk, ergen ve ailelerle çalışıyor.

En yeni makaleler

Kaygı döngüsünden çıkmak | ☔ RAIN yöntemi

Kaygı genellikle dört aşamada ortaya çıkar. Çoğu zaman kaygıyla yaşayan insanlar kaygı döngüsü olarak bilinen durumu yaşarlar. Kaygının 4 aşamasının belirtilerini bilmek, kaygı döngüsünün nasıl çalıştığını anlamak belirtilerinizi yönlendirmenize yardımcı olabilir. Bu içerik Kaygı Döngüsünü Kırmak isimli kitap incelemesinden yola çıkarak bu döngüyü nasıl kırabileceğinizi anlatıyor.

Aşırı hassas kişiliği avantaja çevirmek!

"Ama neden hala ağlıyorsun?". Bu cümleyi sürekli duyuyorum, ve kendimi suçlu hissetmeme neden oluyor! Çünkü bu kadar hassas olmanın normal olmadığını düşünmemi sağlıyor. Aşırı duyarlı olduğumuzda, gözyaşları işlev görme şeklimizin bir parçasıdır. Çünkü güçlü yaşadığımız duyguları boşaltmamıza yardımcı olurlar. Bu, içinde bulunduğunuz duruma göre utanç verici olabilir ama aksine bunu bir zayıflık olarak görmemelisiniz! Kendinizi olduğunuz gibi tanıyıp kabul edip duygusallığınızı doğru şekilde kanalize edersek, aşırı duyarlılık bir güç haline bile gelebilir. Aşırı duyarlılığınızı güce nasıl dönüştüreceğinizi bu yazının devamında konuşuyor olacağım.

Temel duygular nelerdir? Duygu çeşitleri

İnsan doğası; duygu, davranış ve düşünce! Peki duygu ne demek? Temel duygular hangileri? Çocuklara kendi duygularını tanıması için onlar öğretilir, yetişkinlere ise onları nasıl kontrol etmek gerektiği öğretilir, öyle değil mi? Ancak neden bunun gerekli olduğunu hiç düşündünüz mü? Duygular davranışları nasıl etkiliyor? Tüm dünyada aynı yüz ifadesi ile kendini belli eden ve her insanda var olan 6 temel duygu var. Bunlara primer duygu da denir. Gelin duygu durumu, hayal kırıklıkları, mutluluk üzüntü vb. kavramların derinine beraber inelim, duyguları tanımak ve onları kontrol etmek için onlarla yüzleşelim.

Türkiye'de "Babalık İzni" Kullanmak

Evet, anne adaylarına tanınan doğum izni babalar için de geçerli. Ebeveynlerin arasında hiç bir fark yok iken, babalık izni hala daha hamile kadınların izin süresinden daha az ve bir çok değişken ile farklılık gösteriyor. Doğumda babalık izni, babaların bebeği tanımasına ve hatta bebek ile bağlılık oluşturmasına olanak tanır. Peki babalık izni kaç gün? Babalık izni ne zaman kullanılır? Babalık izni dilekçesi nereden bulunur? Ve tabii erkeklerde doğum izni en verimli şekilde nasıl kullanılır? Babalık izni hakkında her detayı aşağıda derledik.

Ofiste çıldırdığım gün ve sonrası | İş yerinde öfke patlaması

Ve sonra bir gün, bardağı taşıran son damla! Hissettiğimiz, ama geldiğini tam olarak göremediğimiz o gün. Kariyerini sorgulatan yönetim biçimlerinin hayal kırıklığı. Ve bam! İş yerimizde çıldırıyoruz. Uygunsuz sözler, kontrol edilemeyen tepkiler, gözyaşı, öfke patlaması… Fırtına geçtikten sonra ertesi gün ofise nasıl gidilir? İş yerinde öfke patlaması yaşadıktan sonra ne yapmalı?

Pozitif bir insan olmak istiyorum!

Bardağın dolu tarafını görmek veya boş tarafını görmek! Yaygın ama uygulaması nadir görülen bir söylem! İyimserlik seviyemizi belirlemesi açısından bu algılama biçimi, önemli. Ben, bu bardağı boş görenlerdenim! Hatta, moralim bozuk olduğunda ben bu bardaktaki dolu suyu da içip bitiriyorum. Kısacası, yeterince metafor kullandıysam, olumlu düşünmeyi beceremiyorum, her zaman en kötüsünü hayal ediyorum ve her şeyi siyah görüyorum! 😨

Hiçbir hayalim yok, ne yapacağım?

Bir kadın dergisinde karşılaştığım soru karşısında farkettim ki; Hayatta hiç bir amacım, hayalim yok! Dergideki soru karşısında, bir anda müthiş bir düşünceler sinsilesine kapıldım! Biraz şaşırdım ve soruya saatlerce baktıktan sonra sayfaya hala tek bir kelime bile yazamamıştım… Nasıl yani, benim yaşamda bir hedefim yok mu? Hayallerim sorulduğunda, aklıma gelecek hiçbir şey olmaz mı? Birkaç seyahat planı ve kısa vadeli öğrenme hedefleri dışında zihnim bomboştu ve aklıma hiçbir şey gelmiyordu. Bu durum beni kaygı ve depresif duygulara sürükledi. Peki hayatta bir amacın olması şart mı? Yoksa ne olacak?

Boşanma sebepleri | En yaygın 10 neden

İlişkilerin sınavı 3. yıldır derler. Peki ya evliliğin? TUİK’in son verilerine göre, evlilik süresine göre boşanmalar incelendiğinde, 2021 yılında gerçekleşen boşanmaların %33,6'sı evliliğin ilk 5 yılı, %20,9'u ise evliliğin 6-10 yılı içinde gerçekleşti. İlgisizlik, sadakatsizlik, parasal konular ve daha nicesi evliliklerin sonlanması için neden oluşturabiliyor. Boşanmanın en yaygın 10 nedenini sıraladık!

Hiç arkadaşım yok! Neden?

Günlerimi tek bir kelime bile etmeden kendi köşemde yalnız geçiriyor değilim, bir şeyler içmek için dışarı çıkmak istersem arayabileceğim iki veya üç kişi var tabii. Ama dost diyebileceğim arkadaşım yok! Benim tercihim miydi bu? Ya da insanlar mı benden kaçtı? Etrafımdaki sağlam arkadaş gruplarını gördükçe kendime sormaktan vazgeçemiyorum: neden hiç arkadaşım yok?!

Procrastination (erteleme hastalığı) nasıl yenilir?

“Daha vakit var…”, “Önce şunu halledeyim, sonra yaparım.”, “Yarın yaparım…” Bilin bakalım ne oldu? Asla yapmadım veya yumurta kapıya dayanınca harekete geçebildim. Kimler bugünün işini yarına erteliyor? 🙌 Modern yaşamın akıl almaz temposu içerisinde, bir şeyleri yapmaya enerjimizin kalmaması normal diyebilirsiniz. Fakat erteleme davranışı sanılanın aksine masum değil ve arkasında bir sürü psikolojik sebep barındırıyor. Yetersizlik hissi, motivasyon eksikliği, stres… İşte erteleme davranışından kurtulmak için 5 ipucumuz! 💪

🎧 Spotify

İşe gidip gelirken, yürüyüşe çıkarken, yemek yaparken veya uyumadan önce size eşlik etsin. Wengood Podcast serisi: RDV Coaching'i kaçırma! 

#3 | Algı yönetimi nedir? Uydumculuk psikolojisi ve soru sorma becerisi #algı #ikna #sorgulama

Ekim 2022 · RDV Coaching | Wengood

29:12

🎥 Youtube

Aslı ile Yoga seansları!

🎥 Youtube

Mentor Özlem Şen ile RDVCoaching serisi 

Kanala 💜abone ol , 🔔 bildirim zilini aç ve tabii, 👍videoları beğenmeyi ve ✍🏻 bize yorumlardan ulaşarak hangi konularda içerik istediğini söylemeyi unutma!

Ayrıca: En sevilen içerikler, günlük mutluluk, destek ve motivasyon dozları için; 

Instagram📸

📍Pinterest