| Özet |
👀 Neden merak ederiz?
Kimi insanların meraklı, kimilerinin meraksız olduğu doğrudur ama aslında herkes dünyaya geldiğinde aynı merak dürtüsüne sahiptir. Hepimiz sonsuz bir merak dürtüsüyle doğarız ama çoğumuz hem ailede hem de okullarda aldığımız eğitimle, zaman içinde bu merak dürtümüzü yitiririz.
Çocuklar tıpkı bilim insanlarının sordukları gibi, kolay kolay cevaplanamayacak sorular sorarlar. Ama onların bu merak dürtülerini, içinde bulundukları çevre, köreltir. Çocuklar zamanla özgün özelliklerini kaybedip yetişkinler gibi normlara uyum sağlarlar.
Merak etme içgüdüleri yerini, çevrelerine uymaya, sorgulamamaya, fazla kurcalamamaya, “icat çıkarmamaya” ve kendilerinden beklenileni yapmaya bırakır. Uyum dürtüsü, merak dürtüsünü bastırır.
📣 Merak ve öğrenmek birbirinin sebep sonucudur. İnsan, zihnindeki sorulara, belirsizliklere ve çelişkilere son vermek için çaba gösterir; araştırır, keşfeder, öğrenir. Merak, insanı ilerletir. |
🧠 3 farklı kuram!
👉 En yaygın görüş olarak karşımıza çıkan kuram şuna dayanıyor: 📕 yeni ve karmaşık şeyler beyinde belirsizlik hissine neden olur.
Merak ise canlıların kendilerini hoşnutsuz hissetmesine neden olan bu histen kurtulmayı sağlıyor. Yeni ve karmaşık şeyler hakkında daha fazla bilgi edinmek, bunların sebep olduğu hoşnutsuzluğu azaltıyor. Bu kuramın en büyük eksiği, insanların yeni ve karmaşık şeylerle karşılaşmadıkları zaman da meraklanmalarını açıklayamaması. Örneğin canı sıkılan birinin kendisini eğlendirecek ilginç şeyler bulmaya çalışması bu kuram ile açıklanamıyor.
👉 Merak duyusunun nedenini açıklamak için öne sürülen başka bir kuram ise “en uygun uyarılma modeli" olarak da geçiyor ve şuna dayanıyor: 📕 beyin her zaman en uygun uyarılma düzeyinde olmaya çalışır.
O halde, yeteri kadar uyarılma olmadığı durumlarda ise merak yeni şeyler öğrenerek uyarılma düzeyini artırır. Dolayısıyla merak ederiz. Bu kuram daha önce bahsedilen kuramın açıklayamadığı durumları -canı sıkılan insanların yeni şeyler öğrenmeye çalışmasını- başarı ile açıklıyor. Fakat eğer beyin en uygun uyarılma düzeyinde bulunmaya çalışıyorsa, bu duruma ulaştıktan sonra neden yeni şeyler öğrenerek en uygun düzeyden uzaklaşsın? Kuram bu soruya cevap veremiyor.
👉 Son kuram meraklı olmanın nedeninin, 📕 merak sonucu yapılan hareketlerin beyin tarafından ödül olarak algılanması olduğunu söylüyor.
Bu düşünceye göre yeni bilgiler öğrenmeye çalışmak dopamin ve serotonin salgılanmasına neden oluyor. Beyin tarafından ödül olarak algılanan bu madde insanların kendilerini daha iyi hissetmesine neden oluyor. Bu yüzden insan sürekli merak ederek yeni şeyler keşfederek aslında haz duyuyor!
💡Merak neden önemli bir insan niteliği?
Bizim kültürümüz maalesef, merak dürtüsünü yücelten bir kültür değil. Bildiğim kadarıyla merakı öven hiç bir atasözümüz, hiç bir deyimimiz yok. Aksine çoğunluk, merakın gereksiz olduğunu düşünür ve çocuklarına fazla meraklı olmamasını öğütler. Genel kanı, merakın insanın başına kötü işler açacağı yönündedir.
| Oysa meraklı bir doğaya sahip olmak, karmaşık durumları anlamanın yanı sıra yeni içgörüler ve bakış açıları keşfetmemize yardımcı olabilir. Yaratıcılığı teşvik eder ve sorunlara çözüm bulmamızı sağlar. Aynı zamanda ilerleme kaydetmenin ve bilgimizi genişletmenin 🗝️ anahtarıdır. ✅Çevremizi keşfetmemizi ve yeni bilgiler edinmemizi sağlar. ✅Ayrıca eleştirel düşünmemize ve etrafımızdaki dünya hakkında sorular sormamıza yardımcı olur. ✅Merak, mevcut inançlarımıza meydan okuduğu ve bizi alışılmışın dışında düşünmeye teşvik ettiği için yenilik ve problem çözme için gereklidir. |
Merak etme ile ilgili şaşırtıcı olan şey , dikkatimizi toplamamıza ve duyularımızı keskinleştirmemize izin vermesidir, böylece gözlerimiz ve kulaklarımız ardına kadar açık olur. Tamamen anda olmanın, akışa bırakabilmenin ve bize sunulanları karşılamanın bir yolu 🤗.
➕ Meraklı olmak bize ne kazandırır?
Merak geliştirmenin birçok faydası vardır. İşte bu kaliteyi geliştirmenin gerekli olmasının bana göre beş temel nedeni:
1. Eleştirel düşünmeyi ve problem çözmeyi teşvik eder.
Merak, bizi soru sormaya teşvik ederek eleştirel düşünmemizi ve sorunlara yaratıcı çözümler bulmamızı sağlar.
2. Yeni anlayışlar ve bakış açıları bulmamıza yardımcı olur.
Merak, bizi çevremizi keşfetmeye ve bilgimizi genişletmeye teşvik eder. Olaylar hakkında yeni içgörüler ve bakış açıları kazanmamıza yardımcı olabilir.
3. Yeni beceriler geliştirmemize yardımcı olur.
Yeni şeyler keşfederek yeni beceriler ve bilgiler geliştirebiliriz. Örneğin, hayattakini tutkunu keşfetmek için meraklı olmak birinci adım!
4. Yaratıcılığı teşvik eder.
Merak, mevcut inançlarımıza meydan okuyarak, bizi alışılmışın dışında düşünmeye ve yaratıcı çözümler bulmaya teşvik eder.
5. Motivasyonumuzu korumamıza yardımcı olur.
Merak, bizi motive eder ve yeni şeyler öğrenmeye ilgi duymamızı sağlar. Bağlı ve azimli kalmamıza yardımcı olur.
🔗 Motivasyonumu nasıl artırabilirim? Günlük motivasyon teknikleri
🙅 İyi bir şey olmasına rağmen, merak neden hep kötülenir?
Merakın birçok avantajını sunmuş olmama rağmen, toplumumuzda hala aşağılayıcı bir şeyle ilişkilendiriliyor.
Mitler ve tarihsel öyküler
Gerçekten de, eğer çocuklara bunun korkunç bir alışkanlık olduğu ve yetişkinlere merakın onların sonu olacağı anlatılıyorsa, bu tarih ve yüzyıllardır nesilden nesile aktarılan mitler yüzündendir. Buna en iyi örnek, insanlığın tüm kötülüklerini içeren ve başkası tarafından açılmayan bir kutu efsanesidir... Pandora'nın kutusu 😅. Bu yüzden fazla meraklı insanların üzerine binen tehlikeleri ve tehditleri gösteren pek çok temsil var.
Pandora'nın merakı, içinde en kötü şeylerin bulunduğu kutuyu açmasına neden oldu...
Farklı bir zihniyet geliştirme ihtimali!
Merakın keşifle ne kadar ilişkili olduğunu görebilirsiniz. Kendini keşfetmek ancak merak edebilme cesareti ile mümkündür. Genel olarak merak bizi bilinen bir yoldan çıkmaya iter, alışkanlıklarımızı sarsar, bu da konfor alanımızdan çıkmamızı sağlar! Yeni şeyler keşfetmek ilham ve yaratıcılık kaynağı olabilir 😲. Bu kaliteyi ne kadar geliştirirsek, o kadar esnek ve açık fikirli oluruz, ki açık fikirlilik de günümüzde en önemli insan niteliklerinden biridir.
🔗 Açık fikirli olmak | Bir insanda olması gereken en temel nitelik
Merakın insan olarak entelektüel gelişimimizin temeli olduğunu anlamak da önemlidir. Daha ileri gitmek isteyeceğimiz için yenilik yapmamızı sağlayan zengin bir kalitedir. Ancak, özellikle çocukluk döneminde, girişte bahsedilen cümleyi kaçınılmaz olarak duyduğumuz zaman, olumsuz olarak da algılanır. Sonra kötü bir şeyle ilişkilendiririz ve artık merak etmeye cesaret edemiyor hale geliriz 🤐...
Meraklı olun ama istilacı olmayın!
Merakın bir sınırı olduğu açıktır. İnsanların sunacak bir cevabı olmaması gerçekten can sıkıcı olabilir, ve çok ileri gittiğinde mahremiyet ihlali olarak algılanabilir...
Evet, harika bir kalite, ancak yalnızca doğru miktardaysa! Hedefi aşmamalı ve daima bir adım geri gitmelisiniz. Çizginin nerede olduğunu nereden biliyorsun? Sadece şu ünlü sözü hatırlayın: "Sana yapılmasını istemediğin şeyi sen de başkalarına yapma" 😬.
Ölçülü kalarak merakımız, keşif ve öğrenme için gerekli olan sağlıklı bir nitelik olmaya devam eder. Bu, dünyaya inanılmaz bir açılım ve kendimizi kişisel olarak zenginleştirmenin bir yolu! Öyleyse merak edelim ve kelimenin tam anlamıyla büyümek için keşfedilmemiş bölgeleri keşfedelim 🌱!
🎧 Spotify önerisi: " Merak listesi! "#MerakListesi sürekli öğrenir kalmak isteyen ve bunun için araştırdıklarını öğrendiklerini paylaşmayı seven Çağrı Küpeli'nin, bazen tek başına, bazen alanında uzmanları konuk ettiği öğrenme ve gelişim odaklı bir podcast'tir.#Merak, peşinden koşulacak şey! |
