Terk edilme korkusu: Nedir? Neden olur? Nasıl geçer?

Terk edilme korkusu nedir? 

Terk edilme korkusu, sevdiğiniz insanların sizi fiziksel ve/veya duygusal olarak terk edeceğine dair karşı konulmaz ama yersiz bir korku halidir. 

Bazı insanların birini kaybetme düşüncesiyle karşı karşıya kaldıklarında yaşadıkları bu korku, bir tür kaygı problemidir. Herkes yaşamı boyunca ölümle ya da ilişkilerin son bulması ile uğraşır. Kayıp hayatın doğal bir parçasıdır. Ancak terk edilme sorunu yaşayan kişiler bu kayıpların korkusuyla yaşarlar. 

Terk edilme korkusu, kendi başına tanınmış bir hastalık veya ruh sağlığı bozukluğu değildir. Bunun yerine, bir tür kaygı olarak kabul edilir ve bu şekilde ele alınmalıdır. Bu davranışın sağlıksız hem kişi açısından hem de insan ilişkileri açısından sonuçları olabilir. Zamanla ilişkileri mahvedebilir. Ayrıca sağlıklı bağların gelişmesini de engelleyebilir. Terk edilme sorunlarını tedavi etmenin anahtarı psikolojik tedavi veya terapi bulmaktır.

Bu korkuların nasıl geliştiğini ve nasıl durdurulabileceğini öğrenmek için okumaya devam edin.

Neden olur? 

Terk edilme korkusu, kayıp ve yas, veya diğer psikolojik travmalar da dahil olmak üzere, çeşitli gelişimsel deneyimlerden kaynaklanabilen karmaşık bir olgudur. Terk edilme korkusunun neden oluştuğunun ardındaki teoriler arasında belirli bilişsel ve duygusal kapasitelerin normal gelişimindeki bozukluklar, geçmiş ilişkilerdeki zorluklar ve diğer sorunlu sosyal ve yaşam deneyimleri yer alır. 

Örneğin; çocukluk çağı travmaları, ebeveynlerin boşanması, başka bir şehre taşınmak, ihmal edilmek, okul değişikliği gibi yaşantılar yetişkinlikte terkedilme korkusunu tetikleyebilir. 

Çocukluk döneminden sonra da başımızdan geçmiş bir duygusal travma da buna neden olabilir. Örneğin, yaşadığınız bir ayrılık sonrası terkedilmişlik duygusu, sizde bir bilişsel ve duygusal bozukluğa neden olmuş olabilir. Bilinçli veya değil, bu deneyimden sonra dış dünyada terkedilmişlik duygusundan kaçmaya yönelik davranış kalıpları belirlemiş olabilirsiniz. 

Yukarıda bahsettiğim yaşantılar insanda ortak bir duyguya sebep olur. Hepsinde gerçekleşen bir eylem ve o eylemin taşıdığı duygu ortaktır. “terk edilmişlik” ve “kaygılı düşünce ve duygular”.

"Terkedilme korkusu yaşamak, sürekli güvensiz hissetmek gibidir. Kişi sürekli ilgi ve şefkat arayışındadır, böylece içindeki boşluğu telafi etmek istemektedir. Bu durum psikolojik olarak aşırı yorucu hale gelebilir."

Terk edilme korkusu belirtileri

Terk edilme korkusu gerçek bir fobi olmasa da tartışmasız en yaygın ve zarar veren korkulardan biridir. Terk edilme korkusu yaşayan kişiler, ilişkilerini etkileyen davranış ve düşünce kalıplarını sergileme eğilimindedirler. Sonuçta bu, bilişsel çarpıtmalar ve uyumsuz psikolojik başa çıkma stratejileri, korktukları terk edilmeyle sonuçlanabilir. Sonuç olarak, insan ilişkilerimizde ve iç dünyamızda mutluluğu bulmakta zorlanabiliriz. 

Terk edilme korkusu ile ilişkili 2 yaygın davranış şeması

İlişkilerde, terk edilme korkusu yaşayan insanların davranış eğilimleri aslında iki yaygın şema ile değerlendirilebilir. Çünkü terk edilmişlik duygusu insanda 2 farklı tepkiye neden olur. 

• Ya kişi kendini korumaya alır ve bir daha terk edilmemek adına bağ kurmaz.
• Ya da kişi kendini terk edilme ihtimalinden korumak adına aşırı bağlanır. 

Terk edilme korkusunu yenmek

Korkunuz hafifse ve iyi kontrol ediliyorsa, eğilimleriniz konusunda araştırma yaparak ve yeni davranış stratejileri öğrenerek bununla başa çıkabilirsiniz. Ancak çoğu insan için terk edilme korkusu, tek başına çözülmesi zor olan derin meselelerden kaynaklanmaktadır. Bu korkunun üstesinden gelmek ve düşüncelerinizi ve davranışlarınızı gerçekten değiştirmek için genellikle profesyonel yardıma ihtiyaç vardır.

Korkunun kendisini tedavi etmek kritik olsa da, bir aidiyet duygusu oluşturmak da önemlidir. Tüm enerjinizi ve bağlılığınızı tek bir ortağa odaklamak yerine bir topluluk oluşturmaya odaklanın. Hiç kimse bütün sorunlarımızı çözemez, bütün ihtiyaçlarımızı karşılayamaz. Ancak birkaç yakın arkadaştan oluşan sağlam bir grup, her biri hayatımızda önemli bir rol oynayabilir.

1. Bu korkunun kökenini bulun

Korkunun kökeni çoğunlukla çocuklukta başınızdan geçmiş bir ölüm, kayıp veya ebeveynlerde ayrılık, boşanma kaynaklı oluyor. Çocuklukta yaşanan bu travma yetişkin hayatınızı etkiliyor. Terk edilme korkun nerede başlamış olabilir ve böyle hissetmene neden olan şey nedir? O zamanki korkularının dayanağı nedir? Korkularının nerede ve nasıl başladıkları hakkında bir fikrin yoksa psikanaliz gibi terapi yöntemleri kişiliğindeki bu yarayı tespit etmek için yararlı olacaktır.  Eğer bütçeniz elverişli değil ise ilk etapta ücretsiz psikolojik destek imkanlarına başvurabilirsiniz. 

2. İlerlemenizi takip edebilmek adına başlıklar belirleyin

Duygularınızı yönetmek adına kendinize basit ve ulaşılabilir hedefler koymakta tereddüt etmeyin. Kaygı, endişe ve rahatsızlıklarınıza odaklanmak ve bunları deşmek yerine, partnerinizden ayrılırken sizi rahatlatabilecek bir takım bilgiler alın; son varış yeri, saat ve kimler eşlik edecek gibi. Bu bilgileri aldıktan sonra tatmin ve huzurlu hissetmek için kendinize hedef koyun, kendi kendinizi telkin etmeyi öğrenin.

3. Kendinizi sevmeyi öğrenin

Ayrılmak, bir çocuğun aklında tamamen sevilmemek ile eşdeğerdir. Beyni bu durumda kendisini suçlamıştır ve kendisini sevilmeye değer değilmiş gibi kodlamıştır. Tüm başarılarınızı ve kendinizle ilgili sevdiğiniz şeyleri listeleyin, özgüveninizi yeniden kazanın. Bir aynanın karşısına geçip kendinize iltifat edin! Artık yalnızlık konusunda endişelenmenize gerek kalmaması için kendi kendinizle geçirdiğiniz vaktin tadını çıkarın.

4. Durumla aranıza mesafe koyun

Kaçındığınız, korktuğunuz ve negatif olarak kodladığınız durumları dramadan arındırın. Bu durumları düşünün ve kendinizle bu konu hakkında konuşmayı öğrenin. Kendinize "Bu ilişkinin bitmesi o kadar kötü mü?" veya "Onsuz gerçekten yaşayamaz mıyım?" gibi doğru soruları sormalısınız. Belki de yepyeni bir hayata başlamak ve yalnız başınıza kalmak için tüm güç içinizdedir. 

Kaynak :

Beni Sev, Terk Etme - Yazar: Michelle Skeen, Çeviren: İpek Şenkal Ertürk, Burcu Kömürcü, Nağme Gör, Klinik Psikoloji Araştırmaları Derneği Yayınları, 2019, 144 s.