5 faktör kişilik kuramı | Goldberg'e göre kişilik tipleri

tarihinde Damla , Wengood yazarı tarafından güncellendi

Bir duruma neden hepimizin farklı tepkiler verdiğini hiç merak ettiniz mi? Farklı kişilik tipleri benliğimizi ve kişilik özelliklerimizi belirliyor, buna bağlı olarak da tepkilerimizi ve davranışlarımızı etkiliyor. Senin ilgi alanına giriyor mu? bilmiyorum ama, ben kişilik testlerine oldum olası meraklı oldum. Çünkü kendini tanımlamak, kendinle daha uyumlu olabilmek adına içgörü kazanmanı sağlıyor. Psikoloji alanında geliştirilen bir diğer kişilik envanteri Goldberg'in beş büyük faktör kişilik modeli! 5 faktör kişilik testi ile benliğimizi daha iyi tanımlamak ve anlayabilmek mümkün. Gelin beş faktör kişilik kuramına beraber göz atalım!

5 faktör kişilik kuramı | Goldberg'e göre kişilik tipleri
Özet

5 faktör kişilik kuramı nedir?

Carl Jung, kişiliği oluşturan çok sayıda sistem bulunduğunu ve bu sistemlerin sürekli olarak birbiri ile etkileşimde olduğunu söylemiştir. Tüm bu etkileşimlerin bileşimi ise bütünleşmiş kişiliği yani "benlik" dediğimiz şeyi oluşturur.

Goldberg, 1960’lı yıllarda gerçekleştirdiği bilimsel araştırmaları sayesinde, kişilik psikolojisi alanındaki önemli çalışmaları ile bilinen Cattel’in 16 kişilik faktörü kuramındaki (16PF) faktörleri 5 tema altında toplamış ve 5 faktör kişilik kuramını öne sürmüştür. 

Goldberg'in 5 faktör kişilik tipleri testi, bu kuramdan yola çıkılarak hazırlanmış 50 soruluk bir envanter sayesinde yapılır. Veriye dayalı bu çalışma bir faktör analizine benzer. 50 sorunun her biri için 5 puanlık ölçek bulunmaktadır. Kesinlikle katılmıyorum, katılıyorum, kararsızım, katılıyorum ve tamamen katılıyorum gibi. 

Yapılan değerlendirme sonucunda ortalama bir puan oluşur ve bu puan ile kişiliğiniz ile ilgili bilgiler ortaya çıkar. Her bir ana faktör altında ne kadar yüksek puan veya düşük puan aldığınız bütünleşmiş kişilik yani benlik ile ilgili bize bilgiler verir. .

🤔 Sıradaki başlıkta 5 faktör kişilik kuramındaki her bir ana faktörü ele alıyor olacağız. 

Kişilik tiplerini belirleyen 5 büyük faktör | OCEAN

Kişilik modelleri belirlemek için kullanılan Büyük Beşli, kısaca OCEAN olarak geçer. OCEAN, her bir kişilik faktörünün İngilizce isimlerinin baş harflerinden oluşur;

Openness 👉 Deneyimlere açık olma
Conscientiousness 👉 Sorumluluk
Extraversion 👉 Dışa dönüklük
Agreeableness  👉 Uyumluluk
Neuroticism 👉  Duygusal denge

Büyük Beşli | OCEAN

🧐 Benliğimizi oluşturan bu 5 kişilik özelliği temasını tek tek ele alalım. Olumlu ya da olumsuz yargıya varmadan her bir özelliğin spektrumunda kendimizi nasıl tanımladığımızı bulacağız.


👉 Deneyimlere açık olma (Openness)

Deneyimlere açık olma faktörü, sizin yeni şeyler denemeye ne kadar açık olup olmadığınıza bakar. Konfor alanının dışına çıkabilmek konusunda ne kadar rahatsınız veya değilsiniz. Aynı şekilde, yaratıcılık, çeşitli ilgi alanına sahip olma, merak gibi özelliklerle ilişkilendirilebilir.

⬆️Yüksek puan:  Bu alanda yüksek puan alan kişiler merak ve yaratıcılık ile yoğrulmuş bir kişilik ve hayal gücü ile ayırt ediliyor. Açık fikirlilik ve orijinal bir karaktere sahip olmanız da muhtemel.

⬇️Düşük puan: Bu alanda daha düşük puan elde ettiyseniz, daha geleneksel bir insansınız.  Rutin içerisinde kendinizi daha konforlu hissediyorsunuz. Alışkanlıkları değiştirmek konusunda çok istekli biri olmadığınızı da söyleyebiliriz. Pratik zekanızı yine de kimse sorgulamasın!

👉 Sorumluluk | (Conscientiousness)

Sorumluluk faktörü kısaca öz disiplin, hedef odaklılık ve yeterlilik ile ilgilidir.

⬆️Yüksek puan: Bu alanda yüksek puana sahipseniz, organize, çalışkan, disiplinli, hırslı ve mükemmelliyetçi bir yapıdasınız. Akademik kariyer veya liderlik vasıfları gerektiren işlerde başarılı olacağınıza şüphemiz yok!

⬇️Düşük puan: Bu alanda düşük puana sahipseniz, spontane, dürtüsel ve dağınık zihinli biri olmanız muhtemel. Sabırsız biri olduğunuzu da ekleyebiliriz. Erteleme hastalığına meyilli bir yapınız olduğu su götürmez bir gerçek, sık sık motivasyon eksikliği çekiyor olabilirsiniz.

👉 Dışa dönüklük (Extraversion)

İçine kapanık olmak hakkında daha önce keyifli bir manifesto kaleme almıştık. Dışa dönüklük faktörü adından anlaşılacağı üzere dış dünya ile ilişkimizi değerlendiren bir alan

  • Enerjinizi kalabalıklardan mı alıyorsunuz, yoksa yalnız başınıza çekildiğiniz bir köşede daldığınız düşüncelerden mi?

⬆️Yüksek puan: Dışa dönüklük puanı yüksek olan kişiler kendilerini iyi hissetmek için başkalarına ihtiyaç duyarlar. Kalabalıklar sizin için mutluluk ve enerji kaynağı. Sosyal, konuşkan, girişken ve sosyal etkileşimlerle kendini geliştiren birisiniz.

⬇️Düşük puan: Dışa dönüklük ölçeğiniz düşük ise, sosyal hayata çok daha az bağımlı olursunuz. Başkalarıyla iletişim halinde olmak sosyal yorgunluğa neden olabilir. Aynı zamanda, yalnızlığın olumlu yanları sizi daha çok cezbeder çünkü siz enerjinizi iç dünyanızdan alıyorsunuz. Yalnız klıp düşünmeyi, az ve öz konuşmayı tercih ediyorsunuz.

👉 Uyumluluk (Agreeableness)

Uyumluluk ölçeği, dış dünya ile olan ilişkimizi farklı bir boyutta değerlendirir. Dışa dönüklük ölçeğinden farklı olarak, uyumluluk puanınız başkaları ile iletişim kurmak konusunda nasıl hissettiğinizi değil de, iletişim kurduğunuz dış dünya ile nasıl etkileşim halindesiniz, bunu ölçer.

⬆️Yüksek puan: Yüksek uyumluluk puanınız olduğunda, empati yeteneği yüksek, yardımsever ve hoşgörülü bir yapınız olduğunu söylemek mümkün. Özverili olmak ve başkalarıyla iyi geçinmek sizin için önemli. Uzlaşmacı ve işbirlikçi birisiniz. Nezaket ve aşırı duyarlılık karakterinizi oluşturan diğer unsurlar.

⬇️Düşük puan: Kişi ne kadar düşük düzeyde uyumluluğa sahipse, inatçı ve muhalefet olma eğilimi de o kadar artar. Genelde, hoşnutsuz, huysuz, şüpheci ve aksi biri olarak nitelendiriliyor olabilirsiniz. Şikayet etmeyi hayat tarzı haline getirebildiğinizden insanların sizi duygusal vampir olarak çağırıyor olması muhtemel. 🤭

👉 Duygusal denge (Neuroticism)

Duygusal denge ölçeği duygularınızı yönetmek konusunda ne kadar becerikli olup olmadığınıza bakar. Stabil olmayan duygulara yatkınlığınız ölçülür. İngilizceden direk çevrildiğinde nevroza yatkınlık olarak da anılabilecek bu faktörun sorduğu sorular özetlenecek olursa: 

  • Duygusal iç dünyanız ne kadar stabil? 
  • Dünya sizin için güvenli bir yer mi? 
  • Kendinizle, bedeniniz ve ruhunuzla ne kadar uyumlusunuz?

⬆️Yüksek puan: Duygusal denge ölçeğiniz ne kadar yüksek çıkarsa, stres, anksiyete, korku, kaygı ve öfke gibi duygulara karşı o kadar savunmasız olursunuz. Depresyon ve negatif duygulara oldukça yatkın olduğunuzu söyleyebiliriz. Olumsuz duygularla baş etmek konusunda zorlanıyorsunuz ve aniden sinirlenebiliyor, çok ağlama sorunu yaşayabiliyorsunuz.

⬇️Düşük puan: Duygusal denge boyutunda ne kadar düşük puan aldıysanız bir o kadar iyimser ve sakin bir insansınız. Öz şefkat, özgüven, huzur ve denge kişilik özelliklerinizin başında geliyor. Huzurlu ve rahat bir yaşam sürmek sizin için çok kolay. Duygusal iniş-çıkış gündeminizde yok gibi bir şey.  

5 faktör kişilik testi ne işe yarar?

5 kişilik faktöründen herhangi birindeki puanımız ne olursa olsun, bunun tamamen olumlu veya olumsuz bir şey olmadığını unutmamalısınız. Hiç biri bir diğerinden daha iyi veya daha kötü değil! Bu nedenle, belirli özelliklerle ilişkili olumsuz çağrışımları göz ardı etmeliyiz.

Jung'un söylediği gibi bu faktörlerden herbirinde nerede durduğumuz aslında birbirleri ile de sürekli olarak etkileşimde olan sistemler. Dolayısıyla bu kişilik tiplerinin hiçbiri size özgü ve biricik olan benliğinizi bütün olarak tanımlayamaz.  

Ancak 5 faktör kişilik testi sonuçları, güçlü ve zayıf yönlerimizi keşfetmek ve kendini tanımak için harika bir araçtır. Kendinle uyum içinde yaşadığın huzurlu ve mutlu bir hayat ancak bu şekilde mümkün. Bu testin bize verdiği bakış açışıyla kendimizi dinleyip ihtiyaçlarımızı ve hedeflerimizi daha sağlıklı şekilde ele alma şansımız olur. 

Ayrıca ruh sağlığımızı değerlendirebilmek ve daha iyi hissetmek adına ilerlemek için çözümler sunabilmesi 5 faktör kişilik kuramını bu açıdan oldukça değerli kılıyor.

Bu makaleler de ilginizi çekebilir;

🔗Bilişsel çarpıtmalar | Olumsuz otomatik düşüncelerden kurtul!

🔗Maslow Piramidi ve ihtiyaçlar hiyerarşisi

🔗Myers-Briggs Kişilik Testi | 16 farklı kişilik tipinin hangisi sizinki?

🔗Çocuklukta gerçekleşen 5 ruh yarası | İyileşmek için keşfet!

Yazar notu: kendini tanı, kendinle barış ve mutlu ol!

Dergimizin mottosu ile oldukça uyumlu bu makale umarım hoşunuza gitmiştir. Büyük Beşli kuramı sayesinde kendimizi daha iyi tanımamıza yardımcı olabilecek 5 karakter özelliğini, ana hatlarıyla belirleyebiliyoruz.

Geriye ne kalıyor? Güçlü yönlerini öne çıkarmak ve zayıf yönlerin üzerinde çalışmak. Kendinizi gerçekten daha iyi anlamak, kendinizi olduğunuz gibi kabul etmek istiyorsanız, bunun için kendiniz üzerinde çalışmayı boş görmeyin! İhtiyaç duyduğunuzda bir psikologdan randevu almaktan çekinmeyin.

Ücretsiz psikolojik destek almak mümkün!

🤗"KENDİNİ DİNLE, KABUL ET VE MUTLU OL! HEMEN ŞİMDİ, BAŞLA..."
#BornToBeMe


Kaleme alan Damla , Wengood yazarı

Kahkahası ile meşhur, hayatı olabildiğince tiye alan birisi... Sloganı: aslında çok basit... Ne istiyor: Herşeyin çok ciddiye alınmadığı ve hayat sevincinin esas alındığı bir dünya...

En yeni makaleler

Narsist düzelir mi? Bir narsist değişebilir mi?

Narsist bir insanla tanışıp onu sevmiş bulunduysanız, muhtemelen yukarıdaki soru aklınızdan geçiyordur. Narsist kişilik bozukluğu tanısı olan insanlar empatiden yoksundur, kendisini başkalarından üstün görür. Bu durum, narsistlerle yakın ilişki kuran diğer insanları ruh sağlığı ve duygusal olarak yıpratabilir. Gerçek şu ki, narsistik kişilik bozukluğu olan bir insanda, toksik özellikler o kadar derinlere işlemiştir ki, değişme ve daha iyi insanlar olma ihtimalleri yoktur. Bir narsistin değişemeyecek olduğunu kabul etmek, ve kişinin kendine bunu itiraf etmesi, kendi psikolojik sağlığı için oldukça önemlidir.

⚠️ Narsist insanı tanımak için bu işaretlere dikkat edin!

Patronunuz, eşiniz, veya sevdiğimiz bir yakınımız... Gün gelir hepimiz narsist bir sapkınla karşılaşabilir ve yıkıcı bir sarmalın içine çekilebiliriz. Peki kimdir bu narsistler? Onları nasıl tanıyabiliriz? İşte çevrenizdeki narsist biri varsa tespit etmek için 10 işaret!

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) hakkında bilmeniz gerekenler

Ben OKB olan insanlar arasında değilim, ancak bu oldukça yaygın bir hastalık. Türkiye’de büyük toplum kesimlerinde yapılan araştırmalarda OKB'nin her 100 kişiden 2-3'ünde görüldüğü saptanmış. Obsesif kompülsif bozukluk sahibi değilim fakat, sevdiğim bir yakınım ile bu sınavı beraber verince, bir yazı kaleme almak istedim. Endişeleri nedeniyle, bir takım şeylerin uzun süre takıntılı bir şekilde kafasını meşgul ettiğine şahit oldum. OKB'yi tanımlayan şey işte budur, bu hislere neden olan anksiyete ve atakları. Peki OKB nasıl tedavi edilir? Obsesif Kompulsif Bozukluğa neler sebep olur? Hadi açıklayalım!

Kendini sınırlamana neden olan inanç kalıpları | 🚫 TOP15

"Ben zaten şöyleyim", "Ben zaten böyleyim", "Ben yapamam...", “Benden olmaz…” Kendi kendini sabote etmene neden olan sınırlayıcı düşünceler, gerçek potansiyelini küçümsemene neden olur. Kendine farketmeden koyduğun bu sınırlar, öz motivasyonunu ve kendini gerçekleştirme girişimlerini engeller. Kısacası, kendin olmanı engeller. Herkesin deneyimi kendine, ama sınırlayıcı düşünce kalıpları az çok aynı. En yaygın 15 sınırlayıcı düşünce ve inançları kendinizden uzak tutmak için önce farkına varın.

Varoluşsal sancılar : Rahat atlatmak için yardım almaktan çekinme

Hayatın bir noktasında anlamı ve amacı aramaya başlamak. Varoluşsal bir sancı yaşamak için illa “30 yaş sendromu”nun gelmesini beklemeniz gerekmiyor maalesef, ergenlik desem, lise sıraları desem... Gözünüzde canlandı mı? Varoluşsal sancılar sırasında her şeyi sorgulamak mümkün: romantik ilişkileri, iş hayatını ve hatta yaşadığınız evi, neredeyim? ne yapıyorum? Kendini sorgulamak ve hayatla ilgili tüm bu soruları sormak sizi, kararlar almaya ve her şeyi değiştirmeye yöneltebilir. Peki neden bu sancıları yaşıyoruz? Ve varoluşsal sancıların nasıl üstesinden gelebiliriz?... bunları konuşalım!

🥊 Psikolojik savunma mekanizmaları nelerdir?

Herhangi stresli bir durumdan kaçınmak için kendi kendinizi farkında olmadan "kandırıyor" olabilirsiniz. İnsanlar gündelik hayatlarını yaşarken, psikolojik dengelerini koruyabilmek amacı ile çeşitli psikolojik savunma mekanizmaları kullanırlar. Bu savunma mekanizmaları hali hazırda kişinin kötü duygu ve düşüncelerden kaçınmasını, daha az psikolojik gerilimler yaşamasını sağlıyor olsa da, sorunların asıl kaynağı da olabiliyor. Savunma mekanizmaları egonun üzerindeki baskı ile başa çıkabilmek için oluşturulmuş düşünce, tutum ve davranışlardır... En yaygın örnekleri ise; inkar veya yadsıma, erteleme, bastırma, yön değiştirme, yansıtma, mizahlaştırma, somatizasyon vb.

Yas tutan birine baş sağlığı mesajları | 🖤 Taziye mesajları

Yaşam öyle yaratılmıştır ki sonunda hep bir son/başlangıç vardır. Doğadaki tomurcuklar gibi döngümüz, devir daim mi, bilmiyorum ama ne yazık ki ölüm bizi sevdiklerimizden ayırabiliyor. Geride kalanlara ne diyeceğini bilmek zor. Yakını vefat eden birine nasıl baş sağlığı dilenir? Kelimeler bazen kifayetsiz hissettirse de güçlüdür. Bir acıyı dindirmiyorsa da en azından biraz olsun yatıştırabilir. Sıradan bir “başın sağolsun” yerine çok daha içten, doğal ve samimi taziye mesajları örnekleri baş sağlığı dileklerinizi iletmek için size yardımcı olabilir.

Toksik romantik ilişkilere dair 10 kırmızı çizgi 🚩

Toksik bir ilişki aslında sinyallerini tanışma veya flirt aşamasında veriyor. Bu yüzden toksik bir ilişkiye başlamamak için tehlikeli sinyallerin bir listesini yapalım dedik. İçinde bulunduğun ilişkinin toksik olduğunu gösteren 10 kırmızı çizgi! 🚩

İlişkimde mutsuzum, ne yapmalıyım?

Cicim aylarının büyüsü ortadan kalktı, karnındaki kelebekler yok oldu ve heyacan azaldı. Bir ilişki içinde olmak, bizi yükselten bir hayat arkadaşına sahip olmak anlamına gelir. Sen nasıl hissediyorsun? Mutsuz, umutsuz, depresif, yorgun? Veya anlaşılmadığını düşünüyorsun? Hayat arkadaşınızın sizi güldürmekten çok ağlattığını anladığınız anda, ilişkiyi sorgulamak meşrudur... Ama gemileri yakmadan ve çekip gitmeden önce, bilin ki çözümler de mümkün! İlişkimde mutlu değilim, ne yapmalıyım diye soruyorsan doğru yerdesin.

#Seksizm nedir? Seksist kime denir? 🤷‍♀️ #farkındalık

Cinsiyetçilik, insanları yalnızca belirli bir cinsiyete veya cinsiyete ait olmaları temelinde algılamak ve yargılamak anlamına gelir. Aynı temelde "bireyin ayrıştırılmasını" kapsar. Seksizm günlük hayatımızda her gün karşılaşabileceğimiz bir olgu. Özellikle kadınları hedef alan ayrımcılığı içeriyor olsa da, kavram "cinsiyet, cinsel kimlik, cinsel yönelim ve cinsiyet ifade biçimleri" üzerinden ortaya çıkan bir ayrımcılık biçimini vurgulamaktadır. Kısaca, seksizm, aslında cinsiyetçilik ve kadın haklarının önemini vurgulayan feminist bir yaklaşım, ancak son yıllarda insan hakları temelinde bir eşitlik fikrini savunur. Peki nedir bu seksizm veya seksist dedikleri? Hemen açıklayalım!

🎧 Spotify

İşe gidip gelirken, yürüyüşe çıkarken, yemek yaparken veya uyumadan önce size eşlik etsin. Wengood Podcast serisi: RDV Coaching'i kaçırma! 

🎥 Youtube

Aslı ile Yoga seansları!

Mentor Özlem Şen ile RDVCoaching serisi Youtube'da da devam ediyor olacak! 

Kanala 💜abone ol , 🔔 bildirim zilini aç ve tabii, 👍videoları beğenmeyi ve ✍🏻 bize yorumlardan ulaşarak hangi konularda içerik istediğini söylemeyi unutma!

Ayrıca: En sevilen içerikler, günlük mutluluk, destek ve motivasyon dozları için; 

Instagram📸

📍Pinterest