Üstünlük kompleksi nedir? Neden olur? Belirtileri nelerdir?

Üstünlük kompleksi nedir? 

Üstünlük kompleksi, 1900'lerin başında Alfred Adler tarafından bireysel psikoloji ekolünün bir parçası olarak ortaya atılan bir terimdir. Adler, üstünlük kompleksini, benlik algısını zedeleyen bazı olumsuz duygular ile başa çıkmak için geliştirilen bir savunma mekanizması olarak tanımlar. Güvensizlik, utanç veya yetersizlik duygusu etrafında şekillenen bu savunma mekanizması aslında aşağılık hissini bastırmak için ortaya çıkar ve zamanla yerleşip, bir bilişsel çarpıklığa dönüşür. 

Üstünlük kompleksi olan kişiler, olmak istedikleri ideal kişi ile gerçekte kim oldukları arasındaki ayrımı yapamayacak kadar çarpık bir benlik algısı ile diğerlerinden daha iyi olduklarına inanır ve davranış ve tutumlarını da buna göre şekillendirir. 

Üstünlük kompleksi belirtileri nelerdir? 

Üstünlük kompleksinin belirtileri aslında narsist kişilik bozukluğu belirtilerine benzer : Kendini çok sevmek, kendine hayran olmak ve kendisi dışındaki kişileri aşağıda görmek. Tabiki bu tur davranışları görmezden gelmek kolay değildir! Bu yüzden sosyal çevrede bu tip tutumlar çok hoş karşılanmayabilir, antipatik bulunabilir ve hatta etrafına zarar verici hale gelebilir. 

Üstünlük kompleksi belirtileri aşağıdaki gibi sıralanabilir; 

• Kendinden emin bir tutum
• Diğer insanlar ve tercihleri ile hemen dalga geçme
• Şişkin bir ego
• Hatalı ya da yanlış olmayı kabul etmeme
• Her konuda en iyi olduğunu düşünme
• Abartılı şekilde sürekli övgüye ihtiyaç duyma
• Her şeyi eleştirme
• Başkalarının başarısına katlanamama

🧠 Aslında çoğumuzun bilmediği ise bu tür davranışların arkasında sevildiğini hissetmek, takdir görmek ve onaylanma ihtiyacı için içgüdüsel olarak ortaya çıktığıdır. Üstünlük kompleksine sahip kişi, yakınlarının sevgisine ulaşabilmek için "mükemmel" olması gerektiğini düşünür. Bu özellikle ergenlik döneminde hızla gelişebilen bir komplekstir. 

👉 Bunun bir kişilik bozukluğu olmadığını unutmayın. Aşırıya kaçıldığında bu paranoyak bir bozukluğa yol açabilir ama bu nadirdir. Narsisizmle de karşılaştırılabilir ama alakası yoktur.

Üstünlük kompleksi ve aşağılık kompleksi arasındaki ilişki

En başta belirttiğimiz gibi, çoğu durumda, "üstünlük kompleksi" aslında "aşağılık kompleksi" ile ilişkilidir. Aşağılık hissi ile mücadele etmek için kişi, üstünlük kurma çabasına girer ve bu aslında bir psikolojik savunma mekanizması demektir. Kişiyi korkutan, aşağılık hissettiren şeylerden korumak için zihin, bir üstünlük kompleksi yaratarak bu duygulardan kaçmaya çalışır.

🤯 Bu durumu genellikle çocuklarından çok fazla şey isteyen ebeveynlerin çocuklarında görürüz. Çocuk, kendisinin en iyi olması gerektiği düşüncesiyle büyüdüğünde ve daha sonra bir yetişkin olduğunda, kendisinin en iyi olduğuna kesinlikle inanır ama aynı zamanda başkalarının sevgisinin de her zaman en iyisi olmasına bağlı olduğunu düşünür. İşte bu yüzden üstün olmalıyım düşüncesine kapılır.

Üstünlük kompleksi ve başarısızlık hissi

Üstünlük kompleksi olan kişi başarısız olduğuna ya da başkalarının ondan daha başarılı olabileceğine dair tecrübelere sahip olsa bile, bunları diğerlerinin hile yapmasına, şansının yaver gitmesine vb bağlayacaktır… Yani aslında en iyisi odur fakat başka etkenler nedeniyle bu sefer başarısız olmuştur. Aksini hayal bile edemez çünkü onun için en iyisi olmak bir zorunluluktur.

Özgüvenli olmak ile üstünlük kompleksi arasındaki fark

Bize her zaman özgüvenli olmamız ve öz saygımızı kuvvetlendirmemiz önerilir fakat bunu üstünlük kompleksinden nasıl ayırırız ? Gerçek bir özsaygı, tüm benliğinizi yani kusurlu ve zayıf yönleriyle de kendinizi tamamen kabul etmek ve kucaklamaktır. Bu durumda başkalarının bizden daha iyi olduğunu kabul etmekte güçlük çekmeyiz fakat kendi iyi özelliklerimizi de unutup kendimize olan saygımızı yitirmeyiz. Eğer eksik ve hatalı yönlerimizi kabul edemeden kendimize hayranlık duyarsak işte o zaman bu üstünlük kompleksine yol açabilir.

Üstünlük kompleksinden nasıl kurtuluruz ?

Bu durumdan sıyrılmak her zaman kolay olmayabilir çünkü genellikle üstünlük kompleksine sahip kişiler içinde bulundukları durumun pek farkında değillerdir. Ayrıca gerçeklikten kopuklardir yani başarısız oldukları durumla yüzleşmek ve kabullenmek imkansızdır. Başarısızlıklarının sebebini her zaman başkalarına ve dış etkenlere yüklerler ve tam da bu nedenle bu kişilerin tedaviyi talep etmesi ve bundan kurtulmak için çaba sarfetmesi çok nadir görülür.

🙄 Kişinin bu durumun farkına varabilmesi için sınırlarının gerçekten zorlanması gerekebilir. Belki de bazılarının bu durumun altında yatan başka psikolojik rahatsızlıkların temeline inebilmeleri için bir uzman yardımı almaları gerekebilir. Daha sonra amaç, kişinin özgüveninin yeniden ve sağlıklı bir şekilde inşa edilmesi ve kendisini kabul etmesini sağlamak olacaktır.

👉 Üstünlük kompleksine sahip biri ile yaşayan kişi için de hayat bir o kadar zordur çünkü üstünlük kompleksine sahip kişi itici ve rahatsız edici olabilir. Bu nedenle, ergenlikten itibaren, özgüven üzerinde çalışmak ve daha sağlıklı temeller üzerinde ilişkiler ve bir yaşam kurmamıza izin vermek için bu eğilimi fark etmeyi mümkün kılan sinyallere dikkat etmeliyiz.

🤩Bu makaleler de ilgini çekebilir! 

🔗 “Kısıtlanmaya tahammülüm yok!” Kısıtlanmak istememek

🔗 Özgüven nasıl kazanılır? | Beyoncé gibi yetişmeye geldik! 

🔗 Seni aşağıya çeken komplekslerden kurtulmanın yolları 

🔗EFT tekniği: Duygusal özgürleşme tekniği nedir?

Yazar Notu : Üstünlük kompleksi olan biriyle yaşamak : işkence ! Yazıda anlatıldığı üzere üstünlük kompleksine sahip kişi bundan tamamen habersizdir ve aslında bir rahatsızlık hissetmez. Fakat bu komplekse sahip biri ile yaşayan kişiler için bu durum çok zor ve yorucu olabilir çünkü sürekli karşınızdaki kişi tarafından aşağılanmak ve değer görmemek kolay hazmedilir durumlar değildir. Bu nedenle kendinizi kötü hissediyorsanız destek almaktan asla çekinmeyin ve bir uzmanla iletişime geçin ! 👉Ücretsiz psikolojik destek almanın yolları 🤗"KENDİNİ DİNLE, KABUL ET VE MUTLU OL! HEMEN ŞİMDİ, BAŞLA..." #BornToBeMe