🖐️ 5 faktör kişilik kuramı | Goldberg'e göre kişilik tipleri

tarihinde Damla , Wengood yazarı tarafından güncellendi

Bir duruma neden hepimizin farklı tepkiler verdiğini hiç merak ettiniz mi? Farklı kişilik tipleri benliğimizi ve kişilik özelliklerimizi belirliyor, buna bağlı olarak da tepkilerimizi ve davranışlarımızı etkiliyor. Senin ilgi alanına giriyor mu? bilmiyorum ama, ben kişilik testlerine oldum olası meraklı oldum. Çünkü kendini tanımlamak, kendinle daha uyumlu olabilmek adına içgörü kazanmanı sağlıyor. Psikoloji alanında geliştirilen bir diğer kişilik envanteri Goldberg'in beş büyük faktör kişilik modeli! 5 faktör kişilik testi ile benliğimizi daha iyi tanımlamak ve anlayabilmek mümkün. Gelin beş faktör kişilik kuramına beraber göz atalım!

🖐️ 5 faktör kişilik kuramı | Goldberg'e göre kişilik tipleri
Özet

5 faktör kişilik kuramı nedir? (🖐️ The Big Five)

Carl Jung, kişiliği oluşturan çok sayıda sistem bulunduğunu ve bu sistemlerin sürekli olarak birbiri ile etkileşimde olduğunu söylemiştir. Tüm bu etkileşimlerin bileşimi ise bütünleşmiş kişiliği yani "benlik" dediğimiz şeyi oluşturur.

Goldberg, 1960’lı yıllarda gerçekleştirdiği bilimsel araştırmaları sayesinde, kişilik psikolojisi alanındaki önemli çalışmaları ile bilinen Cattel’in 16 kişilik faktörü kuramındaki (16PF) faktörleri 5 tema altında toplamış ve 5 faktör kişilik kuramını öne sürmüştür. 

Goldberg'in 5 faktör kişilik tipleri testi, bu kuramdan yola çıkılarak hazırlanmış 50 soruluk bir envanter sayesinde yapılır. Veriye dayalı bu çalışma bir faktör analizine benzer. 50 sorunun her biri için 5 puanlık ölçek bulunmaktadır. Kesinlikle katılmıyorum, katılıyorum, kararsızım, katılıyorum ve tamamen katılıyorum gibi. 

Yapılan değerlendirme sonucunda ortalama bir puan oluşur ve bu puan ile kişiliğiniz ile ilgili bilgiler ortaya çıkar. Her bir ana faktör altında ne kadar yüksek puan veya düşük puan aldığınız bütünleşmiş kişilik yani benlik ile ilgili bize bilgiler verir. .

🤔 Sıradaki başlıkta 5 faktör kişilik kuramındaki her bir ana faktörü ele alıyor olacağız. 

Kişilik tiplerini belirleyen 5 büyük faktör | OCEAN

Kişilik modelleri belirlemek için kullanılan Büyük Beşli, kısaca OCEAN olarak geçer. OCEAN, her bir kişilik faktörünün İngilizce isimlerinin baş harflerinden oluşur;

Openness 👉 Deneyimlere açık olma
Conscientiousness 👉 Sorumluluk
Extraversion 👉 Dışa dönüklük
Agreeableness  👉 Uyumluluk
Neuroticism 👉  Duygusal denge

Büyük Beşli | OCEAN

🧐 Benliğimizi oluşturan bu 5 kişilik özelliği temasını tek tek ele alalım. Olumlu ya da olumsuz yargıya varmadan her bir özelliğin spektrumunda kendimizi nasıl tanımladığımızı bulacağız.


👉 Deneyimlere açık olma (Openness)

Deneyimlere açık olma faktörü, sizin yeni şeyler denemeye ne kadar açık olup olmadığınıza bakar. Konfor alanının dışına çıkabilmek konusunda ne kadar rahatsınız veya değilsiniz. Aynı şekilde, yaratıcılık, çeşitli ilgi alanına sahip olma, merak gibi özelliklerle ilişkilendirilebilir.

⬆️Yüksek puan:  Bu alanda yüksek puan alan kişiler merak ve yaratıcılık ile yoğrulmuş bir kişilik ve hayal gücü ile ayırt ediliyor. Açık fikirlilik ve orijinal bir karaktere sahip olmanız da muhtemel.

⬇️Düşük puan: Bu alanda daha düşük puan elde ettiyseniz, daha geleneksel bir insansınız.  Rutin içerisinde kendinizi daha konforlu hissediyorsunuz. Alışkanlıkları değiştirmek konusunda çok istekli biri olmadığınızı da söyleyebiliriz. Pratik zekanızı yine de kimse sorgulamasın!

👉 Sorumluluk | (Conscientiousness)

Sorumluluk faktörü kısaca öz disiplin, hedef odaklılık ve yeterlilik ile ilgilidir.

⬆️Yüksek puan: Bu alanda yüksek puana sahipseniz, organize, çalışkan, disiplinli, hırslı ve mükemmelliyetçi bir yapıdasınız. Akademik kariyer veya liderlik vasıfları gerektiren işlerde başarılı olacağınıza şüphemiz yok!

⬇️Düşük puan: Bu alanda düşük puana sahipseniz, spontane, dürtüsel ve dağınık zihinli biri olmanız muhtemel. Sabırsız biri olduğunuzu da ekleyebiliriz. Erteleme hastalığına meyilli bir yapınız olduğu su götürmez bir gerçek, sık sık motivasyon eksikliği çekiyor olabilirsiniz.

👉 Dışa dönüklük (Extraversion)

İçine kapanık olmak hakkında daha önce keyifli bir manifesto kaleme almıştık. Dışa dönüklük faktörü adından anlaşılacağı üzere dış dünya ile ilişkimizi değerlendiren bir alan

  • Enerjinizi kalabalıklardan mı alıyorsunuz, yoksa yalnız başınıza çekildiğiniz bir köşede daldığınız düşüncelerden mi?

⬆️Yüksek puan: Dışa dönüklük puanı yüksek olan kişiler kendilerini iyi hissetmek için başkalarına ihtiyaç duyarlar. Kalabalıklar sizin için mutluluk ve enerji kaynağı. Sosyal, konuşkan, girişken ve sosyal etkileşimlerle kendini geliştiren birisiniz.

⬇️Düşük puan: Dışa dönüklük ölçeğiniz düşük ise, sosyal hayata çok daha az bağımlı olursunuz. Başkalarıyla iletişim halinde olmak sosyal yorgunluğa neden olabilir. Aynı zamanda, yalnızlığın olumlu yanları sizi daha çok cezbeder çünkü siz enerjinizi iç dünyanızdan alıyorsunuz. Yalnız klıp düşünmeyi, az ve öz konuşmayı tercih ediyorsunuz.

👉 Uyumluluk (Agreeableness)

Uyumluluk ölçeği, dış dünya ile olan ilişkimizi farklı bir boyutta değerlendirir. Dışa dönüklük ölçeğinden farklı olarak, uyumluluk puanınız başkaları ile iletişim kurmak konusunda nasıl hissettiğinizi değil de, iletişim kurduğunuz dış dünya ile nasıl etkileşim halindesiniz, bunu ölçer.

⬆️Yüksek puan: Yüksek uyumluluk puanınız olduğunda, empati yeteneği yüksek, yardımsever ve hoşgörülü bir yapınız olduğunu söylemek mümkün. Özverili olmak ve başkalarıyla iyi geçinmek sizin için önemli. Uzlaşmacı ve işbirlikçi birisiniz. Nezaket ve aşırı duyarlılık karakterinizi oluşturan diğer unsurlar.

⬇️Düşük puan: Kişi ne kadar düşük düzeyde uyumluluğa sahipse, inatçı ve muhalefet olma eğilimi de o kadar artar. Genelde, hoşnutsuz, huysuz, şüpheci ve aksi biri olarak nitelendiriliyor olabilirsiniz. Şikayet etmeyi hayat tarzı haline getirebildiğinizden insanların sizi duygusal vampir olarak çağırıyor olması muhtemel. 🤭

👉 Duygusal denge (Neuroticism)

Duygusal denge ölçeği duygularınızı yönetmek konusunda ne kadar becerikli olup olmadığınıza bakar. Stabil olmayan duygulara yatkınlığınız ölçülür. İngilizceden direk çevrildiğinde nevroza yatkınlık olarak da anılabilecek bu faktörun sorduğu sorular özetlenecek olursa: 

  • Duygusal iç dünyanız ne kadar stabil? 
  • Dünya sizin için güvenli bir yer mi? 
  • Kendinizle, bedeniniz ve ruhunuzla ne kadar uyumlusunuz?

⬆️Yüksek puan: Duygusal denge ölçeğiniz ne kadar yüksek çıkarsa, stres, anksiyete, korku, kaygı ve öfke gibi duygulara karşı o kadar savunmasız olursunuz. Depresyon ve negatif duygulara oldukça yatkın olduğunuzu söyleyebiliriz. Olumsuz duygularla baş etmek konusunda zorlanıyorsunuz ve aniden sinirlenebiliyor, çok ağlama sorunu yaşayabiliyorsunuz.

⬇️Düşük puan: Duygusal denge boyutunda ne kadar düşük puan aldıysanız bir o kadar iyimser ve sakin bir insansınız. Öz şefkat, özgüven, huzur ve denge kişilik özelliklerinizin başında geliyor. Huzurlu ve rahat bir yaşam sürmek sizin için çok kolay. Duygusal iniş-çıkış gündeminizde yok gibi bir şey.  

5 faktör kişilik testi ne işe yarar?

5 kişilik faktöründen herhangi birindeki puanımız ne olursa olsun, bunun tamamen olumlu veya olumsuz bir şey olmadığını unutmamalısınız. Hiç biri bir diğerinden daha iyi veya daha kötü değil! Bu nedenle, belirli özelliklerle ilişkili olumsuz çağrışımları göz ardı etmeliyiz.

Jung'un söylediği gibi bu faktörlerden herbirinde nerede durduğumuz aslında birbirleri ile de sürekli olarak etkileşimde olan sistemler. Dolayısıyla bu kişilik tiplerinin hiçbiri size özgü ve biricik olan benliğinizi bütün olarak tanımlayamaz.  

Ancak 5 faktör kişilik testi sonuçları, güçlü ve zayıf yönlerimizi keşfetmek ve kendini tanımak için harika bir araçtır. Kendinle uyum içinde yaşadığın huzurlu ve mutlu bir hayat ancak bu şekilde mümkün. Bu testin bize verdiği bakış açışıyla kendimizi dinleyip ihtiyaçlarımızı ve hedeflerimizi daha sağlıklı şekilde ele alma şansımız olur. 

Ayrıca ruh sağlığımızı değerlendirebilmek ve daha iyi hissetmek adına ilerlemek için çözümler sunabilmesi 5 faktör kişilik kuramını bu açıdan oldukça değerli kılıyor.

Bu makaleler de ilginizi çekebilir;

🔗Bilişsel çarpıtmalar | Olumsuz otomatik düşüncelerden kurtul!

🔗Maslow Piramidi ve ihtiyaçlar hiyerarşisi

🔗Myers-Briggs Kişilik Testi | 16 farklı kişilik tipinin hangisi sizinki?

🔗INFP kişilik özellikleri nelerdir? | MBTI kişilik tipleri

Yazar notu: kendini tanı, kendinle barış ve mutlu ol!

Dergimizin mottosu ile oldukça uyumlu bu makale umarım hoşunuza gitmiştir. Büyük Beşli kuramı sayesinde kendimizi daha iyi tanımamıza yardımcı olabilecek 5 karakter özelliğini, ana hatlarıyla belirleyebiliyoruz.

Geriye ne kalıyor? Güçlü yönlerini öne çıkarmak ve zayıf yönlerin üzerinde çalışmak. Kendinizi gerçekten daha iyi anlamak, kendinizi olduğunuz gibi kabul etmek istiyorsanız, bunun için kendiniz üzerinde çalışmayı boş görmeyin! İhtiyaç duyduğunuzda bir psikologdan randevu almaktan çekinmeyin.

🤗"KENDİNİ DİNLE, KABUL ET VE MUTLU OL! HEMEN ŞİMDİ, BAŞLA..."
#BornToBeMe


Kaleme alan Damla , Wengood yazarı

Kahkahası ile meşhur, hayatı olabildiğince tiye alan birisi...

En yeni makaleler

Kaygı döngüsünden çıkmak | ☔ RAIN yöntemi

Kaygı genellikle dört aşamada ortaya çıkar. Çoğu zaman kaygıyla yaşayan insanlar kaygı döngüsü olarak bilinen durumu yaşarlar. Kaygının 4 aşamasının belirtilerini bilmek, kaygı döngüsünün nasıl çalıştığını anlamak belirtilerinizi yönlendirmenize yardımcı olabilir. Bu içerik Kaygı Döngüsünü Kırmak isimli kitap incelemesinden yola çıkarak bu döngüyü nasıl kırabileceğinizi anlatıyor.

Aşırı hassas kişiliği avantaja çevirmek!

"Ama neden hala ağlıyorsun?". Bu cümleyi sürekli duyuyorum, ve kendimi suçlu hissetmeme neden oluyor! Çünkü bu kadar hassas olmanın normal olmadığını düşünmemi sağlıyor. Aşırı duyarlı olduğumuzda, gözyaşları işlev görme şeklimizin bir parçasıdır. Çünkü güçlü yaşadığımız duyguları boşaltmamıza yardımcı olurlar. Bu, içinde bulunduğunuz duruma göre utanç verici olabilir ama aksine bunu bir zayıflık olarak görmemelisiniz! Kendinizi olduğunuz gibi tanıyıp kabul edip duygusallığınızı doğru şekilde kanalize edersek, aşırı duyarlılık bir güç haline bile gelebilir. Aşırı duyarlılığınızı güce nasıl dönüştüreceğinizi bu yazının devamında konuşuyor olacağım.

Temel duygular nelerdir? Duygu çeşitleri

İnsan doğası; duygu, davranış ve düşünce! Peki duygu ne demek? Temel duygular hangileri? Çocuklara kendi duygularını tanıması için onlar öğretilir, yetişkinlere ise onları nasıl kontrol etmek gerektiği öğretilir, öyle değil mi? Ancak neden bunun gerekli olduğunu hiç düşündünüz mü? Duygular davranışları nasıl etkiliyor? Tüm dünyada aynı yüz ifadesi ile kendini belli eden ve her insanda var olan 6 temel duygu var. Bunlara primer duygu da denir. Gelin duygu durumu, hayal kırıklıkları, mutluluk üzüntü vb. kavramların derinine beraber inelim, duyguları tanımak ve onları kontrol etmek için onlarla yüzleşelim.

Türkiye'de "Babalık İzni" Kullanmak

Evet, anne adaylarına tanınan doğum izni babalar için de geçerli. Ebeveynlerin arasında hiç bir fark yok iken, babalık izni hala daha hamile kadınların izin süresinden daha az ve bir çok değişken ile farklılık gösteriyor. Doğumda babalık izni, babaların bebeği tanımasına ve hatta bebek ile bağlılık oluşturmasına olanak tanır. Peki babalık izni kaç gün? Babalık izni ne zaman kullanılır? Babalık izni dilekçesi nereden bulunur? Ve tabii erkeklerde doğum izni en verimli şekilde nasıl kullanılır? Babalık izni hakkında her detayı aşağıda derledik.

Ofiste çıldırdığım gün ve sonrası | İş yerinde öfke patlaması

Ve sonra bir gün, bardağı taşıran son damla! Hissettiğimiz, ama geldiğini tam olarak göremediğimiz o gün. Kariyerini sorgulatan yönetim biçimlerinin hayal kırıklığı. Ve bam! İş yerimizde çıldırıyoruz. Uygunsuz sözler, kontrol edilemeyen tepkiler, gözyaşı, öfke patlaması… Fırtına geçtikten sonra ertesi gün ofise nasıl gidilir? İş yerinde öfke patlaması yaşadıktan sonra ne yapmalı?

Pozitif bir insan olmak istiyorum!

Bardağın dolu tarafını görmek veya boş tarafını görmek! Yaygın ama uygulaması nadir görülen bir söylem! İyimserlik seviyemizi belirlemesi açısından bu algılama biçimi, önemli. Ben, bu bardağı boş görenlerdenim! Hatta, moralim bozuk olduğunda ben bu bardaktaki dolu suyu da içip bitiriyorum. Kısacası, yeterince metafor kullandıysam, olumlu düşünmeyi beceremiyorum, her zaman en kötüsünü hayal ediyorum ve her şeyi siyah görüyorum! 😨

Hiçbir hayalim yok, ne yapacağım?

Bir kadın dergisinde karşılaştığım soru karşısında farkettim ki; Hayatta hiç bir amacım, hayalim yok! Dergideki soru karşısında, bir anda müthiş bir düşünceler sinsilesine kapıldım! Biraz şaşırdım ve soruya saatlerce baktıktan sonra sayfaya hala tek bir kelime bile yazamamıştım… Nasıl yani, benim yaşamda bir hedefim yok mu? Hayallerim sorulduğunda, aklıma gelecek hiçbir şey olmaz mı? Birkaç seyahat planı ve kısa vadeli öğrenme hedefleri dışında zihnim bomboştu ve aklıma hiçbir şey gelmiyordu. Bu durum beni kaygı ve depresif duygulara sürükledi. Peki hayatta bir amacın olması şart mı? Yoksa ne olacak?

Boşanma sebepleri | En yaygın 10 neden

İlişkilerin sınavı 3. yıldır derler. Peki ya evliliğin? TUİK’in son verilerine göre, evlilik süresine göre boşanmalar incelendiğinde, 2021 yılında gerçekleşen boşanmaların %33,6'sı evliliğin ilk 5 yılı, %20,9'u ise evliliğin 6-10 yılı içinde gerçekleşti. İlgisizlik, sadakatsizlik, parasal konular ve daha nicesi evliliklerin sonlanması için neden oluşturabiliyor. Boşanmanın en yaygın 10 nedenini sıraladık!

Hiç arkadaşım yok! Neden?

Günlerimi tek bir kelime bile etmeden kendi köşemde yalnız geçiriyor değilim, bir şeyler içmek için dışarı çıkmak istersem arayabileceğim iki veya üç kişi var tabii. Ama dost diyebileceğim arkadaşım yok! Benim tercihim miydi bu? Ya da insanlar mı benden kaçtı? Etrafımdaki sağlam arkadaş gruplarını gördükçe kendime sormaktan vazgeçemiyorum: neden hiç arkadaşım yok?!

Procrastination (erteleme hastalığı) nasıl yenilir?

“Daha vakit var…”, “Önce şunu halledeyim, sonra yaparım.”, “Yarın yaparım…” Bilin bakalım ne oldu? Asla yapmadım veya yumurta kapıya dayanınca harekete geçebildim. Kimler bugünün işini yarına erteliyor? 🙌 Modern yaşamın akıl almaz temposu içerisinde, bir şeyleri yapmaya enerjimizin kalmaması normal diyebilirsiniz. Fakat erteleme davranışı sanılanın aksine masum değil ve arkasında bir sürü psikolojik sebep barındırıyor. Yetersizlik hissi, motivasyon eksikliği, stres… İşte erteleme davranışından kurtulmak için 5 ipucumuz! 💪

🎧 Spotify

İşe gidip gelirken, yürüyüşe çıkarken, yemek yaparken veya uyumadan önce size eşlik etsin. Wengood Podcast serisi: RDV Coaching'i kaçırma! 

#3 | Algı yönetimi nedir? Uydumculuk psikolojisi ve soru sorma becerisi #algı #ikna #sorgulama

Ekim 2022 · RDV Coaching | Wengood

29:12

🎥 Youtube

Aslı ile Yoga seansları!

🎥 Youtube

Mentor Özlem Şen ile RDVCoaching serisi 

Kanala 💜abone ol , 🔔 bildirim zilini aç ve tabii, 👍videoları beğenmeyi ve ✍🏻 bize yorumlardan ulaşarak hangi konularda içerik istediğini söylemeyi unutma!

Ayrıca: En sevilen içerikler, günlük mutluluk, destek ve motivasyon dozları için; 

Instagram📸

📍Pinterest