Öfori nedir? Öforik ruh hali ne demek ve neyin belirtisi?

BLUTV'de yayınlanan ve Zendaya'nın başrolde olduğu "Euphoria" dizisini duymayan kalmadı. Dizi psikolojik bir terim olan öfori ve öforik kavramlarını aşırı popüler hale getirdi. Dizinin isminin "Öfori" olarak seçilmesi tesadüf değil. Bu 4 unsur ile modern insanın beyindeki ödül mekanizmasının nasıl etkilenebileceğini bir seri olaylar üzerinden işlendiğini görüyoruz. Artık hepimiz yana yakıla tatmin, mutluluk ve zevk arayışı içerisinde buluyoruz kendimizi. Bu arayış kimilerimizi öyle bir noktaya getiriyor ki kaybolmuş hissedebiliyoruz. 

Öfori nedir? 🤩 

Bu durum, bireyin aşırı mutlu, heyecanlı ya da memnun hissettiği bir duygusal durumu ifade eder. Öforik duygular genellikle büyük başarılar, aşk gibi pozitif yaşam olaylarında veya şampiyonluk gibi özel anlarda yaşanabilir. Ancak, bazı dışsal uyarıcılar veya yasaklı maddeler gibi yapay stimülanlar vasıtasıyla da tetiklenebilir. Bu çeşitlilik, eforinin yalnızca doğal ve pozitif bir deneyim olmadığını, aynı zamanda dikkat edilmesi gereken ve yönetilmesi zorunlu bir durum olabileceğini gösterir.

Öfori (euphoria), kısaca yoğun mutluluk duygusu, heyecan ve coşku hissetme olarak geçiyor ve çoğu zaman öforik durum duygusal bir ideal olarak görülüyor. Öforik duyguda genellikle içinde bulunan duygu durumu gerektiğinden çok daha yoğundur, hatta koşullara oranla aşırılık gösterir. Kişinin yaşadığı coşku bulunduğu bağlam içerisinde anlam ifade etmez. 

İki tip öforiden bahsetmek mümkün! 

Öfori, harika gibi görünebilir, ancak bu yoğunluk altta yatan sorunların bir göstergesi de olabilir. Örneğin, bipolar bozukluk gibi psikiyatrik durumların manik fazlarında görülen aşırı öforiklik, ödüllendirme sisteminin aşırı uyaranlaşmasıyla ilişkilendirilebilir. Bu, öforinin her zaman sağlıklı veya arzu edilir bir durum olmadığını gösterir.

Tam da bu yüzden doğal ve problematik olabilecek şekilde iki tür öforik halden bahsetmek mümkün. 

👉 Doğal öfori, kişisel başarılar ya da heyecan verici yeni bir tutku gibi hayattaki sevinçlerden kaynaklanır.  Örneğin, bir lunaparkta bir hız treninde yaşadığınız heyecan ve neşe hissi ya da önemli bir hedefe ulaştıktan sonra yaşadığınız mutluluk ve tatmin duygusu doğal öforiklik örnekleridir. 

👉 Problematik öfori, ise uyarıcı malukladdelerin kullanımı veya mental sağlığımızı etkileyen bozukrdan kaynaklanabilir. Örneğin, bipolar bozukluğa bağlı yaşanan mani dönemi veya madde kullanımlarında neşede artışın izlendiği duygu durumu, sorunlu öforik duygu durumlarıdır.  

Öforik hissetmemize neden olabilecek şeyler neler? 

Psikolojik ve Fizyolojik Açıdan Öfori

Öfori beyinde dopamin gibi nörotransmitterlerin serbest bırakılmasıyla tetiklenen karmaşık bir nörolojik süreçtir. Dopamin, genellikle "mutluluk hormonu" olarak adlandırılır ve zevk hissi ile ödüllendirme mekanizmalarıyla doğrudan ilişkilidir. Bu süreç, aynı zamanda kişinin motivasyonunu, algısını ve davranışlarını etkileyebilir. 

Bir kişi sevinçli bir olay yaşadığında veya öfori hissettiren bir madde tükettiğinde, beyindeki bazı bölgelerde dopamin seviyesi artar, bu da zevk ve coşku hissi sağlar. Dopamin merkezli olmakla birlikte, öfori aynı zamanda serotonin ve endorfinler gibi diğer nörotransmitterlerin de sonucunda hissedilebilir. Serotonin, ruh halini ve kaygıyı düzenlemeye yardımcı olurken, fiziksel egzersiz sırasında sıklıkla salınan endorfinler, vücudun doğal opiatlarına benzer ve iyi olma hissi üretir.

Öfori ve beyindeki nörolojik süreçler 🧠

Öforik hissetmemizin ardında yatan mekanizma beyindeki nörolojik süreçlere bağlıdır. Öforik deneyimin merkezinde, beyindeki anahtar bir nörotransmiter olan dopaminin salınımı yatıyor. Dopamin sıklıkla "mutluluk molekülü" olarak adlandırılır çünkü beyindeki ödül sistemimizde önemli bir rol oynar. 

Öfori tedavi edilmezse olumsuz sonuçlara neden olur! 

Öfori kişinin sadece kendine zarar veren bir durumdur. Coşku, bizi keyifli bir zihinsel duruma getirir, ancak bağımlılık yapan bir madde veya ilaçtan kaynaklandığında problemli olabilir. Hayatta zorluklarla mücadele eden insanların genellikle neşe hissetmek için bu tür uyaranları kullandıkları görülür. Ancak, psikoaktif madde kullanma dürtüsü ruh sağlığını olumsuz etkiler. Coşkulu ruh hali, yalnızca doğal haliyle serbest bırakıldığında avantajlıdır.

Kaynak

• American Psychological Association. Euphoria. APA Dictionary of Psychology.
• Audesirk, T., Audesirk, G., & Byers, B. E. (2008). Biology: Life on earth with physiology. Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall.
• Wise RA, Bozarth MA. Brain mechanisms of drug reward and euphoria. Psychiatr Med. 1985;3(4):445-60. PMID: 2893431.